УИХ-ын чуулганаар өнөөдөр 19 төсөл хэлэлцэгдэхээр байгаа. Энэ хүрээнд Ерөнхий боловсролын сургуулийн хоол үйлдвэрлэл, үйлчилгээний тухай хуулийн төсөл болон хамт өргөн мэдүүлсэн Хууль хэрэгжүүлэх зарим арга хэмжээний тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төсөл хэлэлцэгдэж гишүүдийн 74.5 хувийн саналаар дэмжигдлээ. Энэ үеэр “Үдийн цай” хөтөлбөрийг “Өдрийн хоол” болгох асуудал яригдаж байлаа.
" Үдийн цай" хөтөлбөр болон бусад асуудлын талаар УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү-с тодрууллаа.
-Сургууль, цэцэрлэгийн хоол тэжээлийн асуудлыг эцэг эхээс гаргах тухай ярьж байна. Та үүнийг юу гэж харж байна вэ?
-Дэлхийн жишгээр цэцэрлэг, сургууль багш нар нь цалингаа нэмүүлье, чанартай хоол, витамин авъя гэж ярьдаг шүү дээ. Миний өмнө яриад унасан төслийг л хуулаад, яриад байна л даа. Би ямар байр суурьтай байсан гэхээр цэцэрлэг нэг хүүхдэд 10 мянган төгрөг, сургууль нэг хүүхдэд 20 мянган төгрөг сард төлж байвал яасан юм бэ гэж байгаа юм. Тухайн авсан мөнгийг улс хурааж авахгүй. Тодорхой хувийг нь эцэг, эх нь хурааж аваад, чанартай хоол, витамин, сургуулийн засвар гээд мөн сайн багш нарынхаа цалинг нэммээр байна. Өнөөдөр манай улсад 15 хувь нэмлээ гэж ярьж байна. Гэтэл ингэж нэмээд ч ашиггүй. Зах зээл дээр ажиллаж байгаа юм бол эмнэлэгт ч тодорхой хэмжээний мөнгө төлөх ёстой, цэцэрлэгт ч тодорхой хэмжээний мөнгө төлөх ёстой. Замбараагүй төсөв хуваарилалтыг цэгцлэх ёстой гэж бодож байна.
-Хоол тэжээлийн чанарыг нь яаж сайжруулах вэ?
-“Үдийн хоол” хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд болохгүй юм байхгүй. Үүнд сургууль нь хяналтаа тавиад, эцэг эхийн зөвлөл нь ороод, төсөвтөө өөрсдөө хяналтаа тавиад явбал болно. Дэлхийн бүх жишиг л ийм байна. АНУ гэхэд л хүүхдүүд нь тавагаа барьж орж ирээд л хоолоо иддэг. Бид яагаад ингэж болохгүй байна гэхээр сэтгэл алга. Бидэнд уг нь хангалттай мөнгө байгаа. Мөнгийг дээрээ яамдууд нь, доороо Засаг дарга нь идээд байна.
-Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлт 47.2 хувьтай гарсан гэж байна. Энэ хэр бодитой тоо вэ?
-Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтийг нэг жилээр бодох уу, хоёр жилээр бодох уу гэдэг асуудал байна. Нэг нам өнөөдөр үнэмлэхүй ялчихаад, дундаа жижигхэн сэлгээ хийснээс биш нэг нам хоёр жилийн хугацаанд явж буй бол 2020 он хүртэлх хийсэн мөрийн хөтөлбөрийнхөө 50-аас дээш хувийг хангасан байх ёстой. Яагаад гэвэл 2020 он гээд сонгууль болно. Тэгэхээр өнөөдөр бид 30 жил хууртаж ханахгүй байна. Тухайлбал, тэтгэврийн зээлийн хүү буулгана, цалин хөлсийг хоёр, гурав дахин нэмнэ, хүүхэд бүр гэртээ байхгүй цэцэрлэгт байна зэрэг мөрийн хөтөлбөр нь биелсэн бол бид жаргах байв. Биелэлт бол хангалтгүй байгаа. Шатахууны үнэ яаж өсөв, буулгая гэвэл нэр нөлөө бүхий хэдэн хүмүүс чадна шүү дээ. Зүгээр л хүсэхгүй байх шиг байна.
-Төсөв орж ирсэн байна. Харин гишүүдийн тойргийн хуваарилалтад маргаан үүсээд байх шиг байна?
-Өмнө нь Ерөнхий сайдаа огцруулахдаа гишүүдийн тойрогт ямар нэгэн бүтээн байгуулалт алга гэж хэлээд гурав, гурван тэрбумийг бүтээн байгуулалтад зориулъя гээд манай улсад 10, 20 жил хүлээгдэж байсан нэгдүгээр сургуулийн өргөтгөл дээр тэр нь ороод явсан. Одоо болохоор дахиад л сонгууль болох гэж байна бүтээн байгуулалт хэрэгтэй гэж байна. Би юу гэж бодож байна гэхээр гишүүн гэдэг утгаар яривал 76 дотор заавал таван тэрбум төгрөг аваад байх хэрэггүй. Заримд нь 50 тэрбум, заримд нь 10 тэрбум, зарим нь энэ удаа өнжих хэрэгтэй. Тухайлбал, манай тойрогт багаар бодоход зайлшгүй 20 тэрбум төгрөгийн бүтээн байгуулал хэрэгтэй байгаа. Наад зах нь үерийн далан, сургууль, цэцэрлэгийн дутуу орхисон хэсэг, мөн засмал зам байна. Яагаад гэвэл бид мянганы замын гол уулзвар дээр байгаа баруун бүсийн төв хот шүү дээ. Өнөөдөр баруун бүсийн эмнэлэг, оношилгоо эмчилгээний төв гэх мөртлөө сумын эмнэлгээс дор байгаа. Тиймээс хавтгайруулан төсөв хуваарилах нь буруу гэж бодож байна. Зүгээр бүтээн байгуулалт зайлшгүй хэрэгтэй байгаа юу гэвэл хэрэгтэй байгаа.
-Танай тойрогт хэдэн төгрөг туссан бэ?
-Манай тойрог татаас авах биш, мөнгө өгдөг аймаг. Яагаад гэвэл Эрдэнэтийнхэн буян байдаг болохоор. Тэр утгаар байгаа хэмжээндээ л өгсөн юм шиг байна лээ. Харин шаардлагатай байгаа, жишээлбэл, замын асуудал, шавар шавхай, мөн цууралт өгсөн хэд хэдэн сургууль байна. Энэ нь газар хөдөлбөл маш аюултай байдалд байгаа юм. Үүнд ядаж судалгаа, шинжилгээний төсөв оруулж өгөхөөс гэсэн оруулж ирэхгүй байна.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (2)