Пауэрлифтингийн 2017 оны насанд хүрэгчдийн ДАШТ-ий алтан медальт, 2014 оны Азийн аварга, 2007 оны Залуучуудын Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний алтан медальт, олон улсын шүүгч, шигшээ багийн дасгалжуулагч Хүдэрийн Энхболдтой ярилцлаа.
-Та сайхан хаваржиж байна уу?
-Сайхаан, та сайхан хаваржиж байна уу.
-Сайхан, сайхан. Тэмцээнд оролцох гэж байна уу?
-Тийм ээ. Швед Улсад зургадугаар сарын 4-15-нд болох classic powerlifting (хэрэглэлгүй төрөл)-ийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцоно. Хэвтээ шахалтын төрлөөр оролцохоор бэлтгэл хийж байна.
-Бэлтгэл сургуулилт хэр байна?
-Давгүй ээ. Саяхан улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд хүч үзсэн болохоор формоо алдаагүй байна.
-Пауэрлифтинг Монголд хэзээ хөгжсөн бэ гэдгээс ярилцлагаа эхлүүлье?
-2003 онд холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Баттулга, улсын гарьд Д.Рагчаа, начин П.Моломжамц, Дэлхийн аварга Б.Алтангэрэл тэргүүтэй хүмүүс Монголын пауэрлифтингийн нэгдсэн холбоог байгуулсан түүхтэй.
-Тэгвэл энэ спортод таны орсон түүх хэдэн оноос эхлэлтэй бэ?
-2005 он. Үүнээс өмнө чөлөөт бөхөөр хичээллэж цөөнгүй тэмцээн уралдаанд оролцдог байлаа. Есөн настайдаа чөлөөт бөхийн ДАШТ-ий мөнгө, хүрэл медальт, гавьяат тамирчин А.Энхээ, гарьд П.Сүхбатын байгуулсан “Ирээдүй” цогцолборын хаалгаар анх орсон. Пауэрлифтингээр амжилттай сайн яваагийн нөлөө нь чөлөөт бөх гэж бодож байна.
-Таныг чөлөөтөөр хичээллэж байсныг огт дуулаагүй юм байна?
-“Гэрт ойрхон, мундаг дасгалжуулагчид хүүгээ даатгана” гээд аав маань хоёр багшийн гараас хөтлүүлж байлаа. Мундаг багш нарынхаа удирдлага дор 12 жил бэлтгэгдэж, өсвөр үе, залуучуудын УАШТ, олон улсын тэмцээн уралдаанаас цөөнгүй медаль хүртсэн. Надтай тухайн үед нэг жинд хүч үзэж байсан бөх гэвэл улсын арслан Р.Пүрэвдагва, гарьд Б.Гончигдамба, Ж.Бат-Эрдэнэ, Д.Оюунболд агсаны шавь Гомбодорж гээд олон сайчууд бий.
-Чөлөөтөөр багагүй амжилт гаргачихаад яагаад пауэрлифтинг руу уравчих ваа?
-Бэлтгэлийн үеэр нуруугаа гэмтээснээс болсон юм. Эмч “Нэг хэсэгтээ барилдаж болохгүй” гэхээр нь бэлтгэлээ таслахгүйн тулд пауэрлифтингээр хичээллэж, хөлсөө гаргаж эхэлсэн. Бэлтгэл сайжирч, туршлага нэмэгдэж байгаа нь мэдрэгдэнэ л дээ. Олон мундаг ах нараас их зүйл сурсан. Тэгсэн 2007 онд “UBS” телевизийн “Strong men” шоу нэвтрүүлэгт оролцох санал ирдэг юм байна. Энэ нэвтрүүлэгт нутаг нутгаас шалгарсан хүчтэй эрчүүдийг нэг дор байрлуулж, бэлтгэл хийлгэж, өрсөлдүүлсэн нь олон хүний сэтгэлд нийцсэн сайхан нэвтрүүлэг болсон. Энэ нэвтрүүлгээс пауэрлифтинг гэж бие даасан спорт байдаг гэдгийг олон хүн мэдсэн болов уу.
-Тэр жилээ залуучуудын Азийн аварга болсон байх аа?
-Тийм ээ. Узбекистаны нийслэл Ташкент хотод хэвтээ шахалтын 90 кг-ын жинд 170 кг-ыг шахснаар алтан медаль хүртсэн. Гадаадад оролцсон анхны тэмцээнээсээ алтан медаль хүртчихээд хөл газар хүрэхгүй баярлаж, гүйсэн хүндээ, би.
-Амжилтаа дараа жил нь бататгасан санаж байна?
-Яг тийм. Хонгконкт болсон Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн зөвхөн хэвтээ шахалтын төрлөөр болоход нь мөнгөн медаль хүртсэн. Залуучуудын ангилалд оролцсон сүүлийн тэмцээн маань энэ юм. 2010 онд Улаанбаатарт болсон насанд хүрэгчдийн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс хүрэл медаль хүртсэн дээ.
-Та ДАШТ-д хэдэн удаа хүч үзсэн бэ?
-Таван удаа. 2013 онд Норвеги Улсад болсон тэмцээнд Ариунбаатар гээд залуутай анх оролцсон. Энэ тэмцээнд Монголооос өмнө нь тамирчин оролцож байгаагүй учир туршлага дутаж, зорилгоо гүйцэлдүүлээгүй тал бий. Бэртэл гэмтэл нөлөөлсөнөөс харамсалтай үлдсэн тэмцээн бас байна. Зургаан жилийн өмнө хоёрхон монгол хүн энэ тэмцээнд өрсөлдөж байсан бол одоо Японд болох тэмцээнд 40 гаруй тамирчин орох гэж байна. Үүнд холбооны зүгээс зарим тамирчдын замын зардлыг дааж, амжилтыг нь цаг тухай бүрт нь үнэлж байгаатай холбоотой.
-Таныг 2015 оны ДАШТ-д түрүүлнэ гэж олон хүн харж байсан. Гэтэл та медальгүй ирсэн?
-Уг нь бэлтгэл дээр цээжнээс 315 кг-ыг шахаж байлаа. Хэрэв “ДАШТ-д энэ хэрээр шахвал алтан медаль хүртэнэ” гэж дасгалжуулагч маань ч хэлж байсан. Тэмцээн зохиогдох Люксенбургийн Вант Улсад очсоны маргааш нь халуурч, хоолой хавдаад юм идэх нь байтугай шингэн зүйл ууж чадахгүй болтлоо хүндэрдэг юм. Холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Д.Баттулга, тэмцээнд хамт явсан Галаа хоёр маань намайг үхэх нь гэж бодсон гэсэн. Тэд маань намайг яаж анагаах уу гээд санаа нь их зовсон доо. Шөнө нь хоолой эдээлээд унтаж чадаагүй, хөнжил хөлсөндөө нэвт норсон. Биеийн жин 6-7 кг-аар хасагдсан. Аз болоход Люксенбург хотод амьдардаг дугуйн спортын мастер танил ах маань намайг эмнэлэгт хэвтүүлж, эрчимтэй эмчлүүлсний дүнд хоёрхон хоноод л өвчин бүрэн намдсан юм. Хаа холоос замын зардлаа гаргаж ирсэнийх тэмцээндээ ороё гээд орсон. Харамсалтай нь медаль аваагүй.
-Хэвтээ шахалтын Дэлхийн аварга болсон анхны Монгол тамирчин бол та. ДАШТ-д түрүүлсэн дурсамжаа хуваалцахгүй юу?
-2017 онд Чех Улсад зохиогдсон хэвтээ шахалтын дэлхийн аваргад аз гийж, цээжнээс 317.5 кг-ыг шахснаар алтан медаль хүртсэн. Тус улсад сурч, амьдардаг олон монгол хүн намайг дэмжсэний хүчинд сэтгэл зүй тогтвортой байж, хүчээ бүрэн гаргаж чадсан. Пауэрлифтинг бол хүч төдийгүй сэтгэл зүй их шаарддаг спорт л доо.
-Монголд олимп, паралимпийн наадмаас медальтай зургаан спорт (чөлөөт бөх, жүдо, бокс, буудлага, байт харваа, пауэрлифтинг) байна. Үүний нэг нь пауэрлифтинг. 80, 90 жил хөгжсөн зарим спортоос гараагүй амжилтыг пауэрлифтингчид Монголд авчирлаа. Энэ мундаг амжилтыг та юутай холбож дүгнэх вэ?
-Холбооны удирдлагууд, шүүгч, дасгалжуулагч, тамирчид нэг санаа зорилготой байсны үр дүн. Түүнчлэн “Рио-2016” паралимпийн наадмаас гавьяат тамирчин Э.Содномпилжээ хүрэл медаль хүртсэн нь энэ спортыг хүүхэд залууст илүү цар хүрээтэй таниулж өглөө. Риогийн олимпоос өмнө улсын аварга шалгаруулах тэмцээний бүх насанд 100 хүрэхгүй тамирчин орж байсан бол хэдхэн хоногийн өмнө зохиогдсон тэмцээнд өсвөр үеийнхэнд 100 давсан оролцогчтой байлаа.
-Пауэрлифтингийн дасгалжуулагч, тамирчид дөрвөн жилийн өмнө холбооныхоо ерөнхий нарийн бичгийн даргыг сүр дуулиантай сольж байсныг санаж байна. Энэ бүх процесс тамирчдын бэлтгэлд сөргөөр нөлөөлөх вий гэж их эмээж байлаа?
-Манай холбооны үйл ажиллагаа 2010 оноос хойш суларч, хүмүүс хагаралдаж эхэлсэн. Таван жил ийм байдалтай яваад залхсан олон хүн холбооны ерөнхий нарийн бичгийн даргыг өөрчлөхөөр болсон. Тэгээд 2015 оны гуравдугаар сард МҮОХ-ны хурлын танхимд холбооны их хурлыг зохион байгуулж, холбооны ерөнхий нарийн бичгийн даргаар Д.Баттулга сонгогдсон юм. Гэхдээ өмнөх генсек маань дандаа муу удирдсан юм биш шүү. Хүнд цаг үед холбооны үйл ажиллагааг олон жил үүрч явсаныг мартаж болохгүй.
-Тэгвэл холбоо шинэчлэгдээд юу өөрчлөгдөв?
-Д.Баттулга ах ажлаа авснаас хойш холбоо маань МҮОХ-ны гишүүн болж, мастеруудын ДАШТ, Азийн АШТ-ийг эх орондоо зохион байгууллаа. Мөн Монголын оны шилдгийг шалгаруулах “Бөрт чоно-2018”-ын шилдэг менежменттэй холбоогоор шалгарч, дэлхийн шилдэг “Eliко” брэндийн тоног төхөөрөмж оруулж ирсэн. Энэ тоног төхөөрөмж дээр том жижиг олон тэмцээн уралдаан болж байна. Тамирчид тив, дэлхийн тэмцээнээс медаль хүртээд ирэхэд шагнал, урамшуулал олгох тал дээр хичээл зүтгэл гаргаж байна. Холбоо шинэчлэгдснээс хойш паралимп, тив, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс аваагүй медаль гэж алга.
-Та Монголын пауэрлифтингийн ирээдүйг хэрхэн төсөөлж байна вэ?
-Маш сайхнаар төсөөлдөг. Захаасаа харагдаж эхэлж байна. Пауэрлифтинг зуны олимпийн наадмын хөтөлбөрт орох боломж ойрхон байна. Хэрэв энэ спорт олимпод орвол Монголын багаас алтан медальтан төрөх боломж ойрхон бий. Пауэрлифтинг паралимпийн наадам, дэлхийн тоглолт, Азийн наадмын хөтөлбөрт багтсанаас үзэхэд энэ спорт ямар төвшинд хүрч хөгжиж байгааг илтгэх болов уу. Монголын тамирчид дээхнэ үед Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд очиход гадныхан “Болж байна, сайжирч байна” гэдэг байсан бол одоо тивдээ айлгаж байна шүү дээ.
-Төрж өссөн нутаг ус, аав ээжийнхээ талаар ярихгүй юу. Бодвол бөхийн удам бий байх?
-Байлгүй яах вэ. Аав, ээж маань Ховд аймгийн Дарви сумынх. Би хотод төрсөн. Аавын талд нутаг усандаа барилдаж ноцолддог хүмүүс цөөнгүй байсан гэдэг. Аав маань ч томоохон амжилт үзүүлээгүй ч барилдах дуртай, бөх сонирхдог хүн. Аав маань миний анхны дасгалжуулагч. Бага байхад өглөө бүр гүйлгэж, гар дээр суниалгах зэргээр намайг спортод дурлуулсан хүн дээ.
-Танай “Стронг” клуб Монголд их алдартай. Энэ клубыг анх анх хэн үүсгэн байгуулсан бэ?
-2010 оны арванхоёрдугаар сарын 1-нд үеэл Г.Мөнхчулуун ахтайгаа үүсгэн байгуулсан. Манай клуб өдрийн гурван ээлжээр хичээллэдэг. Манай клубт шигшээ багийн ихэнх тамирчид бэлтгэл сургуулилт хийж байна. “Strong” клубынхан улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд багаараа 10 дахь удаагаа түрүүллээ. Одоо 40 гаруй мэргэжлийн тамирчин бэлтгэл хийж байгаа. Бас анхлан хичээллэгсэд бэлтгэл хийдэг.
-Нэгэн үе Улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд бөхчүүд их ордог байсан. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд эрс цөөрсөн байна лээ. Яагаад цөөрсөн юм бол?
-Энэ спортоор дагнан хичээллэгсдийн тоо нэмэгдэж, үзүүлэлт нь ахисантай холбоотой. Гэхдээ пауэрлифтингээр үндэсний бөх, жүдо, чөлөөт бөх, бокс гээд хүчний спортынхон байнга хичээллэж байна. Хөнгөн атлетик, байт харвааны тамирчид хүртэл төмөр өргөж байна шүү дээ. Заавал хийх ёстой спортын төрөл бол пауэрлифтинг.
-Чанасаа өндөртэй бөхчүүд энэ спортоор бэлтгэл хийж байгаа харагдсан. Пауэрлифтинг бөхийн спортод ямар ач тустай юм бэ?
-Бөх хүнд хүч, тэсвэр, тэсрэлт маш чухал. Энэ бүгдийг пауэрлифтинг өгдөг болохоор бөхчүүд хослуулсан бэлтгэл болгон хийх нь аргагүй юм даа.
-Цөөнгүй бөхчүүд допингтэй нэр холбогдож, амжилтаа үгүй хийсэн харамсалтай явдал гарах боллоо. Танай холбооноос допингийн эсрэг ямар үйл ажиллагаа явуулдаг вэ?
-Монгол Улс Олон улсын допингийн эсрэг агентлагт бүртгэлтэй 160 гаруй орны нэг. Тив, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн гэлтгүй Монголд зохиогддог бүх тэмцээнд допингийн сорил авдаг. Сорил байнга авдаг болохоор манай тамирчид цэвэр гэж ойлгож болно.
-Тамирчдын хувьд олон улсын тэмцээн, уралдаанд оролцох үед замын зардлаас эхлээд цөөнгүй бэрхшээл тулгардаг. Та энэ бүхнийг яаж зохицуулдаг вэ?
-Олон улсын 10 гаруй тэмцээнд оролцсон. Холбооноос зарим тамирчдын замын зардлыг гаргаж байгааг эс тооцвол ихэнхдээ хувиасаа гаргасан.
-ДАШТ-ээс медаль хүртэхэд улсаас шагнал урамшуулал олгож байна уу?
-Холбоо маань шинэчлэгдсэнээс хойш шагнал урамшуулал авдаг болсон. ДАШТ-ээс медаль хүртсэн тамирчны амжилтыг олимпийн бус төрөл гэдэг утгаар нь 30, 40 хувиар бага урамшуулалыг нэг удаа олгож байгаа.
Сэтгэгдэл (4)