Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх баруун аймгуудаар албан томилолт хийж, Засгийн газраас өргөн мэдүүлж УИХ-аар батлуулсан Татварын багц хуулийнхаа сурталчилгааг хийхтэй зэрэгцэн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга бүхэлд нь хориг тавьчихав. Хориг тавих гурван зүйл, 14 үндэслэлээс онцлох хоёрыг нь дурдахад хууль шинэчлэх нэрээр халхавчлан мөнгө угаах, хүү хүүлэх, татвараас зайлсхийх бусармаг үйл ажиллагааг өөгшүүлж, үндэстэн дамнасан корпорациудад бага татвар төлөх, хуулийн хүрээнд татвараас зайлсхийх арга зам, боломжуудыг хуульчлан олгох нь зүйд нийцэхгүй гэжээ.
Мөн Гадаадын хөрөнгө оруулагч компаниуд Монгол Улсад шууд хөрөнгө оруулалт хийхийн оронд өндөр хүүтэй зээл нийлүүлж, хүү хүүлэх үйл ажиллагаа явуулахыг хуулиар дэмжин, 5 хувийн татвартай болгосон. Үүний хүрээнд “Оюутолгойн далд уурхайн бүтээн байгуулалтын санхүүжилтийн төлөвлөгөөний баримт бичиг”-ийн 5.5 дахь заалтын дагуу олон улсаас зээлсэн 4.2 тэрбум ам.долларын зээлийн төлбөрт “Оюутолгой” ХХК-иас “Рио Тинто” компанид төлөх бүх төрлийн төлбөр “хүүгийн орлоготой адилтгах” орлогод тооцогдож, хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байгаа одоогийн хуулиар ногдуулах 20 хувийн татвар 5 хувь болох бөгөөд энэ нь үүсэж болох ноцтой үр дагаваруудын нэг юм гэсэн байна.
Үүнээс өмнө гуравдугаар сард хуралдсан ээлжит бус чуулганаар эл хуулийг хэлэлцэх үеэр дээрх агуулгын хүрээнд өөрчлөлт оруулах шаардлагатай буйгаа санал хүргүүлж байв. Харин Ерөнхийлөгчөөс хүргүүлсэн уг саналыг парламент хүлээж авалгүйгээр баталж, хэрэгжүүлэхээр болсон нь түүнийг ээлжит хоригоо тавихад ийн хүргэсэн бололтой.
Татварын багц хуулийн хүрээнд хийсэн шинэчлэлээр сайн зүйл бий юу бий. Жишээ нь, НҮБ-ын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны байгууллагын хамгийн сүүлийн үеийн зөвлөмжид тулгуурлан Татварын багц хуулийг боловсруулсан гэдгийг холбогдох албаныхан тайлбарлаж буй. Ингэснээр мөнгө угаах, татвараас зайлсхийх гэмт хэрэгтэй олон улсын төвшинд ажиллах боломж бүрдэж байгаа юм.
Мөн Улаанбаатар хотоос 500 км-ээс дээш алслагдсан бүс нутагт үйл ажиллагаа эрхэлдэг ААН, хувь хүний татварыг 50 хувиар, 1000-аас дээш км алслагдсан бүс нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг ААН-ийн төлсөн татварыг 90 хувь хүртэлх хөнгөлтийг оруулсан.
Үндэстэн дамнасан том корпорациуд үнэ шилжилтийг их ашигладаг. Тиймээс энэ талаарх зохицуулалт хуульд туссанаар Монголд төлөгдөх татварын хэмжээг нэмэгдүүлнэ гэж тооцож буй. Нэг үгээр манайд үйл ажиллагаа явуулдаг дэлхийн төвшний үндэстэн дамнасан корпорациуд улс хооронд үнэ шилжилт хийж, татвараас зайлсхийх эрсдэл үүсч татварын маргаан, үл ойлголцол бий болох нь багасах хэрэг. Эндээс Ерөнхийлөгчийн зүгээс тавьсан хориг үндэслэлтэй юу, эсвэл улс төрийн зорилготой эсэхийг парламент хэрхэн шийдвэрлэхээс харах л үлдэж байна.
Хуульд зааснаар Ерөнхийлөгчийн тавьсан хоригийг УИХ-аар хэлэлцэж, чуулганд оролцсон нийт гишүүний гуравны хоёр нь хvлээж аваагvй бол уг хууль, шийдвэр хvчин төгөлдөр хэвээр үлддэг.
С.Сүлд
Сэтгэгдэл (1)