Дорноговь аймгийн Алтанширээ суманд Газрын тосны үйлдвэр барих ажлыг Бүгд Найрамдах Энэтхэг улсын 1.2 тэрбум ам.долларын хөнгөлөлттэй зээлээр барина. Одоогийн байдлаар бүтээн байгуулалтын дэд бүтцийн ажлыг хийж дуусгасан бөгөөд уг ажилтай Ерөнхий сайд өчигдөр танилцсан юм. Ингээд манай улс хэдий хэмжээний газрын тосны нөөцтэй болон бусад асуудлаар АМГТГ-ын Газрын тосны ашиглалтын ахлах мэргэжилтэн М.Айдынаас тодрууллаа.
-Манай улс газрын тосны хэдий хэмжээний нөөцтэй талаар мэдээлэл өгнө үү?
-Бид газрын тосны хайгуулын төлөв бүхий 33 талбайтай. Үүнээс гурван талбайг ашигладаг. Тухайлбал, Дорнод аймагт Тос уул болон Тамсагийн орд байдаг. Нэг нь Зүүнбаянд байдаг юм. Эдгээрийн геологийн нөөц нь нийт 390 сая тонн бөгөөд баталгаат зэрэглэлийн геологийн нөөц нь 332 сая тонн юм. Үүнээс байгалийн горимоор олборлох боломжтой нөөц нь 43 сая тонн гэж бүртгэж авсан. Өнгөрсөн оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар 8.2 тос олборлосон байна. Цаашид ашиглалтын нөөц боломж нь 35 сая тонн байгаа гэсэн үг. Гэхдээ нэмэлт аргуудыг хэрэглэн ашиглалтын нөөц нэмэгдэх боломжтой.
-Тухайлбал, Зүүнбаянд хэдий хэмжээний нөөц байна вэ?
-Зүүнбаянд геологийн 26 сая тонн газрын тосны нөөц бий. Үүнээс ашиглах боломжтой нь 2.1 сая тонн юм. Энд ус шахалт, нэмэлт шингэн хагалбарын ажил зэрэг олборлолт нэмэгдүүлэх ажлууд хийгдэж байна. Ингэснээр ашиглалтын нөөц нэмэгдэх боломжтой.
- Хэд болж нэмэгдэх боломжтой гэсэн үг вэ?
-Эрдэс баялгийн мэргэжлийн зөвлөлөөр батлуулаагүй байгаа тул тодорхой тоо хэлж мэдэхгүй байна. Гэхдээ ашиглалтын нөөцийг байгалийн горимоор 10 хувь гэж гаргасан. Ингэж тооцвол ашиглалтын нөөцийг 3.4 сая хүрэх боломжтой гэж харж байна.
-Манай улс жилд нэг сая тонн газрын тос үйлдвэрлэдэг гэж ярьдаг. Тэгвэл 2023 оноос энэ тоо нэмэгдэн дотоодынхоо хэрэгцээг хангах хэмжээнд хүрч чадах уу?
-ТЭЗҮ-ээр батлагдсанаар 2015 оноос эхлэн жилд 1.5 сая тонн газрын тос олборлох төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Гэвч 2014 онд тосны зах зээлийн уналт болж нэг баррель тосны үнэ 110 ам.доллараас 30 ам.доллар буурсан. Үүнтэй холбогдуулан ажлын хэмжээ бага зэрэг багасч олборлолтын хэмжээ төлөвлөснөөс бага байгаа. Мөн зүүн бүсийн эрчим бүс хязгаарлагдмал байгаатай холбоотой.
-Жилд 1.5 сая тонн газрын тос үйлдвэрлэвэл баталгаатай хэдэн жилийн нөөц байгаа юм бэ?
-ТЭЗҮ-ээр батлагдсанаар 2039 он хүртэл жилд 1.5-1.6 сая тонн газрын тос олборлохоор байна.
Б.Лхам