Монголын Ардчилсан холбоо буюу МоАХ-наас мэдэгдэл гаргажээ. Үндсэн хуульд заасан байгалийн баялгийг өмчлөх, ашиглахтай холбоотой асуудлаар. Мэдэгдэлд “Монголчууд, Монголын парламент, Засгийн газар Оюу Толгойн гэрээний хорт үр дагаврыг мэдрэн олон жил шүүн хэлэлцэж байгаа ч засах талаар бодит ахиц гарсангүй. Эцэстээ Рио Тинто төр, түмэнтэй нь басамжлан тохуурхаж байна. Оюу Толгойн гэрээг байгуулахад Монголын төр өндөр албан тушаалтнууд авлигадуулсан нь шүүхээр тогтоогдвол асуудлыг “Авлигатай тэмцэх олон улсын конвенци”-ийн дагуу авч үзэх боломжтой.
Оюу Толгойн Хөрөнгө оруулалтын болон Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээний татварыг тогтворжуулах, ямар ч ашигт малтмал ялган авах олборлох, эцсийн бүтээгдэхүүнээс бусдыг НӨАТ-аас чөлөөлөх, уурхайн хаалтын зардлыг зөвхөн Монголын тал хариуцах, зам ашигласны бүх төлбөрөөс чөлөөлөх, бүтээгдэхүүний орлого, гүйлгээг тэр бүр Монгол Улсын банкаар дамжуулахгүйгээр гадаад улсад хадгалах, гаргах зэрэг ноцтой заалтуудыг нэн тэргүүнд өөрчлөх ёстой”-г дурджээ.
Мөн “МоАХ”-ны зүгээс шилдэг технологитой, бизнесийн ёс зүйтэй, ногоон хөрөнгө оруулагчдыг үргээх бодлого, хүсэлгүйгээ илэрхийлэхийн хамт үндэсний эрх ашигт харш үйлдэл хийхийг санаархсан, хийсэн гадна дотнын этгээдүүдтэй огтхон ч эвлэрэхгүйгээ мэдэгдсэн байна.
Оюу Толгойн гэрээг гардан гүйцэтгэсэн гэсэн үндэслэлээр Сангийн сайд асан С.Баярцогтыг Авлигтай тэмцэх газраас авлига авсан эсэх үндэслэлээр саатуулсан ч батлан даалтад гаргаж гадуур байцаахаар болсон байдаг. Энэ хугацаанд түүний оффшор данстай холбоотой мэдээллийг Т.Аюурсайхан тэргүүтэй гишүүд хэсэгтээ олон нийтийн анхаарлын төвд чирсэн. Харин энэ бүх асуудлын эргэлзээ, зангилааны гол эзэн гэх Сангийн сайд асан С.Баярцогт удтал чимээгүй явсны эцэст хэвлэлийн бага хурал хийх үеэрээ Оюу Толгой төслийн гэрээ, холбогдох баримт бичгийг тухай 500 гаруй хуудастай товхимол гаргаснаа зарласан нь саяхан.
“2009 оны аравдугаар сарын 6-нд Монгол Улс бие дааснаасаа хойш хамгийн том хөрөнгө оруулалтын гэрээ хийсэн. Энэ нь гуравдагч орны зүгээс хийсэн хамгийн том хөрөнгө оруулалт байсан. Хөрөнгө оруулалтын хэмжээ хоёр хөршийн хөрөнгө оруулалтаас давсан байсан. Цаг хугацааны алтан боломжийг ашиглан монголчууд бид энэ гэрээг хийж чадсан. Энэ ойн хүрээнд Оюу Толгойн гэрээний ажлын хэсэгт ажилласан нийт төрийн албан хаагч, гэрээг хэлэлцэж баталсан УИХ-д баяр хүргэх нь зүйтэй” хэмээсэн тэрбээр “2018 онд АТГ-аас Оюу Толгойн гэрээтэй холбогдуулан Эрүүгийн хэрэг үүсгэж, хорьсон. Намайг сэжигтэн, яллагдагчаар татсан үндэслэл нь Оюу Толгойн гэрээний Монголд ашигтай нэг заалт, гэрээг хүчинтөгөлдөр болгоход Монгол Улсад үр өгөөж нь 434 тэрбум төгрөгөөр нэмэгдүүлсэн арга хэмжээг буруутгасан. Зарим хууль хүчний байгууллагууд энэ гэрээний зарим зүйл заалтыг мэдэхгүй байгаа юм байна гэж тухайн үед бодож байв. Улмаар АТГ-аас үүнтэй холбоотой асуудлаар дөрвөн бүлэг шинжээч томилсон. Үүнд, банкны чиглэлийн болон МУИС-ийн хуулийн багш нар, Аудитын газар, Татварын ерөнхий газраас бүрдсэн дөрвөн хэсэг шинжээчид байсан. Эдгээрийн гурван бүлэг нь Оюу Толгой гэрээний тухай сөрөг дүгнэлт гаргаагүй” гэсэн байдаг.
Мөн “Татварын ерөнхий газраас гаргасан дүгнэлтэд 41 зүйлийг хөндсөн байна. Тухайлбал, Хөрөнгө оруулалтын гэрээний 33 заалт, Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээний найман заалтыг зөрчсөн байна. Эдгээрийг харахад 97 хувь нь алдаатай, үлдсэн нь хэрэгжилттэй холбоотой заалт байна. Өөрөөр хэлбэл, энэ хүмүүс дүгнэлт гаргахдаа УИХ-ын хууль тогтоох онцгой бүрэн эрхэд халдсан, Засгийн газрын гүйцэтгэх эрх мэдэлд халдсан дүгнэлт гаргасан. Мөн хуулийн зүйл заалтад үг үсэг нэмж алдаатай гаргасан. Эдгээрийг үндэслэн шүүх шийдвэр гаргавал ямар эрсдэл учирч байна гэвэл бид Оюутолгой компаниас авах ёстой олон төрлийн татварыг дутуу авах эрсдэл үүснэ. Тиймээс сэрэмжлүүлэх зайлшгүй шаардлагатай” гэдгийг онцолсон юм.
Нэг үгээр Оюу Толгойн гэрээтэй холбоотой нийгэм, улс төрийн хүрээнд 10 жил явсан эргэлзээ, хардлагыг тайлахаар сайд асан С.Баярцогт 500 хуудас бүхий товхимол гаргаснаа зарласан нь энэ байв.
Хүчинтөгөлдөр үйлчилж байгаа Хөрөнгө оруулалтын гэрээ, Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ, нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ, хувьцааг Засгийн газрын зөвшөөрөлгүй борлуулахгүй байх гэсэн дөрвөн гэрээ монгол, англи хэл дээр гарсныг тэрбээр тодотгосон. Хамгийн сонирхолтой нь, 2009 оны наймдугаар сарын 9-25-ны хооронд хуралдсан ээлжит бус чуулганы үеэр УИХ-ын гишүүд юу хэлсэн, ямар санал өгсөн талаарх хуулбарыг хавсаргажээ.
Сонирхолтой нь, Оюу Толгойн гэрээтэй холбоотой товхимол гаргаснаа зарласан С.Баярцогтын мэдээллээс хоёр хоногийн дараа МоАХ-наас мэдэгдэл гаргаж, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлд шаардлага хүргүүлэв.
Шил, шилээ дарсан энэхүү үйл явдлыг зүгээр ч нэг цаг хугацааны давхцал гэж харах боломжгүй. Харин Ерөнхийлөгч Х.Баттулга өөрийн тэргүүлдэг холбоогоор дамжуулан өөртөө шаардлага хүргүүлчих шиг боллоо.
Учир нь, тэрбээр МоАХ-ны дарга төдийгүй УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд нараас бүрддэг Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийг даргалдаг. МоАХ-ны даргын албан тушаалаа өнөөг хүртэл албан ёсоор хүлээлгэж өгөөгүй байгаа юм. МоАХ-наас гаргасан мэдэгдэл, шаардлагыг Ерөнхийлөгч Х.Баттулгатай холбож харах шалтгаан нь энэ.
Гагцхүү Оюу Толгойтой холбоотой асуудалд өнөөдрийг хүртэл чимээгүй явсан Төрийн тэргүүн удирддаг холбоогоороо дамжуулан өөрийн даргалдаг зөвлөлд шаардлага хүргүүлсний цаад шалтгаан нь юу вэ гэдэг нь сонирхолтой сэдэв байх нь. Тэр тусмаа Оюу Толгойн гэрээтэй холбоотой заалт бүрийг дурдсан 500 хуудас бүхий товхимол гаргаснаа зарласан С.Баярцогтыг хэвлэлийн бага хурлаас ердөө хоёр хоногийн дараа...
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (16)