УИХ-ын гишүүн Х.Болорчулуун нарын гурван гишүүн Үндэсний их баяр наадмын тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төсөл өргөн барьсныг Байнгын хороогоор хэлэлцэхээр болжээ. Автор нь Х.Болорчулуун, агуулга нь хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах замаар уяачдад олгох цолыг цензурдах. Цензурдах гэдгийг одоо тайлбарлая.
Өргөн барьсан хуулийн төсөлд зааснаар УИХ 2003 оны зургадугаар сарын 19-нд Үндэсний их баяр наадмын тухай хуулийг баталж, бөхийн барилдаан, хурдан морины уралдаан, сур харваатай холбоотой харилцааг зохицуулж, зургаан удаа /2004, 2007, 2013, 2014, 2017/ нэмэлт, өөрчлөлт оруулсан байна.
Үндэсний спортын голлох төрлийн нэг-хурдан морины уралдааныг холбогдох хууль, дүрэм, Засгийн газрын тогтоолын дагуу тус тус зохион байгуулж байна” гэжээ. Онцлох нэг асуудал нь Засгийн газрын шийдвэрээр хийж байгаа шигшмэл, бүсийн уралдааны хурдан морины уралдаанд дөрвөн удаа түрүүлсэн, эсхүл найман удаа айрагдсан уяачид Манлай, 10 удаа түрүүлсэн, эсхүл 20 удаа айрагдсанд нь Тод манлай цол олгоно гэсэн шаардлагын хүрээн олгох зохицуулалттай.
Энэ хүрээнд Ерөнхийлөгчийн зарлигаар 2018 онд Тод манлай цолыг хоёр, Манлай уяачийг найм, Алдарт цолыг 16 нийт 26 хүнд олгож, улсын цол хүртээсэн нь тооны хувьд өндөр үзүүлэлт юм. Хуульд заасан шаардлагыг хангасан гэх үндэслэлээр жил бүр улсын цолыг хавтгайруулан олгох болсон нь үнэлэмж буурах, тэдгээрийн чанар, чансаа сулрах сөрөг үр дагаврыг дагуулж байна.
Тиймээс улсын баяр наадамд түрүүлээгүй, айрагдаагүй атал цол хүртдэг байдлыг яаралтай өөрчлөх шаардлагатай гэж үзсэн тухайгаа хуулийн төслийн үзэл баримтлалдаа дурджээ.
Мөн морь унаач хүүхдийн амь нас, эрүүл мэнд, аюулгүй байдалд учирч болохуйц эрсдэлийг бууруулах зорилгоор хурдан морь унах насны доод үзүүлэлтийг хүүхдийн нас, сэтгэхүй, биеийн хөгжлийн онцлогт тохируулан зохих хэмжээгээр нэмэгдүүлэх шаардлагатай гэжээ.
Цаашлаад хурдан морийг зөвхөн сэрвээний өндрөөр ялгаж уралдуулах нь зүйтэй гэдгийг онцолсон байна. Х.Болорчулуун гишүүний өргөн барьсан төсөлд анхаарал татахуйц бас нэгэн заалт орсон нь “Жил бүр маргаан дагуулдаг хаврын морин уралдааны асуудлыг нэг мөр цэгцэлж, арваннэгдүгээр сарын 1-нээс тавдугаар сарын 1-нийг хүртэлх хугацаанд Цагаан сарын баярт зориулсан хаврын бүсийн уралдаанаас бусад хурдан морины аливаа, уралдаан, сунгаа зохион байгуулахыг хориглох, бага насны хүүхдийг хаврын бүсийн уралдаанд оролцуулахгүй байх”-ыг хуульчлахаар тусгасан байна.
Ямартай ч Х.Болорчулуун гишүүн санаачилж өргөн барьсан хуулийн төсөл парламентын босго давж, Байнгын хороо, чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар орохоор болж байна. Үндэсний их баяр наадам дөхөх бүрт холбогдох хуульдаа тухайн гишүүний үзэмжээр "гар хүрдэг" байдал Х.Болорчулуун гишүүнээр үргэлжилж байна. Хамгийн гол нь, уяачдад олгох цолны босгыг өндөрсгөж, цензурдахын хажуугаар хаврын морины уралдааныг хуульчлахаар тусгасан нь анхаарал татаж байна.
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (5)