ХХААХҮ-ийн сайд Ч.Улааныг огцруулах шаардлагатай талаар УИХ-ын гишүүн Б.Пүрэвдорж мэдээлэл хийлээ. Тэрбээр “Малчдын малын үнийг унагааж, орлогыг багасгасан, махны үйлдвэрүүдийн үйл ажиллагааг доголдуулсан, БНХАУ-ын иргэний эрхлэн явуулдаг махны үйлдвэрүүдийг дэмжсэн зэрэг үндэслэлээр огцруулах хуулийн төсөл өргөн барилаа.
Өнгөрсөн есдүгээр сард малын үнэ хангалттай хэмжээнд хүрсэн байсан. Тухайлбал, нэг төлөг 100 мянган төгрөг, эм хонь 130 мянган төгрөг, эр хонь 160 мянган төгрөг байсан бол өнөөдрийн байдлаар тус бүр 20-30 мянган төгрөгөөр унасан байдалтай байна. Бод малын үнэ нэгж тус бүртээ 200 мянган төгрөгөөр унасан байгаа.
Үүний шалтгаан нь Ч.Улаан сайдын гаргасан алга дарам цаас буюу хятад компаниудад өгсөн квотын үр юм.
Манай улс нийт 140 гаруй махны үйлдвэртэй. Үүний 12-д нь БНХАУ руу мах экспортлох квот олгодог. Ингэж цөөн хэмжээгээр өгдөг учраас эрэлт бий болгож, их хэмжээний авлигаар өгдөг. Үлдсэн 130 гаруй компани нь тухайн компанид махаа экспортлох хүсэлт тавьдаг юм. Гэтэл нөгөө талаас бид авлига өгч квот авсан учраас тухайлбал нэг кг адууны махан дээр 12 юанийн төлбөр авч байж өгнө гэдэг шаардлага тавьдаг. Өөрөөр хэлбэл, адууны мах нэг кг нь 5000 төгрөгний үнэтэй гэж бодвол түүнтэй дүйцэх хэмжээний авлига бий болгож байна гэсэн үг.
Үүнийг төлж авсан аж ахуйн нэгжүүд ямар замаар ашгаа олдог гэхээр малчдын малын үнийг унагах замаар авлигалын мөнгийг төлдөг. Өнгөрсөн хугацаанд бог тутамд 20-30 мянган төгрөг, бод тутамд 200 мянган төгрөг унасан шалтгаан нь Ч.Улааны квоттой холбоотой.
Тэгэхээр нэг хонь, ямаа борлуулсан малчин 20 мянган төгрөг, бодоос 200 мянган төгрөгийн авлигалыг Ч.Улааны хармаанд шууд бусаар төлж байна.
Тиймээс малчид өөрсдийн зарсан мал бүрийн богийг 20 мянган төгрөг, бодыг 200 мянган төгрөгөөр тооцож, хэдэн төгрөг түүний халаасанд хийж байгааг тооцоолж гаргах боломжтой.
Хоёрдугаарт, зөвхөн хятадын махны компанид зөвшөөрөл олгодог. 12 компанийн ес нь хятад эзэнтэй.
Гурав нь сайд нарын компани бий.
Үүнд, У.Хүрэлсүхийн төрсөн дүү 5000 тонн мах борлуулах зөвшөөрөл авчихсан, квотоо зараад явж байгаа. Ийм луйврын системийг үе үеийн бүх хөдөө аж ахуйн сайдууд хийж байгаагүй. Зөвхөн Ч.Улааны үед хийж эхэллээ. Өнөөдөр махны компаниуд бүгд асуудалд орсон. Малчдаас худалдаж авсан малаа үйлдвэрлээд 1.5 юаны ашиг оллоо гээд ярьж байхад зөвшөөрөл өгдөг хүмүүс 12 юань нэг кг махнаас хулгайлж байна. Иймээс малчдын орлогыг хулгайлсан, махны компаниудыг квот нэрийн дор үйл ажиллагааг нь боомилж, хятадын компанийг дэмжсэн Ч.Улааныг огцруулах нь зүйтэй гэж үзсэн учраас хуулийн төсөл өргөн барьсан юм” гэлээ.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (25)