Энэ цагийн улс төрд эр бярдаа эрдсэн хэд хэдэн гишүүд байна аа. Тэдний нэг нь цагтаа боевик нэр зүүж явсан Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх. Сав л хийвэл нударга зангидах хоббитой явсан тэрбээр хамар доорх хагархайгаа захирч чаддаггүй нэгний нармайг нээхдээ гаргууд нэгэн байв. Хамгийн сүүлд УИХ-ын гишүүн Г.Баярсайханыг дэлссэн дуулианаас хойш төмөр өргөхийг илүүд үздэг болсноос үзвэл багагүй хүмүүжсэн бололтой юм.
Намын дарга нь ийн хүмүүжих зуур МАК-ын босс Б.Нямтайширын эрх хүү, УИХ-ын отгон гишүүдийн нэг Н.Номтойбаярт холбогдох дуулиан хуурай өвсөнд тавьсан гал шиг дүрэлзсээр байна. Тэрбээр Г.Батхүү агсны амь насаа алдсан хэргийн мөрдөн шалгах ажиллагааны нууцыг дэлгэсэн, худал мэдүүлэг өгсөн гэх хэргээр прокурорын араанд зуугдаж, УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхээ алдах дээрээ тулаад байгаа.
Өнгөрсөн 2019 оноос угшилтай эл хэргийн харгайгаар “Намын эмзэг цэг нь Н.Номтойбаяр болчихлоо” хэмээн намын тэргүүнээс нь эхлээд нөлөө бүхий гишүүд нь хүртэл толгой сэгсэрч суугаа гэх.
Ийнхүү прокурорын араанд зуугдаж, намынхаа ах нарт нүд үзүүрлэгдэх болсон тэрбээр уур бухимдлаа Б.Хурц генералын хүү Х.Тайванд гаргасан бололтой юм. Хэрэг явдлыг ухаж үзвээс, оны өмнөхөн болсон “Петровис” группийн ТУЗ-ын дарга Ц.Оюунгэрэлийн охины төрсөн өдрийн партины үеэр Тагнуулын ерөнхий газрын дарга асан, генерал Б.Хурцын хүү Х.Тайвантай маргалдсан аж.
Маргалдахаа Н.Номтойбаяр түрүүлж гар хүрсэн гэх бөгөөд үүнд нь уурласан Х.Тайван аяга авч шидсэн байна. Гэтэл өнөөх аяга нь Н.Номтойбаяр гишүүний толгойн тус газарт тусаж, хөнгөн гэмтэл авчээ. Хэргийг цагдаагийн байгууллага шалгаж байх хооронд зодооны бичлэг задарч, дагаад гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудал сөхөгдөв. Зарим хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярыг хохирогчоор дуудаж, мэдүүлэг өгөхийг хүссэн гэх бөгөөд үүний хариуд “Би хохироогүй учир мэдүүлэг өгөх шаардлагагүй” гэж эрийн шийр заасан талаар мэдээллэв. Харин хошууч генерал Б.Хурцын хүү, УИХ-ын гишүүн Л.Элдэв-Очирын хүргэн Х.Тайваныг УИХ-ын гишүүний бүрэн эрхэд халдсан хэргээр шалгаж эхэлсэн гэх хэдий ч одоогоор ямар нэгэн мэдүүлэг аваагүй аж.
Ийнхүү цагдаагийн байгууллагаас МАК-аар овоглож, төр түшилцсэн Н.Номтобаярын бүрэн эрхийг хамгаалахаар шалгалт хийх зуур “мөрдөн байцаалтын нууц задруулсан, худал мэдүүлэг өгсөн” гэх хэргээр гишүүний эрхийг хасуулахаар прокурорууд чармайж байна.
Хэрэг явдал санамсаргүй, санаатай байдлаар давхацсан энэ үед намын чухал “санхүүжүүлэгч”, залуу лидерүүдийн нэг Н.Номтойбаярыг явуулах уу, үгүй юү гэдэг хэцүүхэн шийдвэртэй намын ах нар нь нүүр тулаад байна. Тиймдээ ч УИХ-ын дарга болоод нэр бүхий гишүүд тэр дундаа УИХ-ын Халдашгүй байдлын дэд хорооны хоёр гишүүнийг гадаадад томилолтой байх хооронд гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг оруулах даалгаврыг прокурорын байгууллагад өгсөн гэх.
Яг таг баттай мэдээлэл биш ч гэлээ, өмнө нь өрнөсөн процессоос үзвэл үнийн ортой байх талтай. Учир нь прокурорын өмнөх даргын үед УИХ-ын нэр бүхий таван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг чуулганаар оруулсан билээ.
Гэвч гишүүдийн суудлын оронд Улсын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан өөрөө суудлаа тавьж өгсөн юм.
Прокурорын байгууллагын тэргүүний халаа сэлгээний дараа Г.Батхүү агсан амиа алдаж, хэргийн ээдрээ УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярыг чиглэсэн. Энэ ч утгаараа түүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх санал прокурорын байгуулагад оны өмнөхөн ирсэн байдаг. Энэ чимээнээр Төрийн ордоноор нэг дуулиан өрнөсөн ч гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг дарах албан бус даалгаврыг ҮАБЗ-ийн гурван гишүүний нэг нь прокуроруудад даалгаснаар хэрэг намжсан юм.
Үүний дараахан Улсын Ерөнхий прокурор Б.Жаргалсайхан үүрэгт ажилдаа орж, Н.Номтойбаярын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналаа дахин оруулсан ч харамсалтай нь яагаад ч юм бэ, Халдашгүй байдлын дэд хорооны гишүүд эзгүй байгаатай тааруулчихав.
Санаатай, санамсаргүй хоёрын алийг нь мэдэхгүй ч процессийн алдаа гаргасан прокуроруудын ачаар Н.Номтойбаярын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудал хойшлогдож мэдэхээр байна.
Учир нь гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналыг зөвхөн Улсын Ерөнхий прокурор чуулганаар оруулах ёстой. Ингэхдээ УИХ-ын Халдашгүй байдлын дэд хорооны гишүүд бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ хуралдаж байж, гаргасан шийдвэрээ чуулганаар оруулах зохицуулалттай. Чуулганаар оруулах хугацаа нь 48 цаг бөгөөд Н.Номтойбаярын бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх саналаа энэ сарын 16-ны үдээс хойш хүргүүлсэн гэхээр ирэх долоо хоногийн даваа гараг буюу энэ сарын 20-ны үд хүртэлх хугацаа үлдсэн гэсэн үг. Үүнээс өмнө Халдашгүй байдлын дэд хороо хуралдаж, шийдвэр гаргалаа ч УИХ-ын чуулган хуралдахгүй нь лавтай. Ингэснээр прокурор дахин асуудлыг оруулж ирэх үү, эс бөгөөс Н.Номтойбаяр гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх асуудлыг хав дарах уу гэдэг асуудал үүсэх нь дамжиггүй. Алин ч байлаа гэхэд түүний кнопыг хурааж авахгүй нь ойлгомжтой.
Учир нь Н.Номтойбаяр бүрэн эрхээсээ түдгэлзэж, хуулийн байгууллагаар шалгуулбал ирэх сонгуульд өрсөлдөх боломжоо алдах нь дамжиггүй. Энэ утгаараа МАН намын гол санхүүжүүлэгчийн нэг, намын залуу лидерээ алдах эрсдэлтэй. Тиймдээ ч нэр бүхий таван гишүүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэхгүйгээр хамгаалж үлсдэн өмнөх туршлагаараа Н.Номтойбаярыг хамгаалж үлдэх нь ойлгомжтой. Ингэж л Н.Номтойбаяр гишүүн намынхаа ах нараар дамжуулж, монголчуудад сүр хүчээ гайхуулангаа Монголын улс төрөөс явах болоогүй гэдгээ нотлох шиг болов.
Г.Маргад
Сэтгэгдэл (21)