УИХ-ын гишүүн А.Ундраагаас цаг үеийн асуудлаар тодрууллаа.
-Мөнгө угаах болон терроризмыг санхүүжүүлэхтэй тэмцэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл батлагдсангүй. Хуулийг чангатгах асуудалд голчлон бизнес эрхлэгч гишүүд эсрэг байр суурьтай харагдаж байна лээ. “Саарал жагсаалт”-аас гарах бэлтгэл ажлын хүрээнд уг хууль чухал нөлөө үзүүлнэ гэж салбарынхан онцолж байсан. Хуулийн төслийг буцаасан нь ямар сөрөг үр дагавар авчрах бол?
-FAFT-ийн шаардлагатай холбоотойгоор хэд хэдэн хууль батлах ёстой байсан. Энэ хүрээнд таны хэлсэн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах байсан юм. Мөн дагалдах дүрэм, журам түүний хийдэл шийдэл нь зөв байж хэрэгжилтэд ямар нэгэн алдаа гаргахгүй байх ёстой. Миний бодлоор хэрэгжилтэд хугацаа алдах болов уу гэж санаа зовж байна. Саарал жагсаалтаас гарахад түлхэц өгөх ёстой хуулийн төслүүдээс нэг хууль нь батлагдсангүй. Ингэснээр дахиад л хугацаа алдах болж байна.
-“Саарал жагсаалт”-аас ирэх долдугаар сарын хугацаанд багтаж гарна гэж зарим эрх баригчид амалсан. Энэ хугацаанд амжих болов уу?
-Хууль болон бусад дагалдах хуулиуд нь батлагдан гарсны дараа түүнийг шалгах процесс нь ойролцоогоор зургаан сар байдаг. Мөн хэрэгжилтийг нь давхар харах ёстой. Мөнгө угаах терроризм болон хар тамхи, үл хөдлөх хөрөнгийн зах зээл дээрх мөнгө бодитой эх үүсвэрийн мөнгө мөн үү. Мөн банкуудын зузаатгал хийсэн эх үүсвэр нь хууль ёсных уу, татварт ногдох мөнгөө зөв мэдүүлж байна уу гээд маш олон асуудал бий. Эдгээрт бүгдэд нь хариулт өгөх шаардлагатай болно. Дээрх хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл батлагдаагүйгээс болж эдгээр бүх асуудал хойшилно гэсэн үг.
-Иргэдийн тэтгэвэр барьцаалсан зээлийг төрөөс нэг удаа тэглэх хуулийн төслийг та дэмжсэн үү?
-Санал хураалтад би оролцоогүй. Уг нь бүлгийн хуралдаан дээр дэмжигдээгүй хууль.
-Тэтгэврийн зээлийг бонд босгож тэглэнэ гэж ярьж байгаа. Үүнтэй холбогдуулан төгрөгийн ханш 20 орчим төгрөгөөр сулраад байна. Цаашид ч суларна гэж эдийн засагчид хэлж байна. Мөн тэтгэвэр аваагүй ахмадууд нэгдэж цагаан сараас өмнө тус бүр гурван сая төгрөг өгөх талаар санал гаргасан. Та энэ талаар ямар байр суурьтай байна вэ?
-Эдийн засаг цаашид ямар байх талаар эргэлзэж байна. Миний хувьд өөдрөг биш байна. Учир нь зээл тэглэх болон бэлэн мөнгө тараах асуудал нь эдийн засагт эерэг үр дүн авчирдаггүй. Уг нь нэг удаагийн буяны тоглолт хийснийхээ оронд тэтгэврийн хэмжээг нэмэгдүүлэх, хэт их зөрүүг арилгах зэрэг урт хугацааны шийдэл гаргасан бол ахмадуудын амьдрал, амьжиргаанд илүү нийцэх байсан. Учир нь ахмад насны амьдралын чанарын асуудал, эрх нь зөрчигдсөн ахмадуудаа хамгаалах нь чухал байгаа. Магадгүй үр хүүхэддээ сайн дураараа зээл авч өгсөн байж болно. Зарим тохиолдолд шахалтад орж зээл авч өгсөн бол энэ нь тэний санхүүгийн эрх чөлөөнд халдаж байна гэсэн үг. Ийм эмзэг асуудлыг нарийн, зөв зохицуулах механизм гаргаж, урт хугацааны шийдэл гаргах нь чухал. Түүнээс биш зээл тэглэх нь эдийн засагт сөргөөр нөлөөлөх үр дагавартай. Наанадаж төгрөгийн ханш суларч, өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэнэ. Тиймээс энэ шийдвэрийг дэмжээгүй. Дэгийн тухай хуульд гишүүн тухайн асуудалд санал хураалтад оролцохоос татгалзах нь нэг байр суурь байдаг. Тиймээс санал хураалтад оролцохоос татгалзаж өөрийн байр сууриа илэрхийлсэн.
-800 тэрбум төгрөгийг ирэх гадаад өрүүдээ тэглэхэд хэрэглэсэн бол гэдэг асуудал тухайн үед яригдаж байсан. 2021 оноос эхлэх гадаад өрүүдэд манай улс бэлэн үү. Гадаад өрийг хэрхэн дарах боломжтой гэж та харж байна вэ?
-Засгийн газрын зүгээс зөв бодлого хэрэгжүүлснээр зохих үр дүн гаргасныг сайшаах нь зөв. Гэхдээ хангалттай биш. Энэ онд төлөх нэлээд олон зээл бий. 2021, 2022 он гээд графикийн дагуу зээл, өр төлөх дарамт гарч ирэхээр байгаа. Төсөв өөрөө алдагдалтай батлагдсан. Зэс болон нүүрс гээд гол нэрийн экспортын бүтээгдэхүүний үнэ ханшийг хэт өөдрөгөөр төсөөлчхөв үү гэж харж байсан ч үнэ нь тогтвортой байна. Гэхдээ шинжээчдийн хэлж байгаагаар цаашид буурна гэсэн таамаг байна. Тэгэхээр нүүрсний эргэлт буурах, дагаад орлого бүрдэхэд хэт өөдрөгөөр төсөөлсөнд нь ачаалал ирэх вий гэж болгоомжилж байна. Ингээд бүх л салхи биднийг сааруулах аястай явж байна. Цагаан сарын дараагаас эдийн засгийн нөхцөл байдал хүндрэл эрсдэл өндөр байна гэж харж байна.
-Халдашгүй байдлын дэд хороогоор УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаярт холбогдох асуудлыг хэлэлцсэний дараа түүний бүрэн эрхийг түдгэлзүүлэх эсэх асуудлыг чуулганаар оруулах ёстой. Хэрвээ чуулганаар хэлэлцвэл та дэмжих үү. Та ямар байр суурьтай байна вэ?
-Материалтай нь танилцаж байж шийднэ.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (6)