Хуурамч шатахуунаас болж монголчууд жилдээ 50-60 тэрбум төгрөгөөр хохирч байгааг Монголын үйлдвэрчний эвлэлийн холбоо, Монголын шатахуун хэрэглэгчдийн холбоо болон бусад холбоодоос мэдээлэл хийлээ.
Тодруулбал, хуурамч шатахуунаас болж иргэдийн автомашин эвдэрч байна. Алдагдлыг тооцоод үзвэл, 50-60 тэрбум төгрөгийн хохирол учирч байгааг тогтоосон. 2012 оноос химийн нэр бүхий 12 бодисыг улсын хилээр оруулахдаа бүх төрлийн татвараас чөлөөлөх тогтоолыг баталсан. Өөрөөр хэлбэл, химийн бодисыг ямар ч татваргүйгээр хооронд нь нэрж, холих замаар “хуурамч” шатахуун хийж, зах зээлд нийлүүлж байна. Бид яагаад ингэж хардаж байна вэ гэхээр керосин гээд бодис бий. Энэ бол түүхий эд нь. Жилд 3000 тонн буюу 2012 оноос хойш 1.2 сая тонн ийм бодисыг улсын хилээр татваргүй оруулсан байна. Яг үнэндээ бол 20 мянган тонн керосины үндсэн хэрэгцээ байсан болов уу. Үлдсэн керосиноор нь дизель түлш хийсэн гэж хардаж байна. 2018 онд Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхэд шаардлага хүргүүлсэний дагуу 201 тоот захирамж гаргасан. Захирамжаар ажлын хэсэг байгуулах байсан ч өнөөдрийг хүртэл юу ч хийсэнгүй. 2019 оны гаалийн мэдээнээс харахад 230 мянган тонн химийн бодис улсын хилээр оруулж.
Монгол Улсын керосины жилийн хэрэглээ 3000 тонн. Гэтэл улсын хилээр жилд 180 мянган тонн орж ирж байна. Илүүдлээр нь юу хийх бэ.
“Таван толгой орчим дахь жолооч нар жилд удаа дараа автомашиныхаа апаратурыг сольж байна гэсэн. Апаратурын үнэ 650 мянгаас 5 төгрөгийн үнэтэй байдаг. Улаанбатаар хотод агрегат засвар хийдэг 80 гаруй байгууллага бий. Эдгээрийн жилийн орлого 100-150 тэрбум төгрөг. Үүний 50-60 тэрбум төгрөг нь апаратурын засвар эзэлдэг. Керосиныг албан ёсны зөвшөөрөлтэйгээр “Ачит Эх”, “Эрдэнэт” үйлдвэрт ашигладаг.
Керосиныг импортлох эрхтэй 105 аж ахуйн нэгж бий. Бүгдээрээ импортоор оруулж ирж байна. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарын тушаалаар хуурамч шатахуун үйлдвэрлэж байгаа эсэхэд ажлын хэсэг байгуулаад шалгалт хийсэн юм билээ. Гэхдээ олон нийтэд танилцуулаагүй. Мэргэжлийн хяналтын шалгалтад таван аж ахуйн нэгжийг хамруулахад "Хуурамч шатахуун байна" гэдэг дүгнэлт гаргасан. Гэтэл Ажлын хэсгийн ахлагчаар ажиллаж байсан Раднаасэд гэж хүн нь ажлаасаа халагдаад оронд нь Эрдэнэбаяр гэж хүн ирсэн. Ингээд энэ асуудал замхарсан. Өргөдлийн байнгын хорооны хуралдааны үеэр "Стандартын шаардлага хангахгүй шатахуун худалдаж байна" гэдгийг холбогдох байгууллага нь хүртэл хүлээн зөвшөөрсөн.
Хуурамч шатахууны асуудлыг таслан зогсоох ганц арга бий. Энэ нь улсын хилээр оруулж ирж байгаа бүх төрлийн химийн бүтээгдэхүүнд онцгой албан татвар авдаг болох. Татвар авах саналаа Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн яамнаас Сангийн яаманд дөрвөн удаа хандаж, хүсэлт гаргасан боловч өнөөдрийг хүртэл авч хэлэлцээгүй. Тиймээс манай холбоодоос Сангийн яаманд албан шаардлага хүргүүлнэ. Хүлээж авахгүй бол тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжинэ" гэлээ.
Г.Нацаг
Сэтгэгдэл (3)