УИХ-ын Төрийн байгуулалтын байнгын хороогоор Орон нутгийн сонгуулийн тухай ажлын хэсгийн боловсруулсан хуулийн төслийг хэлэлцэж, зарчмын зөрүүтэй асуудлаар санал хураалаа.
Хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийн үеэр нэр дэвшигч аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн иргэдийн төлөөлөгчдийн сонгуульд давхар нэр дэвших эрхтэй байхаас гадна гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр тогтоогдсон бол нэр дэвшихийг хориглох, ИТХ-ыг намаас салгах, сонгуулийг 50+1 зарчмаар явуулах, эмэгтэйчүүдийн квотыг нэмэгдүүлэх, сонгуулийн жил эхэлснээс хойш бусдын нэр хүнд, алдар хүндийг гутаан доромжилсон, худал мэдээллийг нийтэд тараасан нь тогтоогдсон бол нэр дэвшихгүй зэрэг асуудлууд яригдсан, зарим асуудал гишүүдийн дунд маргаан дэгдээж байлаа. Ингээд хуулийн төслийн хэлэлцүүлгийн үеэр хэлсэн гишүүдийн байр суурийг хүргэе.
УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн: “Төрийн захиргааны жинхэнэ албан хаагч, төрийн үйлчилгээний газрын албан тушаалтан, төрийн болон орон нутгийн өмчит компанийн захирлууд УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших бол сонгуулийн жлийн нэгдүгээр сарын 1-ээс, орон нутгийн сонгуульд нэр дэвших бол дөрөвдүгээр сарын 1-ээс албан тушаалаасаа сайн дураар чөлөөлөгдөх УИХ-ын сонгуулийн хуулийг дагаж гарсан хуульд тусгагдсан. Гэтэл Орон нутгийн тухай хуулийн төсөлд наймдугаар сарын 1 гэж үзэж байна. Ингэж болохгүй. Их Хурлын сонгуулийн үйл ажиллагааг явагдаж дууссаны дараа явагдаж байгаа боловч нэр дэвшигч тэр албанаас үүнээс өмнө чөлөөлөгдсөн байх хэрэгтэй. Тиймээс энэ заалтыг дэмжихгүй хэвээр нь үлдээмээр байна”.
УИХ-ын гишүүн Д.Эрдэнэбат: “Д.Тогтохсүрэн гишүүнтэй санал нэг байна. Учир нь сонгуульд ажил, албан тушаалаа ашиглаж болохгүй. Улс төрд орох гэж байгаа юм бол ажил, албан тушаалаа ашиглахгүй байх боломжоо зөв тооцох хэрэгтэй. Тиймээс орон нутгийн сонгуульд нэр дэвшигч ажил үүргээсээ эртхэн чөлөөлөгдөх ёстой”.
УИХ-ын гишүүн Д.Тогтохсүрэн: “Сонгуулийн жил эхэлчихсэн. Бараг нэр сар нь дуусчихлаа. Сонгуулийн жил бусдын нэр хүндийг гутаан доромжилсон мэдээлэл цацсан гэдгийг дөрөвдүгээр сарын 1-ээс болгох хэрэгтэй. Эсвэл хууль батлагдсан өдрөөс гэж тооцох шаардлагатай”.
УИХ-ын гишүүн Д.Лүндээжанцан: “Хууль батлагдсан өдрөөс гэж оруулж болохгүй. Тэгвэл дараагийн сонгуулиуд яах юм”.
УИХ-ын гишүүн Х.Нямбаатар: “Хүн гүтгэхдээ үүнийг нь Их Хуралд, орон нутгийн сонгуульд зориулж гаргая гэж ялгаж болохгүй”.
УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан: “Орон нутгийн сонгууль ирцгүй боллоо. Аливаа асуудлыг шийдэхдээ үндсэн шалтгааныг нь судалж байж, гарцаа олох ёстой. Яагаад ирцгүй болов. Шалтгаан нь намуудад итгэх итгэл алдарсантай холбоотой. Намууд иргэдийн итгэл даах нэр дэвшигчийг дэвшүүлж чадахгүй бүлэглэлийн саванд орсноор тэр шүү дээ. Иргэдийн хурал намын хоол болчихсон. Үүнийгээ засъя гэж бодохгүйгээр механик өөрчлөлт хийх тухай ярьж байна. Иргэдийн хурлаа иргэдэд нь өг. Хоёр нам намчирхсанаас Иргэдийн хурал гацаанд орсон байдалтай удаж байна. Иргэд өөрөө өөрсдийгөө нэр дэвшүүлээд сонгодог шинэ хэлбэр рүү шилжье. 30 жил энэ байдлаар явлаа. Улс орон чинь дампуурлаа. Тулгамдсан асуудлыг шийдэх гэж хууль баталж байна гэж ойлгож байна. Түүнээс биш хуулийн нэр томъёог өөрчлөхийн тулд хууль батална гэдэг аргаа барсан хэрэг”.
УИХ-ын гишүүн С.Бямбацогт: “Төрийн байгуулалтын байнгын хороо, Сонгуулийн ерөнхий хорооны ажлын хэсэг сайн ажиллаж байгаа. Ж.Батзандаан, чи дүгнэдэггүй юм. Ажлын хэсэг 94 санал оруулж ирсэн. Өргөн барьсан хуулийн төсөлд таны сонгогдсон дүүргийн оролцоотой гарсан алдааг бүгдийг нь зассан. Үндсэндээ дүүргийн Иргэдийн хурал дахин сонгуулиа зарладаг. Түүнээсээ болж дөрвөн жил Засаг даргагүй явж байна. Үүнийг Орон нутгийн сонгуулийн тухай хуулиар зассан”.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (16)