Олон ястаны өлгий нутаг болсон Ховд хотоос бид ээлжит мэдээ сурвалжлагаа хүргэж байна. Тус аймгийн хувьд ногоон хөгжлөөрөө бусад аймгаараа тэргүүлэхүйц гэдэг нь аймгийн төвийнхөө захаас л мэдэгдэж байв. Цаашлаад олон ястан үндэстний өлгий нутаг учир бүтээн байгуулалт, хөгжил дэвшлийн хувьд ч чамгүй амжилттай яваа юм байна.
Аймгийн Хөгжлийн бодлогын хэлтсийн дарга Б.Бат-Очир: Шинэ Ховд хот 2016 оноос сүндэрлэж эхэлнэ
-Ховд хотын шинэ суурьшлын бүс байгуулагдаж байгаа юм байна. Энэ талаарх дэлгэрэнгүй мэдээллийг өгөхгүй юу?
-Ховд аймаг цаашдаа тэлж хөгжинө. Ховд аймгийг хөгжүүлэх ерөнхий төлөвлөгөөг 2030 хүртэл баталсан. Энэ төлөвлөгөөнд орон сууц, хаус хорооллоос бүрдсэн шинэ Ховд хотыг бий болгох талаар тусгагдсан. Энд гэр хороолол байхгүй. Цоо шинэ суурьшлын бүс гаргахаар төлөвлөөд ажиллаж байгаа. Цахилгааны под станц болоод дулааны станц маань шинэ суурьшлын бүсээ дагаад баригдсан. Мөн дулааны шугам сүлжээг шинэ суурьшлын бүсрүү оруулахаар төлөвлөн ажиллаж байна. Шинэ суурьшлын бүсийн бүтээн байгуулалт 2016 оноос явагдаж эхэлнэ. Хувийн хөрөнгө оруулалтаар иргэдийн дунд уралдаан шалгаруулалт буюу тендерийн журмаар газрыг нь олгох юм. Урьдчилсан байдлаар 500 айлын хаус хорооллын зураг төсөл гарчихсан.
Газрын харилцаа барилга, хот байгуулалтын газрын дарга Д.Нямтулга: Аймгийн хэмжээнд нийт 1171 айлын орон сууц ашиглагдаж байгаа
-Ховд аймгийн орон сууцжилтын талаар ерөнхий мэдээллийг өгөхгүй юу?
2012, 2013 оноос эхлээд Ховд аймагт орон сууцнууд маш их эрчимтэй баригдаж байна. 2013 онд 153 айлын орон сууц ашиглалтанд орсон бол 2014 онд 286 айлын орон сууц ашиглалтанд орсон байгаа. Энэ жил ашиглалтанд орохоор 673 айлын орон сууц төлөвлөгдөж байна. Үүнээс одоогоор 163 айлын орон сууц ашиглалтанд орчихсон байна. Метр квадратын хувьд 1-1.2 сая байдаг. Орон сууцны боруулалт сайн байгаа. Өнгөрсөн жил ТОСК-д хүсэлт тавьсаны үндсэн дээр 4.10 га газарт 480 айлын орон сууцны хорооллын хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөлт хийгдсэн. Үүний дагуу ТОСК-аас эхний 120 айлын хоёр блок орон сууцыг ашиглалтанд оруулаад байна. Орон сууцнуудын инженерийн шугам сүлжээний хувьд орон нутгаас тодорхой хэмжээний дэмжлэг үзүүлдэг. Гэхдээ хувийн хэвшлийн аж ахуй нэгжүүд өөрсдөө шугам сүлжээгээ тавьдаг. Ховд аймгийн хэмжээнд 1171 орон сууц ашиглагдаж байгаа гэсэн тооцоо бий.
ХАБ-ын инженер И.Нямдулам "Манай парк анх 2012 онд Засгийн газрын шугамаар дэмжигдэж үйл ажиллагаагаа эхэлсэн. Хоёр жил бүтээн байгуулалт хийгдээд одоогоор 12 тоглоом ажиллаж байгаа. Нийт 12 га газарт, 3 тэрбум төгрөгөөр паркаа босгоод байна. Цаг агаарын нөхцөл, хүн амаасаа хамаарч гурван сарын хугацаанд л ажилладаг. Цаашид байнгын ажиллах төлөвлөгөөтэй. Парк маань багадаа 1000 хүн хүлээж авах хүчин чадалтай" гэх мэдээллийнг өглөө.
"Гандан Пунцаг Чойлон" хийдийн хамба лам Г.Даваасамбуу ""Гандан Пунцаг Чойлон" хийдийн шавийг 2003 онд тавьж байсан. 2009 онд 108 суврагыг ашиглалтанд оруулсан. Суврагын доор лам нарын орон сууц бий. Нийт 42 лам нар байрлах орон сууцтай. Орон сууц нь цэвэр бохиртоо холбогдсон, халуун устай байдаг. 2010 онд Чогчин болон Сахиусан дуган ашиглалтанд ороод 2010 оноос хойш тогтмол үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Эргэн тойрондоо 108 суврага, хүрдтэй. Хоёр том дугантай. 30 орчим ламтайгаагаас хурлын лам 11 байдаг бол бусад нь шавь хүүхдүүд. Есөн сарын 1-нээс зарим хүүхэд хичээлдээ яваад зөвхөн амралтын өдрөөр номынхоо хуралд суудаг байгаа. Хийд маань жандиг буюу өглөгийн эздийн 1.6 тэрбум төгрөгний хөрөнгө оруулалтаар бүтээн байгуулагдсан. Энэ сарын 29-нд хийд байгуулагдсаны таван жилийн ой болно. Үүнийг угтаж 1080 Цэнд-Аюуш бурхан бүтээх төслийн үйл ажиллагааг явуулж байгаа. Хийд маань сард таван их хурал хурдаг. Хийдийн маань тухайд олон жилийн түүх уламжлалтай. Цухас дурдвал, Ховд аймгийн Буянт голын хойно Шар сүм гэж байсан. Энэ нь 1776 оны түүхтэй. Энэ сүм маань сүсэгтнүүдээс холдоод байсан учир төврүүгээ ойртож баригдсан нь энэ. Манай сүмийн лам нар түүх соёл уламжлал, шашин номын талаар Ховд их сургууль лекц семмнар уншдаг" гэлээ.
Ховд аймагт "Гандан Пунцаг Чойлон" гэх буддын ганц хийд байдаг
Ховд аймгийн биеийн тамир спортын газрын дарга Б.Банзрагч "Япон улсын Засгийн газрын буцалтгүй тусламжаар 100 мянган доллараар Жүдо бөхийн ордонтой болж байна. Сүүлийн үед манай Ховд аймагт жүдо, чөлөөт бөх харьцангуй сайн хөгжиж байгаа. Спортын есөн төрлөөр Спортын ордондоо секц, дугуйлан хичээллэдэг. Өнгөрсөн 2015 он гэхэд манай Ховд аймаг спортын дөрвөн төрлийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээн зохион байгуулсан. Тухайлбал, уулын улсын аварга шалгаруулах тэмцээн болж 300 гаруй уулчид, багш дасгалжуулагчид ирж Цамбагарав ууланд маань өрсөлдсөн. Үүний дараа холимог сурийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээн болж хот, хөдөөнөөс 300 гаруй сурчид ирж оролцсон. Цаашлаад ахмадын волейболын улсын аварга шалгаруулах тэмцээн Ховд аймагт болсон. Бид жүдо бөхийн ордон, бэлтгэлийн заалтай болсоныгоо тохиолдуулан жүдо бөхийн улсын аварга шалгаруулах тэмцээнийг мөн зохион байгууллаа. Аймгийн хэмжээнд жүдо бөхийн секц дугуйланд 130 гаруй хүүхэд хичээллэж байна. Манай хичээллэгч хүүхдүүд сүүлийн жилүүдэд улсын аварга шалгаруулах тэмцээнээс жүдо бөхийн төрөлд байнга медаль авч байгаа. Хамгийн сүүлд л гэхэд Хүүхдийн их наадамд жүдо бөхөөр нэг мөнгө, гурван хүрэл медаль авсан амжилттай явж байна" гэв.
Ховд дахь бүсийн оношлогоо, эмчилгээний төвийн захирал Т.Баяртогтох
Манай бүсийн оношлогоо, эмчилгээний төв бол анх 1925 онд Чандмань уул аймгийн эмнэлэг нэртэй баруун аймгуудыг хамарсан анхны эмнэлэг болж байгуулагдаж байсан. Тэр цагаас хойш эдүгээ 90 жилийн түүхийн ойгоо энэ жил тэмдэглээд байна. Анх 15 ор, 12 орон тоотой орос эмчийн удирдлага дор 3 гэр эмнэлэг байгуулагдаж байсан бол өдгөө Баруун бүсийн оношлогоо, эмчилгээний төв болж үйл ажиллагаа маань өргөжин тэлсэн. Бид үйлчлүүлэгчдэд ээлтэй орчинг бий болгохыг зорьж гаднах талбайгаа тохижуулсан.
Манай эмнэлгээр жилд 130 гаруй мянган хүн үзлэг оношлогоо хийлгэдэг. 12-13 мянган хүн хэвтэн эмчлүүлдэг. Зөвхөн аймгийнхаа төвийн 82 мянган хүнд үйлчлэхгүй. Бусад баруун бүсээс ирсэн хүмүүст үйлчилдэг. Бүсийн төвийн 5-аас дээш хувьд харьяа аймгийн хүмүүс ирж үйлчлүүлж байвал үүргээ гүйцэтгэж байна гэсэн үг. Тэгэхээр манайх бүсийн төвийнхөө үүргийг амжилттай гүйцэтгэж байна.
Эмнэлгийн техникүүдийн маань хувьд багагүй хоцрогдчихоод байгаа. Белгийн засгийн газрын хөнгөлөлттэй зээлээр Баруун бүсийн төвийг бэхжүүлж чадваржуулна гэсэн төсөл бий. Гэвч энэ маань долоон жил хүлээлтийн байдалтай байна. Эдийн засгийн тогтворгүй байдлаас болж хэрэгжиж эхлээгүй байна. Өргөтгөлийн шавийг Хятад улсын буцалтгүй тусламжаар тавиад байгаа.
Орон нутгийн хөгжлийн сангийн тусламжаар шороо бужигнасан талбай ийм болжээ
Байгаль орчин Аялал жуулчлалын газрын дарга З.Лхамхүү "Ховд аймаг 2013 оноос ногоон хөгжлийн загвар аймаг болохоор шийдвэр гаргасан. Үүнтэй холбоотой нэлээн их ажил хийж байгаа. Ногоон хөгжил гэдэг ёсзүйтэй холбоотой. Цоо шинэ ёс зүйгээр амьдрах аргазүйг хэлдэг. Алхах гишгэх, үйлдэхээсээ эхлээд маш хөгжингүй болж байж ногоон хөгжилөө бүтээх юм. Өөрөөр хэлбэл, шинэ эрэнд амьдарч байгаагааг мэдэрч тэс өөрөөр амьдрах учиртай. Ховд аймгийн тухайд зөвхөн 2013 он гэхэд 100 га газар мод тарьж байсан. 2014 он гэхэд 30 га газар, 2015 он гэхэд дахин 100 орчин га газарт иргэд, аж ахуй нэгж байгууллагууд хамтраад мод тарих ажлыг хийж байна. 2013 онд л гэхэд манай аймаг 0.5 га газар зөвхөн цэцэгжүүлэлтийн ажлыг хийж байсан. 2014 онд 1 га, энэ онд 3 га газар болоод өссөн байна. Зөвхөн мод гэхэд 26 зүйлийн мод таригдаж байгаа бол талбайн цэцэг 90 гаруй төрлөөр таригдаж байгаа. Хавар бид цэцэгжүүлэлтийн ажил хийдэг бол намар цэцгийн үрээ тарих ажлыг нийт иргэдээрээ эрчимтэй хийдэг " гэсэн юм.
АЗДТГ-ын эдийн засаг, стратеги төлөвлөлт, автозам, тээврийн бодлого боловсруулах хариуцсан мэргэжилтэн С.Болдсайхан: ОХУ, Хятадын холбосон босоо тэнхлэгийн зам Ховдын хөгжилд өөрчлөлт оруулна
Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн автозамын бүсийн хүрээнд Ховдоос Ярант чиглэлийн 430 км асфальтан зам, Ховдоос Баян-Өлгий чиглэлийн 189 км замын ажил явагдаж байна. Ховдоос Ярант чиглэлийн замын ажил үндсэндээ дууссан. Харин Ховдоос Баян-Өлгий чиглэлийн замын ажил өнгөрсөн зунаас эхэлж, ирэх жилийн өдийд гэхэд хүлээлгэж өгөх төлөвлөгөөтэй байгаа. Мөн Ховдын Дариваас Говь-Алтай чиглэлийн 260 км зам концессийн гэрээгээр хийгдэж байна. Замын ажил 30 хувьтай байгаа. Цаашлаад Мянгатын гүүрний чиглэлийн 20 км замын ажил явагдаж байгаагаас явц нь 80 хувьтай байна. Аймгийн төвд хоёр замын ажил дуусах шатандаа явж байна. Ховд аймгийн нутаг дэвсгэрт 930 км асфальтан зам бий. Хүлээгдэж байгаа замууд нэмэгдвэл нийт 1150 км асфальтан зам Ховд аймагт байгаа гэж хэлж болно.
Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилтээр баруун бүсийн босоо тэнхлэгийн автозамын төслийн хүрээнд хийгдэж байгаа олон улсын чанартай 800 гаруй км зам олон нийтийн анхаарлыг их татаж байгаа. Энэ зам Хятадын торгоны зам хийгээд ОХУ-ын Транс Сибирийн замыг холбож байгаа. Энэ замыг дагаад бүх үйлчилгээ хөгжинэ. Энэ бол Алтайн өндөр уулсыг тойрч ОХУ, Хятадыг холбож байгаагаар маш их онцлогтой зам. Ховд аймгийн хөгжил цэцэглэлтэнд нэлээн том өөрчлөлт орно гэж итгэж байгаа.
Д.Ундрах /24tsag.mn/
Сэтгэгдэл (9)