БНХАУ инновацийн эх орон болохоор хөгжлийн зам нь зурайж буй талаар бид өмнө нь мэдээлсэн. Тэгвэл энэ бүхнийг гэрчлэх дараагийнхаа сурвалжлагыг дэлгэж, аяны богцоо уудалъя.
Газрын диваажин болсон Ханжоу хотод байрлах “Мөрөөдөл” хотхонд бид саатаж, тус хотхон хөл дээрээ босохоор тэмцэж буй инновацийн компаниудыг хэрхэн дэмжиж, мөрөөдлийг нь биелүүлэхэд туслаж буйг сурвалжилсан юм. Олон сая шувуудын дүрс бүхий дэвж буй далавчаар бэлэгдлээ хийсэн “Мөрөөдөл” хотхон нь Хятадын мэдээллийн технологийн компаниудын инкубатор нь аж. Тодруулбал Засгийн газраас и-бизнесийг дэмжиж, аж ахуйн нэгжүүдийг тус хотхонд үнэгүй байрлуулж, амжилт олох боломжийг олгодог байна. Харин тухайн компани нь 50 сая юаниас доош хөрөнгийн үнэлгээтэй бол Мөрөөдөл хотхон “ивээлдээ багтааж” мөрөөдлөө биелүүлдэг гэнэ. Энэ нь аж ахуйн нэгжүүдэд маш том дэмжлэг болдог гэдгийг ч тус хотхонд байрлах компанийн төлөөлөл онцолж байсан юм.
Байшин бүрийнх нь дээвэр амуу будааны сав шиг бөөрөнхий хэлбэртэй “Мөрөөдөл” хотхон өнгөрсөн хугацаанд нэг сая гаруй юанийн санхүүжилтээр 110 гаруй төсөл хэрэгжүүлж, 990 гаруй төсөлд 9400 аж ахуйн нэгжийг хамруулжээ. Түүнчлэн “Мөрөөдөл” хотхон 27-28 интернэт компанийг инкубаторт бойжуулсан бөгөөд өдгөө бүх Хятадад 40-50 компанийг хөгжүүлж байгаа гэдгийг тайлбарлагч онцолж байсан юм. Ухаалаг программыг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлдэг 30 гаруй салбартай “Мөрөөдөл” хотхонтой танилцаад буцахдаа манай улс энэ бүхнийг сонсоод өнгөрөх бус хэрэгжүүлж, үйлдэрлэгч компаниудаа энэ мэт байдлаар дэмждэг болвол гэсэн бодол төрж байсныг нуух юун.
БНХАУ шинийг санаачилж, хөгжлүүлэхдээ тун гарамгай улс гэдэг нь нүднээ илт. Гуравхан жилийн өмнө тоос шороотой цементийн үйлдвэр байсан газрыг хүн танигдахын аргагүй болгон өөрчилөн шинэчилж, шинийг бүтээх инновацийн төв болгон хөгжүүлжээ. Тодруулбал 1958 оноос хойш 30 гаруй цементийн үйлдвэр энд үйл ажиллагаа явуулж, байгальд сөрөг нөлөө үзүүлж байсныг БНХАУ-ын Засгийн газраас 1999 онд хааж, Ши Ху нуурын экологийн бүс болгох санаачилга гарган 2008 онд 100 сая 500 мянган юанийн хөрөнгө оруулалт хийж тус төвийг байгуулахаар болсон байна. Улмаар 2010 онд БНХАУ-ын Уран зургийн дээд сургууль, шинжлэх ухаан техникийн дээд сургуулийг байгуулснаар энэ муж шинжлэх ухаан технологийн бүс болох суурь бүрэлджээ. Өөрөөр хэлбэл, эрдэмтэн, мэргэжилтнүүд ирж суурьшсанаар инновацийн ажил эхэлсэн үүх түүхтэй. Энд улсын зэрэглэлийн их сургуулийн хүрээлэн, улсын патентын туршилтын хүрээлэн зэрэг олон оюуны бүтээл гаргах байгууллага нэгдэж, улсын шинжлэх ухаан аж ахуйн нэгжүүдийг бий болгон, оюутны шинэ санааг үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх бүс болсон юм.
Хоолны газрынхаа тохижилтыг хүртэл номын сангаар төлөвлөж хийсэн нь үнэхээр сонирхолтой шийдэл болжээ. Энэ бүсэд БНХАУ-ын Урлагийн дээд сургууль, Уран зургийн их сургууль, Жэжяны Дуу хөгжмийн их сургууль бий. Хотхон нь 2015 онд хотын зэрэглэлтэй байсан бол 2016 онд мужийн зэрэглэлд орсноор төсөв нь ч ахижээ. Байгалийн өвөрмөц тогтоц, үзэсгэлэн бүрдсэн энэ хотхонд 7 хоног бүр концерт, урлаг, соёлын арга хэмжээ зохион байгуулагддаг. Урлагийн сургуулиудад нь тус улсын өнцөг булан бүрээс эрдэмтэн мэргэд цуглаж улс орныг хөгжүүлэхэд хувь нэмрээ оруулж байна. Соёлын ухаалаг бүтээгдэхүүн бий болгож, урлагийн эрдэмтэн чадвартнууд хуран цуглаж, соёл урлагаар шинийг бүтээх, аялал жуулчлалыг татах бүс нутаг болгохыг зорьж байгаа юм.
Монголын сэтгүүлчдийн баг Жэжян хотын Бүтээлч паркаар зочилж, дэлгэцээр замын хөдөлгөөнийг хянах, хөдөлгөөнд оролцож байгаа автомашины даатгалд хамрагдсан эсэх, татвараа төлсөн эсэхийг хянах, түүнчлэн үзэгдэх орчин хязгаарлагдмал болсон үүл манан, бороотой үед камерийн бичлэгийг хэвийн болгож тодруулах, байгалийн гамшгаас урьдчилан сэргийлэх мэдээлэл олж авах, хүнийг зөв суулгаж сургах зорилго бүхий буруу суувал цаасан дээр гардаггүй ухаалаг бал, ус нэвтэрч гоожсон ч аюулгүй цахилгааны разетка, автомашины зогсоол, гэр бүлийн хэрэгцээнд ухаалаг систем ашиглах, гэмт хэрэгтэнг таних зэрэг технологийн дэвшил ашигласан инновацийн олон бүтээлийг үзэж сонирхлоо. Тухайлбал, дрон буюу роботоор замын хөдөлгөөн ихтэй үед гэрийн хаягаар шуудангийн үйлчилгээ хүргэх, маш их ачаалалтай гаражнаас машиныг нь олоход туслах, олон хүн цугласан газраас хэн нэгнийг эрж олох гэхчлэн хүний хүч хүрэхгүй ажлыг хөнгөвчлөх чадамжтай роботууд биднийг гайхшруулсан юм. Түүнчлэн зөв байрлалаар барихгүй бол гардаггүй үзэг, будаагаар хийсэн сойзны үс, эзэнтэйгээ зэрэгцэж явах чадвартай чимодан зэрэг нь үнэхээр биширмээр, бахдамаар сайхан санагдаж байсан.
Техникийн дэвшил ололтыг амьдрал нэвтрүүлж буй БНХАУ-ын энэ мэт инновацийн бүтээлүүд нь улсын хөгжилд үзүүлэх нөлөөлөл тун их юм. Тухайлбал ухаалаг камерын тусламжаар хэн хаана зөрчил гаргасан, тэр ч бүү хэл татвар даатгалаа төлсөн үгүйг нь хүртэл мэдэх боломжтой камер бүтээсэн байхад тус улсад хууль яаж зөрчигдөх билээ гэх бодол ч төрж байсан юм.
Бүтээлч парктай танилцсаны дараа дижитал технологид суурилсан аюулгүй байдлыг хангах камераараа дэлхийд алдартай Хикивишн /HIKVISION/ компанийн интернэт орчны ухаалаг шийдэл, шинэ санаачилга, инновацийн хөгжил дэвшилтэй танилцлаа. 2001 онд анх байгуулагдсан 20 гаруй мянган ажилтантай тус компани нь ухаалаг хот бүтээн байгуулах томоохон зорилт тавьжээ. Өнгөрсөн оны жилийн борлуулалтын хэмжээ гэхэд 40 тэрбум 800 мянган ам долларт хүрчээ. Тэдний зорилго нь инновацид суурилсан бүтээгдэхүүнээ үйлдвэрлэлд нэвтрүүлэх бөгөөд хувь хүн, байгууллага, орон гэр, цагдаагийн байгууллагын ажилтан, тээврийн хэрэгсэл, гудамж талбайн аюулгүй байдлыг хангах чиглэлд голчлон анхаардаг. Монгол Улсад гэхэд Улсын Их Дэлгүүр, Номин сүлжээ дэлгүүр зэрэг байгууллагын камержуулалтыг хариуцан суурилуулснаар харахад бид ч гэсэн орчин үеийн инновацид суурилсан техникийн дэвшлийг импортолж өдөр тутмын ажил, амьдралдаа ашиглах бүрэн боломжтой болжээ. Гадаадын 28 орон, хятадын 38 газар салбартай тус компани жолоочгүй автомашин бүтээснээс гадна 3000 метр өндөрт 10 км радиуст байгаа орчныг агаарт нэг цагийн турш камертаа татаж авах хүчин чадалтай дрон бүтээсэн нь үнэхээр сонирхол татаж байлаа. Мөн маш олон барааг ялгаж ангилах хэцүү учир бар кодоор нь юу вэ гэдгийг нь ангилах робот ч бүтээжээ.
Сэтгүүлчдийн баг өнгөрсөн онд БНХАУ-ын Ханжоу хотод болсон G20 буюу дэлхийн их гүрний 20 удирдагчийн дээд хэмжээний уулзалт зохион байгуулсан цогцолборт зочлон, зочид угтах заал, хурлын танхим, БНХАУ-ын сүр хүч, уул усны үзэсгэлэнг харуулсан сийлбэрт самбар гэхчлэн бүтээн байгуулалтын үүх түүхээс ч сонссон юм. G20-ын уулзалтын зохион байгуулсан цогцолборыг 6-8 тэрбум юанийн хөрөнгөөр тохижуулж, засвар үйлчилгээ хийсэн гэдгийг тайлбарлагч эмэгтэй онцолж байсан. Тус байгууламжийг толидохыг хүссэн хүн 100 юань төлж үйлчлүүлэг бөгөөд өдөрт 3000-5000 хүн үзэж сонирходог гэсэн тоон баримт байдаг аж. Уулзалт зохион байгуулагдсан цогцолборын нийт талбай нь 62 мянган мкв бөгөөд Азийн хамгийн хамгийн том цэцэрлэгт хүрээлэн энд байдаг байна. Тус цэцэрлэгт хүрээлэнд 171 зүйлийн ургамал ургадаг гэдгийг ч тайлбарлагч сонирхуулж байсан юм. Тус газрыг Бээжин хотын үзэсгэлэнгийн газар хариуцан ажилладаг бөгөөд 600-700 хүн ажилладаг байна.
Урд хөршийнхөн G20-ийн уулзалтыг зохион байгуулж, дэлхий дахинаа улс төрийн рейтангээ өсгөсөн бол өдгөө уулзалт зохион байгуулсан цогцолбороороо жуулчдыг татаж, улсын төсвийг зузаатгах хэрэгсэл болгож чаджээ.
Газрын диваажин болсон Ханжоугийн бас нэгэн чимэг нь Шиху нуур. Ханжоуг зорьсон хүн энэ нуурыг үзэсгэлэнг үзэлгүй өнгөрөхийн аргагүй. Дэлхийн биет бус соёлын өвд бүртгэгдсэн Шиху нуурын үзэсгэлэнг толидож, Хасын луу завиар зугаалах боломж ч бидэнд олдсон юм.
Шиху нуурын Хасын луу завиар нэг удаа 100 хүн зорчих боломжтой бөгөөд өдрийн цагаар нэг хүн 70 юань, шөнийн цагаар 50 юаниар үйлчилүүлдэг байна. Хасын луу гэх модон завь нь акумлатороор ажилладаг бөгөөд хятадын хуучны эдлэлийг санагдуулам хээ угалзтай юм билээ. Харин нуурын нийт урт нь 6.5 км2. Шиху нуур Ханжоу хотынхоо төв хэсэгт байрлаж, хотын үзэсгэлэнг нэмдэг байна.
Б.Батчимэг
Сэтгэгдэл (1)