ЯПОНЫ Олон улсын хамтын ажиллагааны агентлаг буюу бидний хэлж заншсанаар ЖАЙКА (JICA) байгууллага Монголд ажиллаж буй сайн дурынхныхаа аюулгүй байдлыг хангахын тулд нэгэн сонин арга хэмжээ авдаг байна. Энэ нь ажилтан болгондоо цагаан хоолой буюу чанга яригч олгодог явдал юм. Төвөөс өгсөн удирдамжийн дагуу хэрэгжүүлдэг энэ арга хэмжээний зорилго нь бидэнд сонирхолтой, магадгүй “хөгжилтэй” боловч тун энгийн. Сайн дурын ажилтны гэрт ямарваа нэг халдлага тохиолдох буюу ийм байдал зайлшгүй нүүрлэвэл халдлагад өртөгч, цонх тагт зэрэг гадаад орчин руу хандах тухайн үеийн өөрт бололцоотой сувгаар, аюулд учран тусламж хүсч байгаагаа цагаан хоолойгоор мэдэгдэх аж. Өөрөөр хэлбэл орон сууцны тагтан дээрээс үл таних хүн цагаан хоолой бариад япон хэлээр бачимдан хашгирч байвал ЖАЙКА-гийн нэг ажилтны гэрт болохоо байжээ гэж ойлгоод туслах арга бодох ёстой болох нь. Монголд ажилладаг ЖАЙКА-гийн 80 гаруй сайн дурын ажилтан бараг бүгд хөлсний орон сууцанд амьдардаг бөгөөд энэ нь тэдний гэмт халдлагад өртөх магадлалыг нэмэгдүүлж байгаа нь мэдээж. Монголд ажиллаж байсан Японы сайн дурын ажилтнууд (гэхдээ яг ЖАЙКА-гийнх мөн эсэхийг мэдэхгүй) гэмт халдлагад өртөн амь насаа алдсан нь нэг бус. Анх 1996 онд нэгэн дээд сургуульд япон хэлний багшаар ажиллаж байсан залуу эр хөлсний байрандаа шавийнхаа гарт амиа алдсан юм. 2000 он гарсанаас хойш мөн л ийм байдлаар ажиллаж, амьдарч байсан 70 гаруй настай өвгөн мөн гэртээ, 20 гаруй настай эмэгтэй гэртээ харих замдаа бусдын гарт хөнөөгдсөн билээ. Дэлхийн 97 оронд төлөөлөгчийн газартай, 150 гаруй оронд төсөл хэрэгжүүлдэг, хоёр талын хөгжлийн хамтын ажиллагааны чиглэлээрх дэлхийн хамгийн аварга агентлагийн нэг болох энэ байгууллага орон оронд өөр өөр хэлбэрээр ажилтнуудынхаа аюулгүй байдлыг хамгаалдаг нь мэдээж. Ямар ч байсан манай орны хувьд тэд ийм хэлбэр сонгосон байна. Одоо Монголд ажиллаж буй ЖАЙКА-гийн ажилтнууд бүгд гэртээ цагаан хоолойтой бөгөөд шинээр ирсэн хүн бүрт энэ төхөөрөмжийг албан ёсоор олгодог аж. Нэг цагаан хоолой өнөөдөр зах зээлд 60 мянган төгрөгийн үнэтэй гэж үзвэл одоогоор ЖАЙКА-гийнхан таван сая шахам төгрөгийг аюулгүй байдлынхаа зөвхөн энэ арга хэмжээнд зарцуулаад байна. Гэхдээ нэг их наяд иен буюу 8.5 тэрбум долларын санхүүгийн байнгын нөөцтэй аварга байгууллагад энэ юу ч биш гэдэг нь мэдээж. Ямар ч байсан, орон сууцны тагтан дээрээс үл таних хүн цагаан хоолой бариад япон хэлээр бачимдан хашгирч байвал...
Дашрамд
SOS
Радио холбоогоор аврал эрэхэд хэрэглэдэг олон улсын дохио. Морзегийн үсгээр ...---... гэж бичигддэг энэ дохиог дэлхий нийтээр чухам энэ утгаар нь хэрэглэхээр анх 1906 оны Берлины радио холбооны конвенциор баталсан бөгөөд хожим нь “авраач” гэдэг агуулгаар нийтлэг хэрэглэх болсон.
JICA
Хөгжиж буй орнуудын эдийн засаг, нийгмийн өсөлтийг хангахад туслалцаа үзүүлэх, олон улсын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх чиглэлээр Японы Засгийн газрын байгууллага. 1974 оны ижил нэртэй байгууллагын суурин дээр 2003 онд бий болсон, Монголд 11 салбарт 20 гаруй төсөл хэрэгжүүлж буй.
Цагаан хоолой
Конус хэлбэртэй металл хоолойг чанга яригчийн оронд хэрэглэдэг байсныг 1878 онд алдарт зохион бүтээгч Томас Эдисон халж хоёр хоолойтой төхөөрөмж бүтээн мегафон хэмээн нэрлэжээ. Мөн жил нь одоогийн “Siemens” фирмийг үндэслэгч Вернер фон Сименс түүний төхөөрөмжийг чанга яригчтай холбон одоогийн цагаан хоолойг бүтээсэн.
Б.Амгалан
ЯПОНЫ Олон улсын хамтын ажиллагааны агентлаг буюу бидний хэлж заншсанаар ЖАЙКА (JICA) байгууллага Монголд ажиллаж буй сайн дурынхныхаа аюулгүй байдлыг хангахын тулд нэгэн сонин арга хэмжээ авдаг байна. Энэ нь ажилтан болгондоо цагаан хоолой буюу чанга яригч олгодог явдал юм. Төвөөс өгсөн удирдамжийн дагуу хэрэгжүүлдэг энэ арга хэмжээний зорилго нь бидэнд сонирхолтой, магадгүй “хөгжилтэй” боловч тун энгийн. Сайн дурын ажилтны гэрт ямарваа нэг халдлага тохиолдох буюу ийм байдал зайлшгүй нүүрлэвэл халдлагад өртөгч, цонх тагт зэрэг гадаад орчин руу хандах тухайн үеийн өөрт бололцоотой сувгаар, аюулд учран тусламж хүсч байгаагаа цагаан хоолойгоор мэдэгдэх аж. Өөрөөр хэлбэл орон сууцны тагтан дээрээс үл таних хүн цагаан хоолой бариад япон хэлээр бачимдан хашгирч байвал ЖАЙКА-гийн нэг ажилтны гэрт болохоо байжээ гэж ойлгоод туслах арга бодох ёстой болох нь. Монголд ажилладаг ЖАЙКА-гийн 80 гаруй сайн дурын ажилтан бараг бүгд хөлсний орон сууцанд амьдардаг бөгөөд энэ нь тэдний гэмт халдлагад өртөх магадлалыг нэмэгдүүлж байгаа нь мэдээж. Монголд ажиллаж байсан Японы сайн дурын ажилтнууд (гэхдээ яг ЖАЙКА-гийнх мөн эсэхийг мэдэхгүй) гэмт халдлагад өртөн амь насаа алдсан нь нэг бус. Анх 1996 онд нэгэн дээд сургуульд япон хэлний багшаар ажиллаж байсан залуу эр хөлсний байрандаа шавийнхаа гарт амиа алдсан юм. 2000 он гарсанаас хойш мөн л ийм байдлаар ажиллаж, амьдарч байсан 70 гаруй настай өвгөн мөн гэртээ, 20 гаруй настай эмэгтэй гэртээ харих замдаа бусдын гарт хөнөөгдсөн билээ. Дэлхийн 97 оронд төлөөлөгчийн газартай, 150 гаруй оронд төсөл хэрэгжүүлдэг, хоёр талын хөгжлийн хамтын ажиллагааны чиглэлээрх дэлхийн хамгийн аварга агентлагийн нэг болох энэ байгууллага орон оронд өөр өөр хэлбэрээр ажилтнуудынхаа аюулгүй байдлыг хамгаалдаг нь мэдээж. Ямар ч байсан манай орны хувьд тэд ийм хэлбэр сонгосон байна. Одоо Монголд ажиллаж буй ЖАЙКА-гийн ажилтнууд бүгд гэртээ цагаан хоолойтой бөгөөд шинээр ирсэн хүн бүрт энэ төхөөрөмжийг албан ёсоор олгодог аж. Нэг цагаан хоолой өнөөдөр зах зээлд 60 мянган төгрөгийн үнэтэй гэж үзвэл одоогоор ЖАЙКА-гийнхан таван сая шахам төгрөгийг аюулгүй байдлынхаа зөвхөн энэ арга хэмжээнд зарцуулаад байна. Гэхдээ нэг их наяд иен буюу 8.5 тэрбум долларын санхүүгийн байнгын нөөцтэй аварга байгууллагад энэ юу ч биш гэдэг нь мэдээж. Ямар ч байсан, орон сууцны тагтан дээрээс үл таних хүн цагаан хоолой бариад япон хэлээр бачимдан хашгирч байвал...
Дашрамд
SOS
Радио холбоогоор аврал эрэхэд хэрэглэдэг олон улсын дохио. Морзегийн үсгээр ...---... гэж бичигддэг энэ дохиог дэлхий нийтээр чухам энэ утгаар нь хэрэглэхээр анх 1906 оны Берлины радио холбооны конвенциор баталсан бөгөөд хожим нь “авраач” гэдэг агуулгаар нийтлэг хэрэглэх болсон.
JICA
Хөгжиж буй орнуудын эдийн засаг, нийгмийн өсөлтийг хангахад туслалцаа үзүүлэх, олон улсын хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх чиглэлээр Японы Засгийн газрын байгууллага. 1974 оны ижил нэртэй байгууллагын суурин дээр 2003 онд бий болсон, Монголд 11 салбарт 20 гаруй төсөл хэрэгжүүлж буй.
Цагаан хоолой
Конус хэлбэртэй металл хоолойг чанга яригчийн оронд хэрэглэдэг байсныг 1878 онд алдарт зохион бүтээгч Томас Эдисон халж хоёр хоолойтой төхөөрөмж бүтээн мегафон хэмээн нэрлэжээ. Мөн жил нь одоогийн “Siemens” фирмийг үндэслэгч Вернер фон Сименс түүний төхөөрөмжийг чанга яригчтай холбон одоогийн цагаан хоолойг бүтээсэн.
Б.Амгалан
