Өвөр Монголын Баруун үзэмчин хошууны монгол үндэстний нэгдүгээр бага сургуульд монгол шатрын тэмцээн зохиогдов. Монгол үндэстний нэгдүгээр бага сургууль нь 1980 онд байгуулагдсан, дан монгол хэлээр хичээллэдэг ӨМӨЗО-ны цөөхөн сургуулийн нэг юм. Монголын уламжлалт соёлын нэгэн өвөрмөц илэрхийлэл болсон монгол шатар нь Монгол улсад нэлээд мартагдан орхигдох тийшээ хандсан бол Өвөр Монголын олон аймаг хошуунд мартагдах нь бүү хэл урьдын хэвээр тоглосоор, залуу хойч үед өвлөгдөн хүрсээр яваагийн нэгэн тод жишээ нь энэ тэмцээн болж байна. Тэмцээнд тус сургуулийн дунд ангийн 30 гаруй хүүхэд оролцон өрсөлдөж тавдугаар ангийн сурагч Аривжихийн Сумъяа түрүүлэн мөнгөн шагнал хүртжээ. Монгол шатарт одоогийн нийтийн шатраас ялгагдах зүйл нэлээд бий. Монгол улсад Зөвлөлтийн нөлөө орж ирэхээс өмнө тоглож байсан шатар нь чухам энэхүү монгол шатар бөгөөд Европын дүрмээр тоглодог шинэ маягийн шатар нэвтрэхэд монголчууд өөрийн уламжлалт хэлбэрээс ялгахын тулд нийтийн шатар хэмээн нэрийдэж 50-иад он хүртэл ингэж ярьдаг байв.
Монгол шатарт ноёныг хүн, бэрсийг нохой, тэргийг ханхай гэж
нэрлэдэг. Юуны өмнө шатарчид ямар бэрстэй тоглохоо ярилцаж тохирно. Учир нь монгол шатарт одоогийн шатрын бэрстэй адил нүүдэг урамтай бэрс, мөн тэрэг шиг нүүх боловч хошуулдаж ганц нүүдэг урамгүй бэрс гэж бэрсийн явдлыг хоёр янзаар ялган үздэг байжээ. Чухам ямар бэрстэй тоглох нь хоёр тоглогчийн зөвшөөрөлцсөний үндсэн дээр болдог байна. Аль нэг тоглогч нь нөгөөгөөсөө та урамтай юу, урамгүй юу гэж асуугаад тэр хүний хэлсэнээр л тоглодог байжээ. Учир нь ямар нэг гаслан зовлон буюу сэтгэл санааны хүнд байдалд учирсан хүн тэр жилдээ уртын аянд хол явдаггүй гашуудаж байдаг тул мөн урамгүй бэрстэй тоглодог байжээ. Монгол шатрын бас нэг онцлог нь эхлээд бод гаргадаггүй, хүүг нүүх бөгөөд хэрэв харийн хошууны хүнтэй бол ноёныхоо урдаас, өөрийнхөө нутгийн хүнтэй бол бэрснийхээ урдаас хүүг хоёр түлхэж нүүдэг байв. Харин дараагийн нүүдлүүдэд хүү зөвхөн нэг нүдээр явдаг байсан юм. Ийм учраас монгол шатрын нэг онцлог нь хүүнүүдээ зохистой байдалд байрлуулах явдал байв. Ноёныг шалах нь нийтийн шатрын адил ойлголттой боловч бэрс, тэрэг, мориор шалахыг "шаг", тэмээгээр шалахыг "дуг", хүүгээр шалахыг "цод" гэдэг ба хожиж байгаа тал нөгөө талыг ганц ноёнтой үлдээх ёсгүй, заавал нэг юм байлгана. Хэрэв тэгэхгүй бол нүцгэрсэнд тооцдог байжээ. Монгол шатарт нийтийн шатрын адил ноён ба тэрэгний байрыг зэрэг сольж сэлгээ хийдэггүй учир тэр нь тэргийг зохистой байрлалд байлгахад нэлээд саадтай байв.
Монгол шатарт "Тэрэгтэй морин довтолгоо", "Үр гэсэн тэмээний өрсөлт", "Хоёр тэмээний тэшлэг", "Хоёр морины хатираа" зэрэг гарааны хувилбарууд байсан бөгөөд "Хорин дөрөв буюу хоёр тэмээн тойруулга", "Алаг арав", "Морин дөрөв", “Морин гурав", "Түмэн түүхий", "Холбоо үгийн чимэгт хорт таван шаг", "Буурал морины бухалт", "Уран бэрийн нээлт" зэрэг уран сайхан хожлууд байдаг.
