зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.10.21
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
COP17
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • COP17
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Анна Цэндина та жаргалтай, урт насалтугай!

2017-12-29
0
ЖИРГЭХ

Их сургуулийн баруун талын таван давхар шар байшин хэлтэйсэн бол, яасан их юм ярих бол оо? ХХ зууны манлай соён гэгээрүүлэгч, их зохиолч, эрдэмтэн Цэндийн Дамдинсүрэн энэ байшингийн  нэгэн  үүдээр залуу цагтаа сэвэлзтэл, идэр насандаа намалзтал алхан гэртээ орж гарч, угсаатан зүйч, орос эхнэр Люба нь инээмсэглэн угтаж, тачигнасан гурван хүү буюу Лев, Костя, Миша нар нөгөө өрөөнд ноцолдож  өссөнийг  хэлж өгнө байх. Өвгөн эрдэмтэн нас ахихын хэрээр өөр шиг ээ  номтой өвгөчүүлийг хөдөөнөөс урьж залж, тэднээс үг тосон бичиж авангаа сонин сайхан   хууч дэлгэж суухыг  энэ байшингийн хана тоосго  тун сайн мэднэ. “Солийг сольсон нь”, “Гологдсон хүүхэн”, “Зугаацахаар мордсон нь” , “Чемодантай юм”, Буурал ээж” гээд, уншаагүй монгол хүн үгүй шахам, алдарт бүтээлүүд энд л бичгийн ширээнээ  төрж, орос чийдэнгийн тод шар гэрэлд Монголын Нууц товчоо эх хэлнээ галиглагдан, Төрийн сүлд дуу  зохиогдсон  энэ байшингийн  хамгийн  гол чухал, давтагдашгүй нэгэн  бүтээл бол Анна Цэндина яахын аргагүй  мөн билээ.   

 

 

Аня аав ээжээ нас тогтсон хойно, 1954 онд  гарсан, хүлээгдэж хүсэгдэж ирсэн , айлын хэнз охин. Анна гэдэг нэр  бол эртний  иврит  хэлнээс үүсэлтэй, үзэсгэлэн төгс, тунамал ариун, ихэмсэг дээд, эрхэмсгийн билэгдэлтэй. Гэвч эрхэмсэг Анна  тэр үеийн л монгол хүүхдүүдийн нэгэн адил, “хөрвийн аргаар”, хээ гоогүй өсч торнисныг хүүхэд насных нь гэрэл зургуудаас харж болноо.  Ах нараа дуурайгаад эршүүд, сэргэлэн хар нүд нь ямагт “яагаад” гэсэн асуултаар гэрэлтсэн шинжтэй, хөөрхөн охин явж. Нэг удаа хаанаас ч юм цэрэг малгай олж толгой дээрээ тавиад, аавынхаа хамаг одон медалийг энгэртээ зүүн,  гэртээ өлгөөстэй байсан япон жад мөрлөн гадаа явж байхад нь цагдаа нар “баривчлан”, аавынх нь шагналуудаар эзнийг нь олж тогтоон, гэрт нь хүргэж өгсөн жишээтэй. Тэр үеийн сэхээтнүүд охидоо төгөлдөр хуур тоглож сургахад анхаардаг, ерөөс хөгжмийн боловсрол аль ч цагт үнэлэгддэг  тул Аня Хөгжим бүжгийн сургуульд элсэн орж суралцсан байдаг. Гэр оронд нь намуухан дулаан, ээжийнх нь байнга хийдэг нарийн боов бялуу үнэртэж, ажлынхаа өрөөнд аав өнөө л дуусдаггүй уншиж бичих ажлаа хийж , монгол орос соёлын нийлбэр ийм нэгэн айл аж төрөнхөн суужээ. Гэрт нь нэг удаа гадаадын нэртэй эрдэмтэн зочлоод гарахдаа, сууж байсан сандалны хадаасанд өмдөө урсан гэсэн “хов” Сайд нарын Зөвлөлийн дарга Ж.Самбуу гуайн сонорт хүрч, тэр даруй Ц.Дамдинсүрэнгийн рүү ачааны машин дүүрэн мебель тавилга ачигджээ. Тэр тавилгаас заримыг нь л аваад, одоо гэрт багтахгүй, бас ийм гоё ганган юм манайд хэрэггүй гээд ихэнхийг буцаасан нь ч болсон юм билээ. Эрдэмтнээ ойлгож тусладаг Самбуу сайдыг “буусны” дараа, эрдэмтэн маань өөрөө толь бичгийн асуудлаар түшмэлүүдэд  шалгагдаж, цагдаад  хоргоогдож байх хожуу  үед мөнөөх тавилгын үнийг “дээд дарга” нар суутгаж авна гэж баахан өр нэхэж зовоосон  байдаг.

 

Анна Цэндина өдгөө жаран нас дундалжээ. Москвагийн шуугиан, Петербургийн Набережная-гийн  жихүүн салхинд нас хэвийж л  яваа манай унаган  иргэн, орос дүр, орос нэртэй ч монголоор дүүрэн сэтгэлтэй монгол судлаач түүнийг  ихэнх монголчууд  элэг татан  таньж мэдэж сүйд болохгүй л болов уу. Харин эрдэм соёлын хүрээнийхэндээ бол хэзээд хүндлэгдэж, гадаадад болдог монгол судлалын олон улсын том  хурал  зөвлөгөөн болгонд  эрхэм нэр нь  сэнтийн дээр  бичээстэй бэлхнээ хүлээж байдаг болсон. Анна ямагт даруухан, “их мөрөн шиг дөлгөөн” аавын охин байсаар ирсэн ч монгол судлалын тал дээр, түүн шиг тод чанга дуу хоолойтой эрдэмтэн ховор л байгаа. Аль багадаа сурсан монгол хэл бичгээс гадна, орос, англи, немц, дорноос бол төвд хэл бичгээр мэргэшсэн. Ланьжоугийн Их сургуульд суралцах богинохон хугацаандаа хятад хэлээр аваа өгөөтэй болоод ирснийг нь гайхах юун. Монгол судлалаар ажиллаж эхлэхэд нь аав нь эхэндээ нэг их тоогоогүй гэдэг. Өөрийн үзэл бодолтой болог, үг үсэг бэдрэн утгыг тайлах эрдмийн ажлын хатуу хүтүүг бие дааж туулаг гэсэндээ тэр байх. Гуч гарсан хойно нь л харин, энэ хүн  монгол судлалаар замнах нь баталгаатай болжээ гэснийх ч үү, санал бодлоо хэлж, хамтран ажиллах болжээ. Анхных нь эрдэм шинжилгээний бүтээл, энэтхэгийн уран зохиолын сод дурсгал Панчатантрын судалгааны ажлыг  аав охин хоёр хамтран бичиж тэртээ наян хэдэн онд хэвлүүлсэн юм. Өнгөрөгч олон жилд Анна Цэндина дорно дахины болон монгол, төвдийн эртний утга зохиол, түүхийн сурвалж судлалаар амжилттай ажиллахын зэрэгцээ олон сайн шавь нарыг бэлтгэлээ. Орос талдаа монголыг мэдэх эрдэмтний жагсаалтыг тэрбээр  ном бүтээлээрээ тэргүүлсээр байна. ОХУ-ын Хүмүүнлэгийн ухааны  Их Сургуулийн  салбарын эрхлэгчээр  уригдан хичээл зааж,  бие даан болон бусадтай хамтран олон арван эрдэм шинжилгээ судалгааны өгүүлэл бичиж нийтлүүлсээр байгаа билээ. Аавынх нь мэндэлсний 110 жилийн ой ирэх жил тохионо. Монголоо монголоор нь авч үлдэхийн тулд үзэл суртлын хана хэрэмтэй тулж, шоронд орж, юу эсийг үзсэн билээ, Дамдинсүрэн гуай. “Халх монголын малчин, хатгин овгийн нүүдэлчний ..” эгэл сайхан дүртэй хөшөөг  нь  нийслэлийн төвд  босгоход  орчин цагийн эрх мэдэлтнүүд  гар татахгүй байлгүй дээ.

 

 

“Шувууны сүүдэр шиг дайраад өнгөрдөг шунхан улаан залуу нас “Анягийн тухайд   тэр чигээрээ монгол судлалд зориулагдаж, хувийн амьдрал гээч зүйл нь ч орхигдсон  бололтой байдаг.  Ид залуу сайхан насанд нь ээж нь  автын осолд орж хөдөлгөөн хоригдсон бөгөөд олон жил ээжийгээ асран тойлох ачааг Анна өөр дээрээ үүрсэн дээ бас. Ах нар яахав, эхнэр авч үр хүүхэдтэй болцгоосон бөгөөд  хоёр том нь физикч, бага ах нь эдийн засагч, Дамдинсүрэнгийн үр удам өнөр олуулаа, ажил төрөлтэй сайн сайхан л явцгааж байна. Анна л харин, монгол судлалтай насаараа “ханилж”, үнэнч хэвээрээ яваа нь хайрламаар, бахадмаар, бас жаахан өрөвдмөөр байдаг. Гээд хэзээний бардамхан, эцэг шиг ээ шооч, бууж өгөх дургүй Аннагаа монголчууд бид улам сайнаар, улам дотноор таньж мэдсээр байгаа. Цаг эргэж, хүмүүс юм уншдаг болж эхэллээ.  Монголчууд  язгуур үндэс, эх хэл соёл руугаа тэмүүлэх боллоо. Нэгэн цагт дарга нар орос эхнэр авч, оросоор сэтгэж, оросын талд “урваж” байсан түүхийн яг эсрэгээр, манай ясны монголч эрдэмтэд ханиа, үр хүүхдүүдээ бүгдийг “монголжуулан” авч үлдсэний ялгуун  сайхан жишээ бол Анна. Анна Цэндина Та эрүүл энх, жаргалтай урт насалтугай, яагаад гэвэл Анна гэдэг нэр ихэмсэг дээдийн билэгдэл агуулдаг шүү дээ.         

 

Ц.ХУЛАН    Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Соёл, шашны бодлогын зөвлөх

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
ТӨРИЙН ДЭЭГҮҮР ГҮЙСЭН “ХАР МУУР”
Жоомоо алах гээд байшингаа шатаав!
BBC: 80 жилийн өмнөх цөмийн дэлбэрэлтийн УЛ МӨР хүн төрөлхтөнд ямар тустай вэ?
"The Beatles"-ийн ард байсан хүн
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (4)

  • Ц,Ганбат 91407900 (66.181.177.125)
    Монголыг маань орос болоод дэлхийд таниулахын төлөө нэг насны амьдралаа зориулж яваа эрхэм эмэгтэйг хүндэтгэж байгааг минь олж хэн тоогоо аж. Мэдэхгүй зүйлийн тухай олныг нурших нь илүүц. Харин энэ нийтлэлд Сайд нарын зөвлөлийн дарга ерөнхий сайд Ж.Самбуу гуай гэсэн үгс алдаатай юм шиг санагдах юм. Миний мэдлэг нимгэн тул буруу хэлсэн бол уучлана биз
    2018 оны 01 сарын 08 | Хариулах
  • Зочин (202.9.43.230)
    хүн гэдэг амьтан сэтгэлээрээ амьдарч өөдөлдөг юм шиг, нэрээ үлдээх бүтээлтэй дурсагдах мөртэй яваа танд амжилт хүсье
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • б (66.181.177.120)
    Сааралдуу зүйлийг өнгө оруулан сайхан бичжээ.Хуландаа баярлалалаа
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • б (66.181.177.120)
    Сааралдуу зүйлийг өнгө оруулан сайхан бичжээ.Хуландаа баярлалалаа
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Б.Чойжилсүрэн: Бид тэвчиж болох бүх зардлыг тэвчинэ
    1 цаг 7 мин
  • Г.Занданшатар: Монгол Улс залуусынхаа эрч хүч, бүтээмж, оюунд бүрэн итгэдэг
    1 цаг 18 мин
  • Иргэдийн эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан залилан мэхлэх тохиолдол цөөнгүй бүртгэгдэж байна
    2 цаг 0 мин
  • Томуугийн эсрэг вакцин хийлгэхийн өмнө анхаарах зүйлс
    2 цаг 41 мин
  • Д.Трамп Цагаан ордны зүүн жигүүрийг нураалгаж байна
    3 цаг 23 мин
  • Сонгинохайрхан дүүрэгт гарсан галыг унтраажээ
    4 цаг 1 мин
  • Г.Отгонцэцэг: Амжилт гаргасны дараа дэмжих биш гаргахаас өмнө амжилт гаргатал нь дэмж л дээ
    4 цаг 24 мин
  • Сэтгэцийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудалтай хүний тоо жилээс жилд нэмэгдэж байна
    4 цаг 27 мин
  • Хүйтэн эдгээр өдрүүдэд ямар хүнс таны аминд орох вэ?
    4 цаг 39 мин
  • "Алтан цом"-ын барилдааныг угтан МЭДВЭЛ ЗОХИХ ЗҮЙЛС
    5 цаг 1 мин
  • ДЭМБ-ын Номхон далайн баруун бүсийн хорооны 76 дугаар чуулган болж байна
    5 цаг 17 мин
  • Дулааны тавдугаар цахилгаан станц 100 мянган өрх, ААН-ийг эрчим хүчээр, 40 мянган өрхийг дулаанаар хангана
    5 цаг 19 мин
  • ӨНӨӨДӨР: “Нүүрс тойрсон нам-улс төр” хэлэлцүүлэг болно
    5 цаг 22 мин
  • Улаанбаатарт 4 градус хүйтэн байна
    5 цаг 37 мин
  • Зөвшөөрөлгүйгээр дахин байрлуулсан ТҮЦ-ийг нүүлгэж байна
    21 цаг 20 мин
  • Улирлын томуугийн эсрэг дархлаажуулалтад хамрагдах нь өвчлөл хүндрэхээс сэргийлнэ
    22 цаг 17 мин
  • Найман настай охиныг хутгалж хөнөөсөн багшид бүх насаар нь хорих ял оноожээ
    22 цаг 25 мин
  • Нийтийн эзэмшлийн зам талбайг чөлөөлж, найман дүүрэгт 12 бичил цэцэрлэгт хүрээлэн байгуулна
    22 цаг 54 мин
  • Нийслэлийн хэмжээнд үерийн хамгаалалтын далан, ус зайлуулах шугам сүлжээ зэрэг 20 төсөл 85 хувьтай хэрэгжиж байна
    22 цаг 56 мин
  • Ц.Даваасүрэн: Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудал хуулийн дагуу явагдсан
    23 цаг 3 мин
  • Д.Амарбаясгалан: Цаашид ч би Монголын төр, ард түмнийхээ төлөө хийж бүтээх их үйл хэрэгт сэтгэл, хүчээ зориулсаар байх болно
  • Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд нарын мэдээллээс онцлох 24 эшлэл
  • Г.Занданшатар: Эдийн засгийн сэргэлт, нүүрсний хулгайтай хийх тэмцэл бол нэг зоосны хоёр тал юм
  • 24 БАРИМТ: Монголд тохиож байсан түүхэн зудууд
  • ТӨРИЙН ДЭЭГҮҮР ГҮЙСЭН “ХАР МУУР”
  • С.Нарангэрэл: УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар “Ерөнхий сайдыг огцруулна гэсэн” гишүүдийн саналыг л хэлэлцэн шийдвэрлэж санал хураах шинэ Үндсэн хуулийн орчин үйлчилж байгаа
  • Б.Жавхлан: Цалин, тэтгэврийг нэмэгдүүлэх 830 тэрбум төгрөгийг төсөвт багтаана
  • МАН-ын бүлгийн даргаар сонгогдсон Ж.Батжаргал гэж хэн бэ?
  • Т.Аубакир: Цалин, тэтгэврийг нэмэхийн тулд салбар яамдын зардлыг 10 хувиар танах шаардлагатай
  • 322 тэрбум төгрөгийн тендер буюу Гомбожавын Занданшатарын ШАХАА
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • 2024 оны II ээлжээр цэргийн жинхэнэ албанд татагдсан цэргүүд халагдлаа
  • Найман настай охиныг хутгалж хөнөөсөн багшид бүх насаар нь хорих ял оноожээ
  • Ц.Элбэгдоржийн фракцынхан Г.Занданшатарт үйлчилж байна
  • Халагдах цэргийн тухай ДУУНУУД
  • Б.Баярбаатар: Өчигдөр болсон МАН-ын бүлгийн хурал хууль бус
  • И-баримт сугалааны супер азтан тодорлоо
  • Бүх шатны эрүүл мэндийн байгууллагын удирдлагуудад үүрэг чиглэл өгөв
  • Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурлаа
  • ФОТО: УИХ өнөөдрийн 13.30 цагаас Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг эцэслэн шийдэх Үндсэн хуульд заасан хугацаа дуусна
  • ТӨРИЙН ДЭЭГҮҮР ГҮЙСЭН “ХАР МУУР”
  • Д.Амарбаясгалан: Цаашид ч би Монголын төр, ард түмнийхээ төлөө хийж бүтээх их үйл хэрэгт сэтгэл, хүчээ зориулсаар байх болно
  • 2024 оны II ээлжээр цэргийн жинхэнэ албанд татагдсан цэргүүд халагдлаа
  • Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд нарын мэдээллээс онцлох 24 эшлэл
  • Б.Жавхлан: Цалин, тэтгэврийг нэмэгдүүлэх 830 тэрбум төгрөгийг төсөвт багтаана
  • Т.Аубакир: Цалин, тэтгэврийг нэмэхийн тулд салбар яамдын зардлыг 10 хувиар танах шаардлагатай
  • Ц.Элбэгдоржийн фракцынхан Г.Занданшатарт үйлчилж байна
  • 322 тэрбум төгрөгийн тендер буюу Гомбожавын Занданшатарын ШАХАА
  • Халагдах цэргийн тухай ДУУНУУД
  • МАН-ын бүлгийн даргаар сонгогдсон Ж.Батжаргал гэж хэн бэ?
  • ФОТО: УИХ өнөөдрийн 13.30 цагаас Ерөнхий сайдыг огцруулах асуудлыг эцэслэн шийдэх Үндсэн хуульд заасан хугацаа дуусна
  • С.Нарангэрэл: УИХ-ын нэгдсэн чуулганаар “Ерөнхий сайдыг огцруулна гэсэн” гишүүдийн саналыг л хэлэлцэн шийдвэрлэж санал хураах шинэ Үндсэн хуулийн орчин үйлчилж байгаа
  • Бүх шатны эрүүл мэндийн байгууллагын удирдлагуудад үүрэг чиглэл өгөв
  • Г.Занданшатар: Эдийн засгийн сэргэлт, нүүрсний хулгайтай хийх тэмцэл бол нэг зоосны хоёр тал юм
  • Б.Баярбаатар: Өчигдөр болсон МАН-ын бүлгийн хурал хууль бус
  • Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Энэтхэг Улсын харилцаа, хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн хөгжүүлэх баримт бичгүүдэд гарын үсэг зурлаа
  • 24 БАРИМТ: Монголд тохиож байсан түүхэн зудууд
  • И-баримт сугалааны супер азтан тодорлоо
  • ХХБ-ны Хуримтлалтай Монгол -2025 аяны 9-р сарын азтай 50 харилцагч тодорлоо
  • Д.Мөнх-Эрдэнэ: Зарим улстөрчдийн албан тушаалын төлөөх тэмцэл Үндсэн хуулийн зохицуулалтыг зөрчиж, төрийн үйл ажиллагаанд буруу жишиг, зарчим тогтоож болзошгүй байна
24 баримт
  • Аймаг, цэрэгт ХААН, улсад ЗААН эрэмбэтэй бөх
  • Д.Амарбаясгалан: Цаашид ч би Монголын төр, ард түмнийхээ төлөө хийж бүтээх их үйл хэрэгт сэтгэл, хүчээ зориулсаар байх болно
  • Г.Занданшатар: Эдийн засгийн сэргэлт, нүүрсний хулгайтай хийх тэмцэл бол нэг зоосны хоёр тал юм
  • 24 БАРИМТ: Монголд тохиож байсан түүхэн зудууд
  • Монгол Улсын Ерөнхийлөгч, Энэтхэг Улсын Ерөнхий сайд нарын мэдээллээс онцлох 24 эшлэл
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото COP17 Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК