Өчигдөр Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хүүхэд хамгааллын асуудлаар төрийн байгууллагуудтай уулзаж, ярилцсан. Энэ үеэр бага насны хүүхдийг хүчирхийлэх хэрэг буурахгүй байгааг онцолж, өдөрт 2-3 удаа хүчирхийллийн гэмт хэрэг гарч байгааг хатуу сануулга өгсөн. Тиймээс зөвхөн бага насны хүүхдийг хүчирхийлж байгаа тохиолдолд л цаазаар авах санал гаргасан, энэ саналын хариуг Засгийн газар одоо хүртэл ирүүлээгүй байгааг ярьж байлаа.
Хүүхдийн хүчирхийлэл бол олон нийтийг айдаст автуулж буй нийгмийн буглаа, тодотговол хөндүүрлэж буй идээ бээр мөн. Ерөнхийлөгчийн анхааруулж байгаагаар өдөрт 2-3 хүүхэд хүчирхийлэлд өртдөг гэвэл багаар бодоход жилд 730 хүүхэд хүчирхүүлж байна гэсэн үг. Уг нь манай улсын хүн амын 30 орчим хувийг залуус бүрдүүлдэг бөгөөд залуусын орон гэгддэг улсын хүүхэд хамгааллын түвшин ийм хэмжээнд байна. Ерөнхийлөгчийн ярьсан тоо баримтаас үзвэл шүү дээ.
Хүүхдийн хүчирхийллийн өнгөрсөн онуудад гарсан судалгаанаас дурдвал өнгөрсөн онд бага насны хүүхдийн эсрэг үйлдэгдэж байгаа бэлгийн хүчирхийлэл 187 гарсныг Нийслэлийн Цагдаагийн газрын Хүүхдийг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх хэлтсээс мэдээлсэн байдаг. 2014-2016 оны шүүхээр шийдэгдсэн нийтдээ 80 хавтаст хэрэгт анализ хийлгэхэд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн хүүхдийн 76 хувь нь төрсөн эцэг эхтэйгээ амьдарч байгаад энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болсон, 18 хувь нь хойд эцэг, эхтэйгээ амьдарч байгаад хохирогч болсон, нийт дүнгээр 94 хувь нь эцэг, эхтэйгээ байж байгаад энэ төрлийн гэмт хэргийн хохирогч болсон байна. Харин 2018 он гарсаар эхний зургаан сарын байдлаар 68 хүүхэд бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн гэх судалгаа байгаа юм. Бүртгэгдсэн нь энэ боловч далд үйлдэгдэж байгаа хүүхдийн хүчирхийлэл цөөнгүй байдаг талаар их яригддаг. Үүнийг ч үгүйсгэх аргагүй. 13 настай хүүхэд буудалд хүчирхийлүүлж амь насаа алдсан зэрэг нийгэмд хүүхдийн хүчирхийлэл нь чухал асуудал байгаа.
Түүнчлэн уг асуудалд Ерөнхийлөгчийн дамжуулсан мэдээлэл бодитой байх ёстой. Улс орны тэргүүн гэдэг утгаар Ерөнхийлөгч ямар ч мэдээлэл дамжуулсан иргэд итгэл үнэмшлээр хүлээж авах нь гарцаагүй. Дээр дурдсанчлан хүүхдийн хүчирхийлэл нь өөрөө сэтгэл түгшээсэн асуудал учраас тоо баримтыг мэдээлэхдээ хариуцлагатай, баримттай ярьж байх нь зүй хэрэг. Ерөнхийлөгчийг хүүхэд хамгааллын асуудлаар ярилцсаны дараа Хууль зүйн дэд сайд Б.Энхбаяр “Өдөрт 2-3 бага насны хүүхэд хүчиндүүлдэг гээд хаанаас ийм худлаа мэдээлэл Ерөнхийлөгч аваад олон нийтэд мэдээлчихэв ээ” гэж твиттер хуудсандаа бичсэн юм. Улсын тэргүүн өөрөө хариуцлага алдаж хаанаас олж авсан нь мэдэгдэхгүй мэдээллийг түгээж байх жишээний.
Хамгийн гол нь ужигарсан энэ айдсыг шийдэх шийдэл, дуу хоолой хаана байна вэ. Эрэгтэй гишүүд улс орноо засахад анхаардаг юм гэхэд, эмэгтэй гишүүд хүүхдүүдийнхээ дуу хоолой нь болоод явж байх ёстой санагдана. Эх хүн гэдэг утгаар нь тэднийг улстөржихөөс илүүтэй энэ эмзэг асуудлууддаа анхаарал хандуулна гэж ард түмэн найдаж байлаа.
Хүүхдийн эсрэг хүчирхийлэл гэж хүүхдийг өөрийн эрхшээлдээ байлгах, эрх мэдлээ ашиглан давамгай байдлаа тогтоох, шийтгэх зорилгоор хүүхдийн эрүүл мэнд, амь нас, хөгжил, нэр төрд бодитой эсвэл болзошгүй хохирол учруулсан буюу учруулахуйц үйлдлийг хэлдэг байна. Үүнд үл хайхрах байдал, сэтгэл санааны дарамт, биемахбодийн хүчирхийлэл, бэлгийг хүчирхийлэл зэргийг хамруулан үздэг.
Тэгвэл хүүхдийн хүчирхийлэлд хэдий хэмжээний ял өгч байгаа талаар танилцуулъя. Шүүхийн Ерөнхий Зөвлөлийн Шүүхийн судалгаа, мэдээлэл, сургалтын хүрээлэнгээс “Насанд хүрээгүй болон бага насны хүүхдийг хүчиндэх гэмт хэргийг шүүхээр шийдвэрлэсэн байдал”-ын судалгааны дүнгээр шүүхийн шийдвэр нь бэлгийн хүчирхийлэлд өртсөн хохирогч хүүхдүүдийн эрхийг хамгаалах олон улсын наад захын шаардлагыг бүрэн хангахгүй байгаа дүгнэлт гаргажээ. Түүнчлэн Шүүхээс шийтгэх тогтоол гаргахдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн талаарх хэд хэдэн баримтыг дурдсан нь бий.
Судалгаанаас шүүхийн оноосон ял нь учруулсан гэмт хэргийн хор уршигтай нийцэхгүй байгаа талаар гарсан. Мөн 2002 оны Эрүүгийн байцаан шийтгэх хууль болон 2015 оны Эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг харьцуулан судалжээ. Тодруулбал, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулиар нэг удаа хүчирхийлсэн тохиолдолд 12-23 хүртэлх жил оногдуулдаг байжээ. Харин одоо хэрэгжиж буй Эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх тухай хуулиар удаа дараа хүчиндүүлж, биемахбод, сэтгэл санаа, амь насаараа хохирох зэрэгт дээд тал нь 18 жилийн ял оноож байгаа юм. Ялын хэмжээ нь хүртэл багассан байна.
БНТУ-ын эрүүгийн хуулийн хүүхдийн эсрэг бэлгийн хүчирхийлэлд нэгээс олон хүн бүлэглэн үйлдсэн, хамтдаа амьдрах шаардлагын доор хамт амьдарч байгаагаа ашиглах замаар үйлдсэн, гурван үе хүртэлх, цусан болон худ ургийн холбоотой хүний эсрэг, эсхүл хойд эх эцэг, хойд эгч ах дүү эсхүл өргөж авсан эцэг эх үйлдсэн, асран хамгаалагч, багш, сургагч, хүүхэд асрагч, эмч эсхүл харгалзан дэмжиж, хамгаалах үүрэгтэй этгээд үйлдсэн, төрийн алба болон төрийн үйлчилгээний албаны эрх мэдлээ урвуулан ашиглах замаар үйлдсэн зэрэгт хорих ялууд тус ялуудын тэн хагасаар нэмэгддэг байна. Хүүхдээ хүчирхийллээс хамгаалахын тулд бусад улсын хэрэглэдэг ийм арга байна. Туркийн хуулийн жишгээр ялын хэмжээг нэмэх замаар гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, ёс бус үйлдлийг таслан зогсооход чиглэсэн арга хэмжээг манай улс хэрэгжүүлж хүүхдийн хүчирхийлэлтэй тэмцэх нэг арга зам.
Б.Цэрэнлхам
Сэтгэгдэл (5)