Ирэх гуравдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн УИХ-ын Өргөдлийн байнгын хорооны 5 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 189 дүгээр тогтоол хэрэгжиж эхэлнэ. Энэ хүрээнд хялгасан гялгар уутны хэрэглээг хориглох юм. Үүнтэй холбогдуулан УИХ-ын гишүүн, Өргөдлийн байнгын хорооны дарга М.Оюунчимэгтэй ярилцлаа.
-Өргөдлийн байнгын хорооноос гаргасан тогтоолын хүрээнд удахгүй гялгар уут, хуванцар савны хэрэглээг хориглох гэж байна. Бэлтгэл ажил хэрхэн явагдаж байна вэ?
-Өргөдлийн байнгын хороо 2018 оны зургадугаар сард томоохон хэлэлцүүлэг хийсэн. Учир нь 1000 орчим иргэн, төрийн бус байгууллагаас бидэнд өргөдөл ирсэн учир Засгийн газар 189 дүгээр тогтоол гаргасан. Уг тогтоол нь 2019 оны гуравдугаар сарын 1-ний өдрөөс эхлэн хэрэгжиж эхлэнэ. Өөрөөр хэлбэл, ирэх гуравдугаар сараас 0.035 мм болон түүнээс нимгэн нэг удаагийн гялгар уутыг худалдаа, үйлчилгээ, сав баглаа, боодлын зориулалтаар импортлох, үйлдвэрлэх, хэрэглэхийг хориглоно гэсэн үг. Харин уг тогтоолын биелэлтэд хяналт тавьж ажиллахыг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбатад үүрэг болгосон. Өнөөдөр Өргөдлийн байнгын хороо хог хаягдлын тухай хууль, Хүнсний тухай хуулийн дагуу гарсан 05 дугаар тогтоол, Засгийн газрын 189 дүгээр тогтоол хэрэгжихэд бэлэн эсэхийг шалгаж, үйлдвэрүүдээр орсон. Ерөнхийдөө бэлтгэл ажил хангагдаад явж байна.
-Үйлдвэрүүдээр ороход тулгамдаж байгаа бэрхшээл ажиглагдав уу?
-Хамгийн эхэнд Монголын хараагүйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төв дээр очсон. Тэнд цаасан уут үйлдвэрлэдэг юм билээ. Жижиг цаасан уутыг үйлдвэрлэхэд хүчин чадлынхаа 15 хувийг л ашиглаж байна. Хэрэв Засгийн газрын бодлогын хүрээнд дэмжвэл харааны хөгжлийн бэрхшээлтэй 200 иргэнийг ажлын байраар хангах боломжтой юм билээ. Одоогоор 30 орчим хүн ажилладаг гэсэн. Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас эсвэл Жижиг, дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сангаас гурван хувийн хүүтэй зээлд хамрагдахыг хүсч байгаагаа бидэнд хэлсэн. Монголын хараагүйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төв Хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих сангаас 2015 онд авсан 150 сая төгрөгийн зээлээ 2017 онд эргүүлэн төлж дуусгасан гэсэн. Тиймээс цаашид дэмжиж өгөхийг хүссэн юм. Дараа нь “Эко пак Монгол” ХХК, “ОБ пластик” ХХК гэх хоёр үйлдвэрт очсон. “ОБ пластик” компани нь улсын хэмжээнд гялгар уутаар хангадаг үйлдвэр. Тэднээс дээрх тогтоолтой холбоотойгоор зарим асуудлыг тавьж байсан. Мөн Засгийн газрын 189 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор журам гаргах ёстой. Үүгээр зарим зүйлийг тодорхой болгож өгөх хэрэгтэй гэдгийг үндэсний үйлдвэрлэгч нар хэлж байна. Ерөнхийдөө Өргөдлийн байнгын хорооноос гаргасан тогтоолын дагуу Засгийн газрын 189 дүгээр тогтоолыг хэрэгжүүлэхтэй холбоотойгоор эко төлбөрийн тухай хууль гаргах ёстой. Уг хуулийг сайд Н.Цэрэнбат хаврын чуулганаар оруулж ирэхээр төлөвлөсөн байгаа. Ингэснээр хогны уут, талхны уут ямар байх вэ гэдэг стандартай болно. Дээрх компанийн хувьд 0.035 мм-ээс зузаан гялгар уут үйлдвэрлээд эхэлсэн байна лээ. Уг гялгар уутыг үйлдвэрэхэд зардал нь хоёр дахин нэмэгдсэн гэсэн. Өөрөөр хэлбэл, хүнсний дэлгүүрт ороход гялгар уут 100 төгрөгийн ханштай байсан бол 200 төгрөг болно гэсэн үг. Тиймээс иргэд хүнсний дэлгүүрээс худалдан авалт хийх бүртээ 200 төгрөгөөр гялгар уут авах уу, эсвэл даавуун уутаа байнга хэрэглэх үү гэдэг сонголт хийх хэрэгтэй болно.
-Хогны хар уутыг яаж шийдэх вэ?
-Үүний хувьд 0.035 буюу түүнээс зузаан болгох нь асуудалтай байна гэж үйлдвэрлэгчид хэлсэн. Тиймээс өмнө нь гялгар хар уут байхгүй байхад яаж шийддэг байсан тэр зарчмыг барина. Тухайлбал, ангилдаг савнууд тавих ч юм уу. Энэ талаар Өргөдлийн байнгын хороо холбогдох яамдуудтай хамт газар дээр нь үйлдвэрүүдээр явж танилцсаны дүнд асуудлыг тодорхой болгох, орлуулах зүйлийг нь шийдэхийг холбогдох газруудад нь даалгасан.
-Талх гялгар уутанд ирэхээ болино гэсэн үг үү?
-Тэгж биш. Учир нь талхны уут нь зориулалтын бүтээгдэхүүнээр хийгддэг юм байна. Зарим үйлчилгээний байгууллага хялгасан уутанд талх боож өгч харагддаг шүү дээ. Үүнийг л болиулах хэрэгтэй.
-Тэгвэл талхны уут зузаан болж, уутны зардал нь нэмэгдснээр дагаад борлуулалтын үнэд нөлөөлж таарах нь ээ?
-Талхны үнэд нөлөөлөхгүй. Сав, баглаа боодолдоо л нөлөөлнө.
-Сая харааны бэрхшээлтэй иргэд цаасан уут үйлдвэрлэж байна гэсэн. Цаасан уутаар иргэдийн хэрэглээний хэчнээн хувийг хангах боломжтой байна вэ?
-Их хэмжээгээр бол хангаж чадахгүй гэсэн. Гэхдээ хараагүйчүүдийн хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих төв нь голдуу бичиг, цаасны чиглэлийн дугтуй, хайрцаг зэргийг хийдэг юм билээ. Бид ахуйн хэрэглээний цаасан уутыг хийхэд технологи байхгүй байна гэж байгаа юм. Харин тоног, төхөөрөмжөөр биднийг дэмжээд өгчихвөл бүтээгдэхүүнээ хямд өртөгөөр худалдаанд нийлүүлэх боломжтой гэж ярьж байсан.
-Монголд даавуугаар уут үйлдвэрлэдэг газрууд хэр олон байдаг юм бэ?
-Хувийн бичил газрууд их байдаг гэсэн. Харин тухайн газрууд улсын бүртгэлд орох ёстой. Тэгэхгүй бол юугаар үйлдвэрлэж байгааг нь мэдэхгүй байна. Энд хамгийн гол нь эрүүл ахуйн асуудал яригдаж байна. Дэлхийн Эрүүл мэндийн байгууллагаас тогтвортой хөгжил 2020, 2030, Засгийн газрын 2016-2020 оны мөрийн хөтөлбөрт ч гэсэн бид уг асуудлыг оруулсан. Тиймээс тогтоолын урьдчилсан бэлтгэлийн арга хэмжээг авч ажиллаж байна.
-Гуравдугаар сарын 1-ний өдрөөс тогтоолыг шат дараатай хэрэгжүүлэхээр болж байна. Гялгар уутны хувьд тус өдрөөс л хориглож эхэлнэ. Харин хуванцар сав хэрэглэхийг хориглох тогтоолын хувьд шат дараалалтай хэрэгжих юм байна?
-Тийм. Хүнсний дэлгүүрүүдэд худалдаалдаг нимгэн цагаан, цэнхэр тор хориотой. Өөрөөр хэлбэл, 0.035 мм болон түүнээс нимгэн нэг удаагийн нийлэг хальсан уутны худалдаа, үйлчилгээ сав, баглаа боодлын зориулалтаар импортлох, хэрэглэхийг хориглосон. Мөн хог хаягдлын эдийн засгийн зохицуулалтыг сайжруулах, үүсгэгч нь хариуцаж бохирдуулагч нь төлөх эко төлбөрийн эрх зүйн орчны арга хэмжээ авахыг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбатад даалгасан.
-Аюултай хог хаягдлын байгууламж барих талаар яригдаж байгаа. Энэ талаар тодруулна уу?
-Одоогоор аюултай хог хаягдлыг стандартын бус газар болох Сонгинохайрхан дүүргийн Онцгойгийн агуулахад хадгалж байна. Уг нь бусад улс оронд аюултай хог хаягдлын тусгай байгууламжтай байдаг ч манай улсад байдаггүй. Ирэх хоёрдугаар сараас байгууламж барих газрын асуудлыг эцэслэн шийдвэрлэнэ гэсэн мэдээллийг бидэнд өгч байна. Манай улсад нэн шаардлагатай байгаа зүйлийн нэг нь аюултай хог хаягдлын байгууламж. Учир нь бид өмнө нь хог хаягдлаа БНХАУ руу гаргачихдаг байсан юм билээ. Одоо БНХАУ бусад улсын хог хаягдлыг авах, өөрийн газар нутгаар дамжуулахыг хориглочихсон. Тиймээс бид хог хаягдлаа гадагш гаргах ямар ч бололцоогүй болчихсон.
-Аюултай хог хаягдлын байгууламжийн газрын асуудал шийдэгдлээ гэхэд хэдий хугацаанд баригдаж дуусах вэ?
-Засгийн газар үүнийг шийднэ. Хотынхны хэлж байгаагаар газар бэлэн гэсэн. Мөн бусад улс орноос хамтарч ажиллах санал ирсэн гэсэн.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (5)