Олон улсын парламентын холбооны Парламентчдын Хүний эрхийн хорооны гишүүд өнгөрсөн зургадугаар сарын 5-7-ны өдрүүдэд Монгол Улсад ажилласан тухай тайлангийн албан бус орчуулга ил боллоо. Төр, нийгмийн зүтгэлтэн, Дэд бүтцийн сайд агсан С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэрэгтэй холбогдуулж манай улсад албан томилолт хийсэн тус холбооны тайланд хэд хэдэн анхаарал татахуйц тайлбарыг дурджээ.
Тайланд “Санжаасүрэнгийн Зоригийг 1990-ээд онд Монгол Улсад өрнөсөн ардчилсан хөдөлгөөний эцэг байсан гэж үздэг. 1998 оны аравдугаар сарын 2-ны өдөр түүний амь насыг хөнөөсөн. Тэрбээр тухайн үед УИХ-ын гишүүн, Дэд бүтцийн сайдын үүрэг гүйцэтгэгч байсан бөгөөд алагдсан тэр өдөр нь Ерөнхий сайдын албан тушаалд нэр дэвшигчээр яригдаж байсан.
Бараг 17 жилийн турш ахиц дэвшил гараагүй хэрэг дээр 2015-2017 оны хооронд гэнэт гурван сэжигтнийг баривчилж, цагдан хорьжээ. Тэднийг С.Зоригийн аллагад оролцсон гэж хүлээн зөвшөөрүүлэхээр эрүүдэн шүүсэн гэдэг. 2016 онд тэдэнд 23-25 жилийн хорих ял оноосон. 2017оны гуравдугаар сарын 14, наймдугаар сарын 4-нд болсон Давж заалдах болон Дээд шүүхийн хурлаар тэдний ялыг хэвээр үлдээсэн. Өмнө нь байгаагүй үзэгдэл болж Монгол Улсын Засгийн газраас 2017 оны арванхоёрдугаар сард С.Зоригийн хэрэгт холбогдсон ихэнх бичиг баримтыг нууцаас гаргах шаардлагатай гэж шийдвэрлэсэн. Гэсэн ч нууцаас гарсан баримт бичгүүд олон нийтэд хаалттай, тэдний зөвхөн зарим нь талуудад үзэх боломжтой байгаа нь ахиц бага гарсныг харуулж байна” хэмээн ерөнхий дүгнэлтдээ дурдсан уг тайлангийн заримаас нь одоо дурдъя.
Хэргийн тухай ба хэргийн мөрөөр ОУПХ-ноос авсан арга хэмжээний хүрээнд олон жил чимээгүй явсан хэрэг 2016 онд гэнэт өөрөөр эргэж, гурван сэжигтнийг яаравчлан ялласан. ОУПХ –ны ПХЭХ болон Удирдах зөвлөл 2017 оны дөрөвдүгээр сард гаргасан шийдвэртээ шүүх хурлууд хаалттай болж, шүүхийн шийдвэрийг нууцаас гаргаагүйд ихээхэн зовниж байгаагаа илэрхийлсэн тухай дурджээ. Мөн цорын ганц гэрч гэгддэг Б.Булганыг сулласан ч түүнийг эрүүдэн шүүсэн асуудалд Монголын холбогдох эрх баригчид зохих ёсоор хандаагүйг онцолсон байна. Тиймээс ОУПХ-ны ПХЭХ болон Удирдах зөвлөл хэргийг нууцын зэрэглэлээс даруй гаргах тухай уриалгыг дахин гаргаж байжээ.
Шалтгаан нь “Шударга ёс гажуудахаас сэргийлж, хэргийн үнэнийг ил болгоход нэмэр болгох үүднээс дотоодын болон олон улсын ажиглагчдыг байлцуулсан шүүх хурлыг нээлттэйгээр дахин зарлаж, үүсээд буй ноцтой алдаа дутагдлыг засаж залруулахыг” Улсын Дээд шүүхээс хүссэн байна.
Мөн “Ялтнуудын хоёрт нь эрүү шүүлт тулгасан бичлэгийг нууцаас гаргасны дараа эрүүдэн шүүсэн тагнуулын болон хууль, хүчний байгууллагын ажилтнуудад ерөнхий прокурор эрүүгийн хэрэг үүсгэсэн тухай Түр хорооны гишүүд төлөөлөгчдөд мэдээллэсэн. Хоёр ялтныг суллах асуудал нь тэднийг эрүүдэн шүүсэн этгээдүүдэд үүсгэсэн эрүүгийн хэрэг хэрхэн шийдвэрлэгдэхээс шалтгаална хэмээн Түр хорооны дарга онцолсон. Ялтнуудыг эрүүдэн шүүсэн бичлэг ба хуурамч баримт нотолгоонд үндэслэн тэднийг ялласан нь ил болсон ч Түр хороо шүүх ажиллагаанд хөндлөнгөөс оролцох эрхгүй тул тэднийг суллахыг шаардах боломжгүй юм гэдгийг тэмдэглэн хэлсэн” гэдгийг тодотгожээ.
Мөн С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийн ”Захиалагч”-ийг мөрдөн олох ажиллагаа үргэлжилж байгаа боловч, холбоотой зарим баримт материал нууцад байгаагаас шалтгаалж, Түр хороо ажлаа явуулахад хүндрэлтэй байгааг төлөөлөгчид тайландаа дурдсан байна. Энэ үеэр “Захиалагч”-ийг мөрдөн олох ажиллагааг ТЕГ хариуцсан хэвээр байгаа” гэдгийг Түр хорооны дарга Ж.Батзандан хэлсэн байна.
Хамгийн анхаарал татахуйц нь Түр хорооны гишүүд С.Зоригийн амь насыг хороосон хэрэгт хариуцлага хүлээх хүний тухай дурдсан бололтой. Тодруулбал, өмнөх ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж өнгөрсөн 20 жилийн туршид нөлөө бүхий үүрэг оролцоотой байсан гэдгийг Түр хорооны дарга Ж.Батзандан үздэг тухайгаа ярьсан байна. Уг хэрэгт оролцсон түүний оролцоо, хэргийг хаах гэсэн оролдлогуудынх нь учир шалтгаан Түр хорооны гишүүдэд тодорхой байгааг ч тэрбээр хэлжээ.
Мөн Тагнуулын ерөнхий газрын дарга төлөөлөгчдөд хэлэхдээ, эрүүдэн шүүсэн тухай асуудлаар шалгагдаж буй албан хаагчид урьд өмнөх хэргүүдийн явцад мөн эрүү шүүлт үйлдсэн байж болзошгүй хэргээр давхар шалгагдаж байгааг тодотгоод эрүүдэн шүүж буй видео бичлэгийг задалсан нь С.Зоригийн амь насыг хөнөөсөн хэргийг мөрдөн байцаах ажиллагаанд гарсан болон ТЕГ-ын алдаа, дутагдлуудыг илчилсэн тухай ярьсан байна.
Ингэхдээ хэд хэдэн мөрдөн байцаагч мэргэжлийн бус түвшинд ажилласан мэт харагдаж байгааг хэлжээ. Түүний хэлснээр эрүү шүүлтийн тухай видео бичлэг дэлгэгдсэн нь үйлчүүлэгчдийнхээ эсрэг эрүү шүүлт үйлдэж буй тухай хэд хэдэн гомдол гаргасан Т.Чимгээ, Б.Содномдаржаа нарын өмгөөлөгчдийн шаргуу хүчин чармайлтын үр дүн яллагдагч гурвыг мөрдөн байцаалтын явцад эрүүдэн шүүсэн тухай албан ёсны гомдлыг хүлээн авсныг Прокурорын орлогч өөрөө хэлсэн байна. Улмаар хэрэгт холбоотой дээд түвшний хэд хэдэн албан тушаалтнууд төөрөгдүүлэх байдлаар хэргийг хаалгахаар шахалт үзүүлж байсныг тэрбээр хэлжээ.
С.Сүлд
Сэтгэгдэл (30)