Шинээр тавьсан автозамын чанарыг хур борооны үеэр шалгадаг болоод удаж байна. Ганцхан жилийн олон тэрбумаар барьсан шинэ зам нь хэдхэн хоног орсон борооноор эвдэрч, хэмхрэн урсах нь олонтаа. “Масло шиг зам” гэж нэрлэгдэхдээ хүрсэн нийслэлийн автозамаа ашиглуулсны татварыг тав дахин нэмэх шийдвэрлэхийг хотын удирдлагууд гаргаснаа өчигдөр тунхаглав. Олон хоног яригдаж, асуудал дагуулсан хотын удирдлагуудын эл шийдвэр ирэх оноос хэрэгжиж эхлэхээр болов. Ийнхүү иргэд чанар муутай автозам ашигласны татварт 20 мянган төгрөг төлдөг байсан бол удахгүй 100 мянга төлдөг болох нь ээ.
Хотын даргын хэлснээр “Чанартай, сайхан автозамыг иргэд нэхдэг. Тэгсэн хэрнээ зарим нь татвараа төлдөггүй. 20 мянган төгрөгөө төлсөн иргэд тэр хэмжээгээр сайхан зам дээр явах хүсэлтэй байдаг ч хот нь хөрөнгө оруулалтаа хийж чаддаггүй. Тэр бүү хэл, автозамын тоос, шороог ч цэвэрлэж чадахгүйд хүрээд байна. Тиймээс автомашины овор хэмжээ, моторын багтаамж, агаарын бохирдолд оруулж буй байдал, нөлөөллөөс нь хамаарч татвар ногдуулна. Ингэснээр энэ хэмжээгээр автозамын чанар сайжирна” гэсэн юм.
Төрийн шийдвэрийг иргэн бүрт тааруулах амаргүй л байх. Магад ажил сайжруулах үүднээс татвар нэмж байж болно. Гэхдээ гүйцэтгэлийн дутуугаа татвар бага байгаатай холбох нь тийм ч оновчтой шийдэл бус болов уу. Хэдхэн жилийн өмнө буюу 2016 оны намар улсын төсөв улайсан ч татвар нэмэхгүй гэж эрх баригчид лоозондож, амалж байв. Гэвч гурван жил хүрэхгүй хугацааны дараа ийнхүү амлалтаасаа ухарлаа.
Эндээс л эрх мэдэлд хүрэхийн тулд өгсөн амлалтаа умартсан МАН-ыг дахин сонгох эсэх нь иргэдийн сонголт. Тиймээс нэгэнт батлагдсан уг шийдвэрийн биелэлт хэр байхыг харах л үлдлээ. Магадгүй татвар нэмснээр автозамын арчлалт сайжрах байх. Гэхдээ одоо тавигдсан шинэ автозамуудын чанарт татвар хэрхэн нөлөөлөх бол.
Зам арчлах хөрөнгийг татвараас босгочихдог юм чинь гээд “масло” шиг замуудаа үргэлжлүүлэн тавьсаар байх болов уу.
Үүнийг хотын удирдлагуудаас болоод салбарын сайдаас асуух л ёстой. Ийм эрх бидэнд бий. Бас нэг асуудал нь татвар нэмэгдсэнээр нийтийн тээврийн үйлчилгээ сайжрах юм гэсэн. Ирэх оны эхнээс 500 автобусыг шинэчилж, үлдсэнийг 2021 онд шинэчлэнэ гэдгээ мөн л мэдэгдсэн.
Үнэхээр тийм бол сайн л байна. Гэвч олон тэрбум төгрөгөөр худалдаж авсан автобус нь гаднын улсын ашиглалтаас хасагдсан байх нь олон энэ үед хэр оновчтой шийдэл болох нь бас л эргэлзээтэй. Тиймээс татвараа нэмж, ажлын чанарыг сайжруулах гэж байгаа бол улсын хөрөнгөөр тавьж байгаа автозамынхаа чанарыг эхлээд сайжруулчих. Дараа нь чанартай, стандарт хангасан нийтийн тээврийн хэрэгсэл худалдаж авдаг болчих. Тэгсэн цагт иргэд 100 байтугай 200 мянган төгрөгийн татвар төлсөн ч гороохгүй байх.
Нэг үгээр хэлбэл, төрийн хөрөнгийг үнэгүйдүүлснээ цайруулах гэж ард иргэдийн халаасыг сэгсэрдэг муухай зангаа улстөрчид больчих юм бол нийгэм жам ёсоороо хөгжих болно. Тэгээгүй цагт татварыг мянга нэмээд ч үр дүн гарахгүй болов уу.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (13)