зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.09.03
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Б.Анхзаяа: Бид ИТХ-д хяналт тавиагүйнхээ төлөөсийг бухимдалтай амьдралаараа төлж байна

2024-10-09
0
ЖИРГЭХ

Аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын сонгуулийн талаар "Unfilter" улс төрийн боловсрол олгох сувгийн үүсгэн байгуулагч Б.Анхзаяатай ярилцлаа. 


-Танд энэ өдрийн мэндийг хүргэе. ИТХ-ын сонгууль гэж ямар түвшний сонгуулийг нэрлэж байна вэ? Энэ талаар яриагаа эхэлье. 

-Бид аймаг нийслэл, сум, дүүргийн ИТХ-ыг сонгох сонгуулийг Орон нутгийн сонгууль гэж нэрлэдэг. Ийнхүү нэрлэж буй нэршлээсээ эхлээд бид төөрөгдөлд орж буй. Улс төрийн боловсрол дутмаг хүмүүс орон нутгийн сонгууль гэж нэрлэхээр хөдөө орон нутагт өрнөдөг сонгууль хэмээн ойлгодог. Энэ ойлголт түгээмэл бий. ИТХ-ын сонгууль бол ардчилсан Монгол Улсын иргэн хүний хувьд улс төрийн эрхээ эдлэх хамгийн эхний алхам. Өөрөөр хэлбэл, бидний асуудлыг бидний өмнөөс шийдэх төлөөний хүмүүсийг сонгох хамгийн ойрын сонгууль бол ИТХ-ын сонгууль юм. 

-ИТХ-ын төлөөлөгч гэж хэнийг хэлэх вэ? Төлөөлөгч ямар үүрэг гүйцэтгэдэг вэ?

-Бидний хамгийн их бухимддаг утаа, түгжрэл, хүрээлэн буй орчин, бродюрын асуудал зэрэг нь УИХ-ын гишүүний шийддэг асуудал биш. Ахуйн асуудлыг УИХ-ын гишүүдээс нэхэх нь буруу зүйл.

Бид УИХ-ын сонгуульд, УИХ-ын гишүүдэд ач холбогдол өгөөд байдаг хэр нь биднийг төлөөлж буй дунд шатны төлөөлөгчөөр ямар хүн сонгосноо ч мэддэггүй. Ямар үүрэгтэй хүн бэ гэдгийг ч мэддэггүй.

Энэ нь өөрөө маш том гажуудлыг бий болгож байгаа. Учир нь бид УИХ-ын гишүүдэд анхаарлаа хандуулж, дунд шатандаа ямар ч хяналтгүй болсон. Үүнийг бид сүүлийн хэд хоногт бродюрын асуудлаас харж байна шүү дээ.  Энд ямар ч олон нийтийн хяналт алга. Ардчилсан тогтолцоонд олон нийтийн хяналтгүй бүх зүйл завхрах тийшээ явдаг. Хатуухан хэлэхэд бид үүрэг ёстой ачаагаа үүрч байна.

Бид ямар ч хяналт тавьж байгаагүй учир өнөөдрийн энэ бухимдалтай нийгэмд амьдарч байна.

ИТХ-ын төлөөлөгч бол тухайн сум, дүүрэгт ямар асуудал тулгамдаж буйг олж хараад, төсөв татан төвлөрүүлээд тэр асуудлыг шийдэх үүрэг хүлээдэг.

-Иргэд УИХ-ын сонгуульд ач холбогдол өгдөг шигээ ИТХ-ын сонгуульд төдийлөн ач холбогдол өгдөггүй шүү дээ. Иймд УИХ, ИТХ-ын сонгуулийн ялгааны талаар яриагаа үргэлжлүүлье. 

-УИХ бол хууль тогтоох дээд байгууллага. Ямар асуудлыг хуулиар шийдэж болохоор байна. Тэр асуудлыг эрх ашгийнхаа хүрээнд шийднэ. Хоёрдугаарт, гүйцэтгэх засаглал буюу Засгийн газрын үйл ажиллагааг хянах үүрэгтэй. Харин орон нутгийн сонгуулийн хувьд "өөрсдийн асуудлыг өөрсдөө шийднэ" гэдэг агуулгаар явдаг. Ялгаа нь ердөө л энэ. УИХ бол үндэсний эрх ашгийн төлөө шийдвэр гаргадаг бол ИТХ хороо, дүүргийнхээ асуудлыг ярьж шийдвэр гаргадаг.

-Орон нутгийн сонгуульд хамаатан садан, намын хүнээ сонгох нь олонтаа. Ялангуяа, сумын түвшинд. Харин мөрийн хөтөлбөртэй нь танилцаад сонгууль өгөх хэр ач холбогдолтой вэ? 

-Монгол Улсын иргэд бид өргөн уудам нутагт цөөхүүлээ тархан амьдардаг. ИТХ-ын сонгууль бол улс төрөөс ангид байх ёстой сонгууль. Тэр тусмаа сумын ИТХ-ын төлөөлөгч намын харьяалалгүй байх хуулийн заалттай. Энэ хууль одоогоор хэрэгжиж байгаа. Гэхдээ хэрэгжихгүй байгаа бүс нутгууд бол бий. Энэ сонгуулийг улс төрөөс ангид байлгах хоёрдугаар асуудал бол иргэд өөрсдөө улс төрийн боловсролтой байх ёстой.

Иргэдийн улс төрийн боловсролыг дээшлүүлэх хамгийн том платформ бол улс төрийн нам.

Намууд үүргээ биелүүлээгүйн хор уршгийг өнөөдөр бид амсаж байгаа юм. Ажил хийх хүн тэнд очиж байна уу, үгүй юу гэдэг нь эргэлзээтэй. Олон удаа алдсан улс төрийн намд бид сонголтоороо хариуцлага тооцдоггүй.

-ИТХ-ын сонгуульд нэр дэвшигчид тодорсон. Нэр дэвшүүлэлтэд иргэд санал бодлоо илэрхийлж хяналт тавих боломжтой юу? 

-ИТХ-ын сонгуульд сонгогч бидний анхаарах ёстой хамгийн гол зүйл бол нэр дэвшилт. Улс төрийн намуудад ямар хүнийг хүлээж байгаа гэдэг хүсэл сонирхлоо илэрхийлэх ёстой. Аливаа нам үнэхээр иргэн, төр хоёрыг холбох гүүр юм бол иргэдийн хүсэл сонирхлыг тусгаад нэр дэвшүүлэлтээ хийх ёстой. Гэвч бид анхаарсангүй. ИТХ-ын сонгууль аравдугаар сард болно. Одоогоор бид нэр дэвшиж буй хүмүүсээсээ л хамгийн сайныг нь сонгох учиртай.

-ИТХ-д эмэгтэйчүүд хэдэн хувийг эзэлдэг вэ?

-Улс төрийн намуудын бүтэц бүрэлдэхүүнд эмэгтэйчүүд 50 хувиас дээш байр суурь эзэлдэг. Энэ эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь шийдвэр гаргах түвшинд ахих тусмаа багасдаг. Энэ нь өөрөө тухайн нам дотоод ардчилалгүй байгааг илэрхийлж байгаа юм. Дарга нартай ойр байдаг, найраад ордог хүмүүс гүйцэтгэх эрх мэдэлд очдог тогтолцоотой болоод удаж байна шүү дээ. Үүнийг улс төрийн намууд өөрийн ухамсраараа засахад магадгүй 100 жил болох байх. Харин иргэд сонгогчид хяналт тавиад эхэлбэл бидний сонголтыг авахын тулд нам өөрөө өөрчлөгдөнө гэж миний хувьд хардаг. Иймээс улс төрийн намууд иргэдтэй ойр ажиллах ёстой. Сонгогчид сонгоод орхих биш, эргээд хариуцлага нэхэж эргэх тогтолцоотой ажиллах ёстой.

УИХ-ын сонгуульд улс төрийн томоохон намууд эмэгтэйчүүдийн квотыг дөнгөж хүргэх төдий нэр дэвшүүлсэн. Энэ нь өөрөө тухайн намууд дотоод ардчилалгүй байгааг илтгэж буй.

ИТХ-ын 10 гаруй хувь нь эмэгтэйчүүд байдаг. Гэтэл гүйцэтгэх түвшинд ажиллаж буй хүмүүсийг 70 гаруй хувь нь эмэгтэйчүүд. Энэ бол шударга тогтолцоо үйлчлэхгүй байгаагийн илрэл. Шударга тогтолцоо үйлчлэхгүй байгааг сонгуулийн тогтолцоогоор шийдэж өгсөн. Орон нутгийн сонгууль ч ингэж явагдах ёстой байсан. Харамсалтай нь, өнгөрсөн парламентын 76 гишүүн ажлаа сайн хийсэнгүй.

-УИХ-ын сонгуулийг холимог тогтолцоогоор зохион байгуулсан. Гэтэл ИТХ-ын сонгуулийн өмнөх тогтолцоогоор явуулах юм билээ. Энэ хоёр сонгуулийн тогтолцоог адил болгох шаардлага бий юу?

-Тийм ээ. Орон нутгийн сонгууль сонгуулийн хуучин хуулиар зохион байгуулна. УИХ-ын сонгуулийн тухай хууль өөрчлөгдсөн, Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлт хийгдчихсэн. Гэсэн ч Орон нутгийн сонгуулийн тухай хууль өөрчлөгдөөгүй. Гэсэн хэр нь  УИХ-ын сонгуулийн тойргийг зурсан шиг тойргийг томсгосон. Ямар үндэслэлээр дүүргийг томсгож нэг дүүрэг болгосныг мэдэхгүй байна. ИТХ-ын сонгууль хуучин хуулиар болж байгаа нь реформ дутуу хийгдсэн болж таарч байна. Энэ нь иргэн хүн нэр дэвшээд сонгогдоход ээлгүй тогтолцоо байгаа юм. Тухайлбал, сонгуулийн зардлыг нэмэгдүүлж байгаа. Сонгуульд их мөнгө зарсан хүн  дараа нь бидний боломжоос төдий чинээг авна л гэсэн үг. Ийм энгийн логик үйлчилж буй. 

Ер нь бүх шатны сонгууль ижил тогтолцоогоор явах ёстой. Ингэснээр засаглал хувааг тогтолцоо зөв системд орно.

-Улс төр дэх иргэдийг оролцоог хэрхэн нэмэгдүүлэх вэ? 

-Ардчилсан, олон намын тогтолцоотой улсад иргэдийн улс төрийн оролцоог идэвхжүүлэх платформ бол улс төрийн нам л байдаг. Харин манай намууд тэр зарчмаар үйлчилж байгаагүй. Улс төрийн намын тухай шинэ хуулиар улс төрийн намуудыг төрөөс санхүүждэг болсон. Бидний татвар төлсөн мөнгөөр улс төрийн намууд санхүүжнэ. Иймд бид оролцоогоо сайжруулах хэрэгтэй. 

-Ярилцсанд баярлалаа.

Д.Батчулуун

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Victoria Danny: Би ирээдүйд илүү олон гоо бүсгүйн тэмцээнд оролцож, алдартай болохыг хүсдэг
"Huawei"-д анхны гадаад захирлаар ажилласан Монгол бүсгүй
Ж.Өнөржаргал: Хүүхэлдэйгээр дамжуулан уламжлалт зан заншил, соёлоо хойч үедээ өвлүүлэн хүргэхийг зорьдог
М.Аминаа: Үзэсгэлэнгээрээ "Монголд хүүхэлдэйн урлаг байна шүү" хэмээн чангаар хэлэхийг зорьсон
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (745)

  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Ө.Шижир: Донтуулах үйлчилгээтэй бараанд хяналт тавих нь улсын үүрэг
    1 мин
  • О.Номинчимэг: Электрон тамхийг тамхины бүтээгдэхүүний ангилалд оруулах хэрэгтэй
    21 мин
  • Улаанбурхан өвчний нийт батлагдсан тохиолдол 13460 болжээ
    1 цаг 3 мин
  • БӨХ: Намрын улирлын нээлтийн барилдаан энэ сарын 13-нд болно
    1 цаг 28 мин
  • Өнөөдөр дараах байршилд цахилгаан хязгаарлана
    1 цаг 28 мин
  • Монгол, Зөвлөлтийн амь үрэгдсэн дайчдад зориулсан дурсгалын хөшөөнд хүндэтгэл үзүүлж, цэцэг өргөлөө
    1 цаг 39 мин
  • Орлогод нийцсэн орон сууцны хөтөлбөр хэрэгжүүлэхэд Дэлхийн банктай хамтран ажиллана
    1 цаг 48 мин
  • Монголоор дамжин өнгөрөх "Сибирийн хүч-2" хийн хоолойн тухай та юуг мэдэх ёстой вэ?
    2 цаг 15 мин
  • Нийт нутгийн 46 хувьд гантай болон гандуу байна
    2 цаг 26 мин
  • Түгжрэлийг бууруулах шинэ замын трассуудын байршил дээр ажиллалаа
    2 цаг 28 мин
  • Монголын залуу инженерийн мөрөөдөл: Роботоос дэлхийн ирээдүй рүү
    2 цаг 36 мин
  • Зурхай: Нохой худалдан авахад муу өдөр
    2 цаг 42 мин
  • Дорнод аймагт гарсан хээрийн гал түймрийг бүрэн унтраажээ
    2 цаг 55 мин
  • Сондгой тоогоор төгссөн тээврийн хэрэгсэл өнөөдөр хөдөлгөөнд оролцоно
    2 цаг 56 мин
  • ӨНӨӨДӨР: "ICT Forum Mongolia 2025"-ын уулзалт болно
    2 цаг 59 мин
  • Улаанбаатарт 23 градус дулаан байна
    3 цаг 3 мин
  • Н.Баяраа:“Zone X” төслийг дэлхийн алдарт реппер Fat Joe-оор эхлүүлж байна
    18 цаг 2 мин
  • Зөвшөөрөлгүй барилгын ажил эхлүүлсэн зөрчлийг арилгуулж байна
    18 цаг 48 мин
  • 2026 оны төсвийн төсөлд дүгнэлт өгөх нийцлийн аудитыг эхлүүлжээ
    18 цаг 49 мин
  • Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийг 8.9 тэрбум төгрөгөөр арвижуулжээ
    19 цаг 47 мин
  • АН-ын даргад нэр дэвшиж, Б.Пүрэвдорж нарын гишүүдтэй өрсөлдөх Ө.Шижир гэж хэн бэ?
  • Б.Пүрэвдорж: МАН-ын хулгайч нарт хариуцлага тооцохын тулд намын даргад нэр дэвшиж байна
  • В.Путин эв найрамдлын эсрэг "салаавч" гаргав уу?
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийн хуралдааны үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс ОНЦЛОХ 15 эшлэл
  • О.Номинчимэг: Электрон тамхи ч гэсэн хортой бүтээгдэхүүн мөртлөө зохицуулалтгүй байгаа нь алдаа
  • ФОТО: Ардчилсан намын Үндэсний бодлогын хорооны ээлжит бус хуралдаан
  • С.Эрдэнэболд: Явцуу ашиг сонирхолд өртөхгүй, саруул ухаант хүмүүсийн сонголтоор АН-ын дараагийн даргыг сонгож чадна гэдэг итгэл төгс байгаа
  • Ардчилсан намын "дараагийн дарга" хэн бэ?
  • BBC: 80 жилийн өмнөх цөмийн дэлбэрэлтийн УЛ МӨР хүн төрөлхтөнд ямар тустай вэ?
  • АН-ын даргын төлөө Б.Пүрэвдорж нарын гишүүнтэй өрсөлдөж буй Б.Отгонбат ямар боловсролтой вэ?
  • П.Сайнзориг: Тендерийн будлианаас болж хүүхдүүд хохирч байна
  • Ирэх өдрүүдийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
  • О.Цогтгэрэл: Машинаар бол АН социалист кабинтай, барууны сүүлийн үеийн мотортой. Үүнийг өөрчилж, шинэчлэх хэрэгтэй
  • БАРИМТ: Дэлхийн анхны "дархан цаазат" газар буюу Богдхан уулыг тахиж ирсэн түүх
  • БАРИМТ: Дорнодын өргөн талаас Төв цэнгэлдэхийн тайзнаа...
  • Их Монгол улсын гудамжнаас Оргил худалдааны төвийн уулзвар хүртэлх авто замыг хэсэгчлэн хааж шинэчилнэ
  • Есдүгээр сард гол мөрний усны түвшин огцом нэмэгдэж, үерлэж болзошгүй байна
  • “KPop Demon Hunters” кино Netflix-ийн бүх цаг үеийн хамгийн их үзэлттэй кино боллоо
  • Дэлхийн II дайны төгсгөл
  • АН-ын даргад нэр дэвшиж, Б.Пүрэвдорж нарын гишүүдтэй өрсөлдөх Ө.Шижир гэж хэн бэ?
  • Б.Пүрэвдорж: МАН-ын хулгайч нарт хариуцлага тооцохын тулд намын даргад нэр дэвшиж байна
  • В.Путин эв найрамдлын эсрэг "салаавч" гаргав уу?
  • ФОТО: Ардчилсан намын Үндэсний бодлогын хорооны ээлжит бус хуралдаан
  • БАРИМТ: Дорнодын өргөн талаас Төв цэнгэлдэхийн тайзнаа...
  • О.Номинчимэг: Электрон тамхи ч гэсэн хортой бүтээгдэхүүн мөртлөө зохицуулалтгүй байгаа нь алдаа
  • С.Эрдэнэболд: Явцуу ашиг сонирхолд өртөхгүй, саруул ухаант хүмүүсийн сонголтоор АН-ын дараагийн даргыг сонгож чадна гэдэг итгэл төгс байгаа
  • "Rhyme" уран сайхны киног үзэх ТАВАН шалтгаан
  • БАРИМТ: Дэлхийн анхны "дархан цаазат" газар буюу Богдхан уулыг тахиж ирсэн түүх
  • Ардчилсан намын "дараагийн дарга" хэн бэ?
  • О.Цогтгэрэл: Машинаар бол АН социалист кабинтай, барууны сүүлийн үеийн мотортой. Үүнийг өөрчилж, шинэчлэх хэрэгтэй
  • АН-ын даргын төлөө Б.Пүрэвдорж нарын гишүүнтэй өрсөлдөж буй Б.Отгонбат ямар боловсролтой вэ?
  • ФОТО: Ардчилсан намын даргаар УИХ дахь АН-ын бүлгийн дарга О.Цогтгэрэл сонгогдлоо
  • ХОМ: Ардчилсан намын "шинэхэн" дарга О.Цогтгэрэл
  • Хүүхдийн төлөө Үндэсний зөвлөлийн хуралдааны үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс ОНЦЛОХ 15 эшлэл
  • Төрийн банк 396 харилцагчаа урамшуулах аяныг зарлалаа
  • Шинэ Зеландын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга Жерард Браунли гэж хэн бэ?
  • Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгийг 8.9 тэрбум төгрөгөөр арвижуулжээ
  • 2026 оны төсвийн төсөлд дүгнэлт өгөх нийцлийн аудитыг эхлүүлжээ
  • П.Сайнзориг: Тендерийн будлианаас болж хүүхдүүд хохирч байна
24 баримт
  • Монголоор дамжин өнгөрөх "Сибирийн хүч-2" хийн хоолойн тухай та юуг мэдэх ёстой вэ?
  • БАРИМТ: Дэлхийн анхны "дархан цаазат" газар буюу Богдхан уулыг тахиж ирсэн түүх
  • Шинэ Зеландын Парламентын Төлөөлөгчдийн танхимын дарга Жерард Браунли гэж хэн бэ?
  • БАРИМТ: Дорнодын өргөн талаас Төв цэнгэлдэхийн тайзнаа...
  • "Rhyme" уран сайхны киног үзэх ТАВАН шалтгаан
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК