БАРИМТ 1
Дэлхийд Эзэнт гүрнээ байгуулж чадсан хэдхэн үндэстний нэг италичууд 1861 онд Хаант засаглалтай нэгдсэн улсаа байгуулж, II Витторио Эммануэлэг хаан ширээнд өргөмжилсөн.
БАРИМТ 2
Бүх нийтийн санал асуулгаар 1946 онд Бүгд найрамдах засаглалыг сонгосон. Санал асуулгад оролцсон италичуудын 54 хувь нь Бүгд найрамдах засаглалын төлөө санаа өгсөн байдаг юм.
БАРИМТ 3
Италийн хаант засаглал XX зууны эхэн үед төрийн эрхэнд гарсан Бэнито Муссолиногийн фашист дэглэм тогтсоноор дуусгавар болоод байв. Муссолино 1922 онд тэмцлийн бүлгүүдийг байгуулж, үндсэрхэг үзлийг сурталчилж, коммунизмын эсрэг байр суурь баримталсан нь дэмжлэг авсан тул III Витторио Эмануэлэ хаан түүнд Засгийн газраа байгуулахыг зөвшөөрснөөр Итали Улс фашист дэглэмтэй болсон.
БАРИМТ 4
Итали Улс нь 1949 онд НАТО-г үүсгэн байгуулалцсан. Үүнээс найман жилийн дараа Европын холбоог мөн л үүсгэн байгуулалцсан Итали Улс өдгөө “Их долоо”-гийн бүлгийн гишүүн орон.
БАРИМТ 5
301.226 хавтгай дөрвөлжин нутаг дэвсгэртэй Итали Улс Европ тивийн долоон улстай хиллэдэг. Дэлхийн хамгийн жижиг нутаг дэвсгэртэй Гэгээн ширээт Улс нь Италийн нийслэл Ром хотын нутаг дэвсгэр дээр тусгаар тогтносон.
БАРИМТ 6
Италичууд урт насладгаараа алдартай. Дундаж наслалт нь 84 байгаа италичууд өдгөө 58.9 саяулаа.
БАРИМТ 7
Италид тулгарч байгаа хамгийн том асуудал нь хүн амын бүтцийн өөрчлөлт болоод байгаа. 65-аас дээш насныхны тоо эрс нэмэгдэж, төрөлт Европын хамгийн доод түвшинд байгаагаас Италийн Засгийн газар төрөлт, эмэгтэйчүүдийн ажил эрхлэлтийг дэмжих бодлогоо эрчимжүүлэхэд хүргэсэн.
БАРИМТ 8
XV зуунд Европт өрнөсөн Сэргэн мандалтын үеийн гол төв нь Италийн Флоренц байсан. Улс төрийн болоод санхүүгийн асар их эрх мэдэл нөлөөтэй байсан Медичигийн гэр бүл соёл урлаг, шинжлэх ухаан, утга зохиолын салбарыг санхүүжүүлснээр суут Леонардо да Винчи, Микеланжело, Боттичили нарыг бүтээлээ туурвих нөхцөлийг бүрдүүлсэн хэмээдэг.
БАРИМТ 9
Итали бол дэлхийн шинжлэх ухаан, соёл урлагийн өв соёлын төв. Марко Поло, Кристофер Колумб, Леонардо да Винчи, Галилей, Микеланжело, Караважжо, Макиавелли, Лучиано Павароти зэрэг суут хүмүүс Итали үндэстэн билээ.
БАРИМТ 10
Парламентын засаглалтай Итали Улсын үндэсний баяр нь зургадугаар сарын 2-нд болдог. Энэ өдөр италичууд Бүгд Найрамдах Улсаа тунхагласан юм.
БАРИМТ 11
Сонгодог парламентын засаглалтай орнуудын адилаар тус улсын Ерөнхийлөгч парламентаас сонгогддог. Парламентын хоёр танхим хамтран нийт саналын 2/3 хувиар Ерөнхийлөгчийг сонгодог.
БАРИМТ 12
Манай улсын төрийн тэргүүнийг улсдаа төрийн айлчлал хийхийг урьсан Бүгд Найрамдах Итали Улсын Ерөнхийлөгч Сэржо Маттарэлла бол тус улсын 12 дахь Ерөнхийлөгч. Хоёр удаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдож байгаа тэрбээр 2015.01.31-нд анх удаа, 2022.01.29-нд хоёр дахь удаагаа Ерөнхийлөгчөөр сонгогдсон. Бүрэн эрхийн хугацаа нь 2029 онд дуусгавар болно.
БАРИМТ 13
Монгол Улс Бүгд Найрамдах Итали улстай 1970 оны зургадугаар сард дипломат харилцаа тогтоож, 2011 оны аравдугаар сард Ромд Элчин сайдын яамаа нээсэн.
БАРИМТ 14
Монгол Улсаас Итали Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Ц.Нарантунгалаг 2021 оны арванхоёрдугаар сард Итгэмжлэх жуух бичгээ барьсан. Харин Итали Улсаас Монгол Улсад суух Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Жованна Пиккаррета 2024 оны хоёрдугаар сард Итгэмжлэх жуур бичгээ барьсан билээ.
БАРИМТ 15
Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Н.Багабанди 2000 онд албан айлчлал, 2001 онд Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж төрийн айлчлал хийж байсан бол 2025 онд тус улсын Ерөнхийлөгч Сэржо Маттарэллагийн урилгаар Ерөнхийлөгч Ухнаагийн Хүрэлсүх Италид төрийн айлчлал хийж буй.
БАРИМТ 16
Итали Улсын ДНБ 2.2 их наяд ам.доллар, нэг хүнд ногдох ДНБ 40.226 ам.доллар бол Монгол Улсын ДНБ 95 их наяд төгрөг , нэг хүнд ногдох ДНБ 6800 ам.доллар билээ.
БАРИМТ 17
Итали Улсын төсвийн алдагдал 2025 оны статистикаар -3.3 хувь, инфляц 1.8 хувь, дундаж цалин 2704 евро байна. Монгол Улсын хувьд төсвийн алдагдал ДНБ-ий 1 хувь, инфляц 9 хувь, дундаж цалин 756 ам.доллар байна.
БАРИМТ 18
Итали Улс Европын холбооны улсуудын адил еврог гүйлгээнд нэвтрүүлж, үндэсний мөнгөн тэмдэгтээрээ зарласан. 1 евро 4178 төгрөгтэй тэнцэж байна.
БАРИМТ 19
Дэлхийн ноолуурын 40 хувийг дангаараа гаргадаг манай улсын ноолуурын гол импортлогч нь Итали Улс. Тэд манай улсын ноолуурын 80 хувийг импортлодог. 2024 оны мэдээллээр Монгол Улс 1000 кг угаасан ноолуур, 533.2 кг самнасан ноолуур Италид экспортложээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Цагаан алт” хөтөлбөр хэрэгжсэнээр самнасан ноолуурт нэмүү өртөг шингээж экспортлох боломж нэмэгдэж байгаа юм.
БАРИМТ 20
Итали Улсаас Монгол Улсад оруулсан шууд хөрөнгө оруулалтын нийт хэмжээ 2024 оны мэдээллээр 80.33 сая доллар байна. Хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн 39 нэгж буй. Хамгийн сүүлд “Фалкониери” компани Монгол Улсад ноолуур угаах үйлдвэр барихаар хөрөнгө оруулалтаа эхлүүлээд байгаа юм.
БАРИМТ 21
Хоёр улс соёл урлагийн салбарт хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлж байгаагийн ачаар Монгол Улсын музейн 100 жилийн түүхэнд анх удаа дэлхийн сонгодог зураачийн бүтээлийг Монгол Улс хүлээн авсан. Сэргэн мандалтын үеийн Италийн төлөөлөл, алдарт зураач Караважжогийн “Магдалэний наманчлал” эх зургийг “Чингис хаан” үндэсний музейд 2024 онд хоёр сарын хугацаанд дэлгэн монголчуудад танилцуулж байв.
БАРИМТ 22
“Чингис хаан” үндэсний музейн захиалгаар 7 метр өндөртэй Чингис хааны алтадмал хөшөөг Италийн Флоренц хотын “Art’u di Gaetano Salmista” хүрлийн үйлдвэрт урлаж, 2025.03.01-нд тус музейд залсан.
БАРИМТ 23
Монголын Эзэнт гүрний талаар хамгийн анх Европт дэлгэрэнгүй, системтэйгээр танилцуулсан хүн бол Италийн Перуджиад төрсөн, Ромын папын элч Плано Карпини. Түүний бичсэн “Монголчуудын түүх”Монголын эзэнт гүрний хүч, дотоод зохион байгуулалт, монголчуудын цэрэг зэвсэг, байлдааны тактик, нийгмийн бүтэц, хууль цааз, худалдаа, өдөр тутмын амьдрал ахуй зэргийг нарийвчлан бичсэн түүхийн чухал ач холбогдолтой эх сурвалж юм.
БАРИМТ 24
Плано Карпинигийн авчирсан Ромын пап IV Иннокентийн Монголын Эзэнт гүрний хаанд 1245 онд илгээсэн захидал болон Гүег хааны хариу захидал нь Европ-Монголын анхны шууд дипломат харилцааны эхлэл болж түүхэнд тэмдэглэгдсэн. Үүгээр зогсохгүй монголчууд зөвхөн дайнч төдийгүй, захидал харилцааны өндөр соёл, дэг жаягтай байсныг Плано Карпинид дайсан Гүег хааны хариу захидал харуулсан. Гүег хааны захидал өдгөө Ватиканы нууц архивт хадгалагддаг бөгөөд Пап Францис 2023 онд Монгол Улсад төрийн айлчлал хийхдээ хуулбарыг нь бэлэглэснийг Чингис хааны музейд залсан билээ.
