Модны навч шарлаж, хүйтний эрч чангарахтай зэрэгцээд утаатай өвөл, түгжрэлтэй замын улирал эхэллээ дээ гэж Улаанбаатарчууд гэн гэнэхэн санаа алдах нь бий. Миний хувьд ийм бодол тээж яваа эгэл жирийн залуусын нэг. Зам түгжрэлтэй үед автобус шиг сайхан унаа хаа ч байхгүй. Дээр нь өртөг хямд. Яахав, бохир заваан орчинг эс тооцвол шүү дээ. Ийн бодол тээсээр бидний нэрлэж заншснаар “Таван шар”-ын автобусны буудлаас “Таван шар-Офицер” чиглэлийн автобусанд үдшийн 19.00 цагийн үед суулаа. Мэдээж эцсийн буудлаас суудал олж авахаар автобусны хаалгаар чихэн орох хүмүүсийн нийтлэг дүр зураг угтав. Зорчигчдыг ажвал ажлаа тарж яваа идэрчүүд, хичээлээ тарж яваа хүүхдүүд, ач зээгээ дагуулж яваа ахмадууд, аав ээж, оюутнууд байх.
Зарим нэг дунд эргэм насны эрчүүд байсхийгээд л гөлөмцүү харцаа энд тэнд чулуудаастай. Ингээд “Драгон” худалдааны төвийн буудал дээр ирж 20 гаруй зорчигчтой болсноор цааш хөдөллөө. Түгжрэлийн ид оргил үе нь 18-21 цагийн хооронд байдаг. Автобус буудлаасаа хөдлөөд гурван буудал газар явжээ. Гэнэт бидний өмнүүр “Прүис-20” маркийн авто машин дохио өгөлгүйгээр хөндөлсөн орж ирэх нь тэр. Автобусны жолооч тормозоо огцом гишгэхэд зорчигчдын зарим нь унаж, зарим нь барьж болох зүйлсээс зуурав. Азаар осол гарсангүй.
Харин зорчигчид автобусны жолоочид уураа гаргав. 30 эргэм насны эмэгтэй “Хөөе яаж яваад байна. Олон хүний амь насыг тээвэрлэж яваагаа мэддэггүй юм уу” хэмээн хоолойнхоо чадлаар хашхирав. Хажуугаас нь бас нэгэн эмэгтэй “Ёооё. Холбогдох газар нь хэлнэ шүү. Дотор эвгүй болгочихлоо” гэх нь тэр. Жолооч юу болсныг тайлбарласан ч сонсох хүсэл тэдэнд огтхон ч байсангүй.
Энэхэн зуур "Монголчууд замын хөдөлгөөнд яагаад соёлгүй оролцдог вэ" гэсэн асуултад нэгэн хүн “Багадаа "Ну Погоди" их үздэг байсан болоод л тэр” гэж хариулсан гэдэг. Хошигнол хэдий ч бас л бодууштай үг. Бид анх хөдөлснөөсөө хойш 20 минут явж байж “Цамбагарав”-ын буудал дээр ирэхэд зорчигчийн тоо олширч, чихцэлдэх маягтай болов. “Яваад өг л дөө” гэж нэгнийгээ түлхэх хүмүүс. Мэдээж хэрүүл болох нь ойлгомжтой. Бас л өдөр бүр тохиолддог дүр зураг. Зорчигчдын олонх ханиадтай хэрнээ амны хаалт зүүсэн нь нэгээхэн үгүй. X хорооллоос “Багшын дээд” хүртэлх автозамын түгжрэлийг ярих юм биш. Мөлхөх үедээ мөлхөж, сажилах үедээ сажилсаар Багшийн дээд дээр ирэхэд цаг 20.30 болж байв. Зорчигчид замд цөөрсөн ч тус буудлаас оюутнуудаар дүүрэв.
Оюутан гэдгийг нь мэдэх маш амархан. Тэдний өмнөөс “U money” карт уншигч хэлээд өгнө. Манайхан нэг үеэ бодвол ахмад настан, жирэмсэн эмэгтэйчүүд, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд суудал тавьж өгдөг болжээ. Суудал тавьж өгснийх нь төлөө “баярлалаа” хэмээн инээмсэглэнэ. Энэ бүхэн үнэхээр тааламжтай санагдсан. Нэг үеийг бодвол халаасны хулгай цөөрсөн ч ор тас арилчихаагүй гэдгийг бас бодох хэрэгтэй. Үүнтэй холбоотой бас нэг хошин үйл явдал бий. Нэг залуу нэг гараараа бариулаад барьчихсан зорчиж явтал хажууд нь байсан эмэгтэй хулгайч байна гэж бодоод хамаг юм аа ухаж үзэхээр нь санаа нь зовсон залуу хоёр гараараа бариулаас бариад явтал өөрөө гар утсаа алдчихаж. Инээдтэй хэдий ч болсон үйл явдал юм.
Кондуктортой байсан үеийг бодоход автобусны амьдрал өөр болжээ. Хуучин цагт “урагшаа яваач” гэдэг урмын үгийг өглөө бүр сонсдог байж дээ гэсэн шүү юм бодсоор 21.10 цагт “Офицер”-ийн буудал дээр долоохон зорчигчтой ирлээ. Биднийг буухтай зэрэгцээд нөгөө л суудал руу тэмүүлэн чихэлдэх хүмүүсийн дүр зураг. Автобусны эргэлт, амьдралын эргэлт яг адилхан. Бидний амьдрал бага багаар хувьсан өөрчлөгдсөөр л байна.
Гэсэн ч өнөө л талын Монголын хэнэггүй зангаа гээсэнгүй хэвээр. Гэлээ ч монголчууд замын хөдөлгөөндөө соёлтой оролцож, бусдыг хүндлэж суудал тавьж өгдөг өдөр удахгүй ирнэ дээ гэж бодсоор гэрийн зүг алхлаа.
Л.Сайнбаяр
Сэтгэгдэл (5)