- Эртхэн бэлд - Та юу хэлэхийг хүсч байгаагаа, хэнд хэлэхийг хүсч байгаагаа бодох цаг завыг өөртөө гарга. Та янз бүрийн нөхцөл байдалд бэлэн байхаар өөрийгөө бэлтгэх хэрэгтэй. Заримдаа хагацлын шалтгаан нь үхэл, эсвэл өөр төрлийн салах ёс байж болно. Зүгээр л өөрийгөө бэлэн байлгах нь нэн тэргүүний асуудал. Учир нь бэлтгэлтэй байх нь сэтгэлийн өвдөлтийг бага авахад тус болно.
- Юу хэлэх гээд байгаагаа эцсийн мөч хүртлээ дотроо эргүүлэн бод.
- Сэтгэл хөдлөлийг хойш тавь. Чи уйлж магадгүй, энэ нь зүгээр. Эсвэл заримдаа бид уйлж чадахгүй байгаадаа инээсэн дүр эсгэх нь олонтоо. Тийм ч учраас бэлтгэлтэй байх нэгдүгээр дүрмийн дагуу сэтгэл хөдлөлөө урьчилан хянаарай. Өөрөөр хэлбэл та ямар ч зүйлд сэтгэл хөдлөлөө ганхашгүй байлга. Сэтгэл хөдлөл ихтэй байх нь эвлэрэх зай үлдээхгүй байх зэрэг олон муу зүйлд хөтөлж болно.
Баяртай гэж хэлэх олон арга бий.
- "Би чамд хайртай" Энэ гурван үг бол салах ёс гүйцэтгэхэд хэрэглэх хамгийн агуу хэллэгүүдийн нэг юм. Тэднийг хэлж дадлага хий. Мэдээж хэлэхэд хүнд байх үеүүд бий. Хоолойн өнгөө хэвийн барьж, нуруугаа цэх, харцаа дальдаршгүй байлга.
- "Би чамайг уучилсан" эсвэл "Намайг уучлаарай"... Эдгээр нь хүчирхэг салах ёс гүйцэтгэх үгс бөгөөд таныг болон тэдгээрийг хүлээн авсан хүнийг насан туршид нь өөрчилж болох шид юм.
- "Баярлалаа" гэдэг нь бас нэг тайтгаруулахуйц хэллэг юм. Энэ нь чухал ач холбогдолтой үг төдийгүй, харилцан үдэж буй харилцааг өмнө өвөрмөц, утга учиртай болгодог байсан бүхий л зүйлсийг хүндэтгэж буйгаас өөрцгүй.
- "Би чамайг явах хэрэгтэйг ойлгож байна"... Та хайртай хүндээ явах нь зүгээр гэж хэлж чадахгүй байж магадгүй. Гэхдээ явах эсвэл явуулах хэрэгтэй гэдгээ ойлгож байгаагаа хэлж болно. Энэ нь танд хэзээ ч зүгээр санагдахгүй. Гэхдээ заримдаа хүмүүс явах ёстой гэсэн дохиог хүлээж байдаг. Үхэж буй хүмүүс гэр бүл нь түүнгүйгээр яах бол гэж хэт их санаа зовсдог учир үхэж хоргодох мэдрэмж ихээр авдаг гэнэ. Мөн хайр сэтгэлийн тал дээр ч ялгаагүй надгүйгээр яах бол гэх бодол хүлээс болдог учир сэтгэлийг нь амраах үүднээс явах, явуулах ёстойгоо ойлгуулах хэрэгтэй.
Заримдаа хүмүүс "Би баяртай гэж хэлдэггүй, дараа уулзъя" гэдэг. Баяртай гэдэг үг нь “Бурхан ивээх болтугай” гэсэн утга санааг агуулдаг гэж судлаачид үздэг. Тийм учраас салах ёс гүйцэтгэх нь ерөөл хайрлаж буй хэрэг юм. Салсны дараа эсвэл нас барсны дараа дахин уулзана гэсэн итгэл үнэмшилтэй хүний хувьд "дараа уулзъя" гэдэг нь зөв ч байж болно. Энэ ухагдахуунууд нь бусдаар заалгах зүйл биш хэдий ч зөвлөгөө гэж хүлээж авах нь зүйтэй.
Хайртай тэднээс зөвлөгөө авч болно. Та тэднээс “Өнөөдөр чамд надад хэлэх чухал зүйл байна уу?” гэж асууж болно. Өөрийн дотоод хүнээс мөн дохио ав. Та түүнээс юу сонсохыг хамгийн их хүсэж байна. Энэ нь таны хэлэх ёстой зүйлийн талаарх хамгийн сайн санаа байж магадгүй л юм.
Танд л гэхэд хагацлын үеэр тэврэх, гар барих, мөр алгадах, уйлах гэх мэт үйлдэл огт хэрэггүй. Учир нь харилцан сэтгэл хөдлөл зөв үйл явцыг буруудуулах талтай. Та буруу хүн гэдгийг нь ухаарсан ч хайртай байгаад байгаа хүнтэйгээ эргээл нийлэхийг хүсэхгүй л байгаа биз дээ.
Баяртай гэж хэлэх нь хайртай хүмүүстээ өгөх чухал дохио бөгөөд хамтдаа аялалынхаа төгсгөлийн цэгийг хүлээн зөвшөөрөх эгзэгтэй мөчийг бэлэглэнэ. Та нар одоо салаа замын уулзвар дээр байгаа, тус тусын нь аялалаа хөөх нь зөв гэж үзвэл хурдхан дуусгахыг хичээ. Энэ тохиодолд та "Баярлалаа, бүх зүйл сайхан болно, зүгээр болно" гэхэд л болох асуудал. Хэрэв та явуулж байгаадаа сэтгэл чилээхгүй, магад даван туулж чадах сэтгэл зүйтэй байгаа бол нөгөө хүндээ дээрхийг хэлбэл амар амгалангийн өчүүхэн хэсгийг өгч байгаатай адил.
Гэхдээ салах ёс хурдан байх нь зовоодог. Хэрэв та чин сэтгэлээсээ баяртай гэж хэлээд салсан хайртай хүнтэйгээ дахин уулзвал энэ нь магадгүй бэлэг байх.
Дээрх зөвлөгөө тусаа өгөхгүй бол та зүгээр л алга болчихсон нь дээр. Гэвч хамгийн чухал зүйл нь нандин хагацал хийх гэж байгаа бол хэн хэнийгээ өвтгөхгүйгээр сайхан үг хэлж, сайхан дурсамж бүтээж, өмнөх гоё дурсамжуудаа хүндэтгээд салаарай.
Л.Сайнаа