-Авьяас билэг нь дэлгэрсэн уран бүтээлчдийн орон зайг нөхөх амаргүй-
 
“Шилдэг өнгө” продакшны продюсер, найруулагч Ц.Хүсэлбаатар продакшныхаа 20 жилийн ойд зориулан тайз дэлгэцийн олон уран бүтээл туурвихаар ажиллаж байна. Тэрбээр “Найзууд” олон ангит кино болон “Үнэмшмээргүй явдал”, “Хуулиас гадуур” адал явдалт, инээдмийн уран сайхны кинонуудыг бүтээхээр хэдийнэ бэлтгэл ажилдаа ороод байгаа. Тиймээс Ц.Хүсэлбаатар найруулагчтай хэдхэн хором хөөрөлдөж 20 жилийн ойгоо хэрхэн тэмдэглэх гэж байгаа болон уран бүтээлийнх нь талаар ярилцсанаа хүргэе.

-Энэ жил танай продакшны 20 жилийн ой тохиож байгаа. Үзэгч олондоо ямар сюрприз барихаар ажиллаж байна вэ. Энэ талаар яриагаа эхлэх үү?

-Энэ жил “Өнгөт инээд” буюу “Шилдэг өнгө” хамтлаг анхны тоглолтоо хийж эхэлсний 20 жилийн ой болж байгаа. Бид энэ ойгоороо үзэгч түмэнтэйгээ шинэ сюрприз, шинэ уран бүтээлч, шинэ уран бүтээлээр бэлэг барья гэсэн төлөвлөгөөтэй ажиллаж байна. Тухайлбал гэр бүлийн хүн Өлзийхүү, найз Энхтөр, Ганхуяг нартайгаа хамтарч бичиж, найруулсан “Бүтэлгүй новш” инээдмийн киноныхоо хоёрдугаар анги болох “Үнэмшмээргүй явдал” киногоо хийнэ. Мөн тайз, дэлгэцийн олон уран бүтээл хийхээр зорин ажиллаж байна.

-“Бүтэлгүй новш” кино тухайн үедээ үнэхээр цахиур хагалж байсан. Харин түүний хоёрдугаар ангид ямар өрнөл үргэлжлэх бол. Энэ бас үнэхээр сонирхолтой санагдаж байна?

-Энэ кино маань 18 жилийн өмнө дэлгэцийн бүтээл болж, төрсөн. Тиймээс энэ хугацаанд киноны гол дүрүүд хүүхдүүдтэй болж, тэдний хүүхдүүд  мөн л бүтэлгүйтэж байгаагаар кино үргэлжилнэ. Ер нь эдгээр хүмүүс яагаад бүтэлгүйтээд байдаг байсны учир шалтгаан тайлагдах юм.

-Тэгвэл энэ кинонд ямар, ямар уран бүтээлчид оролцон тоглох бол. Энэ бас сонин байна?

-Тэгэлгүй яах вэ. Мэдээж хоёрдугаар ангид “Бүтэлгүй новш” киноны гол дүрийн жүжигчин болох МУГЖ Жаргалсайхан, Ариунболд, СТА Өлзийхүү нар мөн адил дүрдээ тоглоно. Харин тэдний хүүхдүүдийн дүрд манай хошин урлагийн хамтлаг, продакшны уран бүтээлч дүү нар маань тоглоно.

-Таны охин “Аюултай харилцаа“ кинонд тоглож үзэгчдээс нэлээд өндөр үнэлгээ авсан. Харин “Үнэмшмээргүй явдал” кинонд тоглох уу?

-Энэ талаар хараахан шийдээгүй байгаа. Охиноо “Аюултай харилцаа“ кинонд тоглуулахдаа багагүй эмээж байсан. Гэхдээ УГЗ Сугар багшийн шавь, дээрээс нь өвөө, ээж хоёрынхоо авьяасыг өвөлсөн гэж ойлгоод авъяас, удам хоёр нийлвэл юу болдог юм бол доо гэж нэлээд шохоорхсоны үндсэн дээр кинонд тоглуулсан. Энэ ч буруу шийдвэр байгаагүй, миний охин итгэлийг маань алдаагүй. Би аав хүний хувьд гурав дахь үеийн жүжигчин төрж гарч байгаад баяртай байгаа шүү. Харин зарим нэгэн хүмүүс охиноо өөрийнхөө кинондоо тоглууллаа гэх зэргээр шүүмжилж л байсан. Гэхдээ шүүмж сонсч байж сайн уран бүтээлч болдог шүү дээ.

-Киноны зураг авалт хараахан эхлээгүй байгаа гэсэн. Бэлтгэл ажил нь хангагдчихсан уу? 

-Бэлтгэл ажил бүрэн хангагдсан. Харин санхүүгийн тал дээр хамтарч ажиллах түншээ хайж байгаа. Ер нь уран бүтээлчид бид бүтээл туурвихад санхүүгийн хамтрагч хайх нь үнэхээр бэрхшээлтэй. Урлагт элэгтэй бизнесмэн, аж ахуйн нэгж, хувь хүмүүс олон байдаг ч уран бүтээл гэх эрсдэлтэй бизнест шууд хөрөнгө оруулахаас айдаг. Энэ нь ч аргагүй юм. Төр засгийн зүгээс тэдгээр хүмүүст ямар нэгэн хөнгөлөлт, дэмжлэг үзүүлдэггүй. Тэр ч бүү хэл тухайн компани бидний уран бүтээлд хөрөнгө оруулчихаад олсон ашигнаас нь мөнгөө гаргаж авахаар орлогын албан татвар зэрэг олон төрлийн татвар хурааж авдаг нь хүндрэлтэй байдаг. Манайхаас бусад оронд бол уран бүтээлд хөрөнгө оруулсан аж ахуйн нэгж, компаниудыг албан татвараас чөлөөлөх, хөнгөлөлт урамшуулал олгох зэргээр уран бүтээлчдээ шилдэг сайн бүтээл туурвих боломжийг бизнесийн салбараар нь дамжуулаад хангаж өгдөг юм билээ. Ер нь манай найруулагч, уран бүтээлчид дэлхийн кино бүтээлийг манлайлах боломж, авъяас чадвартай. Даанч нөгөө толгойны өвчин болсон хөрөнгө санхүү дээр л гацчихдаг нь нууц биш.

-Хамгийн сүүлд найруулсан “Аюултай харилцаа” киног та нийгмийн захиалгаар хийгдсэн кино гэж ярьж байсан. Энэ талаараа жаахан тодруулаач?

-“Аюултай харилцаа” кино маань гэр бүлийн үнэнч байдал, гэр бүлээс гадуурх харилцааг өгүүлсэн кино. Энэхүү кино нь нийгэмд өгүүлэгдэж байсан орон зайг илэрхийлж чадсан болохоор л үзэгчдээс нэлээд өндөр үнэлгээ авсан байх гэж би боддог. Статистикийн баримтаар манай улсад сүүлийн таван жилийн дотор 17 мянган гэр бүл салж, 13 мянган хүүхэд гэр бүл салалтаас болж өнчирсөн гэсэн судалгаа ч бий. Үүний шалтгааны 86.5 хувь нь гэр бүлээс гадуурх харилцаанаас үүдсэн байдаг. Энэ нь гуравхан сая хүн амтай манай орны хувьд маш өндөр тоо юм. Энэ судалгааг үзэж танилцаад би маш их эмзэглэж, энэ киног бүтээх санаагаа олсон доо. Ер нь эрчүүд санхүүгийн эрх чөлөөнд хүрэхээрээ хажуу дахь хань нь дутуу санагддаг юм шиг байгаа юм. Уг нь бол тэр хүнийг өндөрлөгт хүрэхэд хань л хажууд нь тулж дэмжиж байсан гэдгийг бүрэн ухамсарладаггүй. Тиймээс энэ стерсстэй нийгэмд хүнийг хүншүүлэхийг маш чухал гэж ойлгодог.
 

-“Аюултай харилцаа” кино үзэгчдын хүсэн хүлээж байсан кино болж чадсан. Нууж биш бол энэ кино хэдэн төгрөгийн орлого олов?

-Уран бүтээлчид бид орлого ашиг гэж хэт улайрдаггүй. Сайн бүтээл туурвиж, үзэгчдээс өндөр үнэлгээ авахыг л чухалчилдаг. Гэхдээ мэдээж бүтээл туурвихад хөрөнгө санхүү маш чухал. Тиймээс бидний уран бүтээлийг хийхэд туслаж дэмжсэн хүмүүс өөрсдийн хөрөнгө оруулсан  мөнгөө олж, гаргаж авах шаардлагатай. Бид энэ киногоороо 200 гаруй сая төгрөгийн орлого олсон.

-Тэгвэл энэ киноны ивээн тэтгэгчээ хаанаас олсон бэ?

-“Монгол тамхи со”-гийн Баянмөнх захирал, “Модерн номадс”, “Бенеттон” зэрэг компаниуд ивээн тэтгэсэн. Энэ завшааныг ашиглаад эдгээр байгууллагын удирдлага, хамт олонд талархаснаа илэрхийлье.

-Анхны юм гэдэг бас л сонин, сайхан дурсамж байдаг. Та хамтлагынхаа анхны уран бүтээлчидийн талаар яриач?

-Манай хамтлаг эхнээсээ л шилдэг уран бүтээлчидтэй байсан. О.Бат-Өлзий, Лхагвасүрэн, Энхтуул, Хүрэлхүү, Онон, Оюундарь, Өлзийхүү, Цогоо, Урнаа, Дэмидбаатар гээд олны зүрх сэтгэлийг байлдан дагуулсан уран бүтээлчидтэй байсан. Түүнчлэн Боёо, талийгаач Амбий нар маань ч байсан. Энд сонирхуулахад бид гурав нэг төгсөлтийнхөн. Би цэргийн алба хааж, ажил хийж байгаад оюутан болсон юм. Тэр үед дүү нар маань дөнгөж сургуулийн ширээнээс оюутан болж бид гурав нэг ангид орж таарсан. Энэ цагаас хойш найзалж нөхөрлөөд өнгөт инээд хамтлагийн эхний уран бүтээлүүдийг хийж байлаа.

-Уран бүтээлчдийг хамтлаг, продакшнаасаа гарахаар үзэгчид янз, янзаар хүлээж авдаг. Танай хамлаг ч гэсэн олон салаалсан.  “Маск” продакшны уран бүтээлчид ч гэсэн танай хамтлагт байсан байх аа?

-Тэгэлгүй яах вэ. “Дэгдээхэй жигүүрээ ургахаар үүрнээсээ нисдэг” гэдгийн жамаар л дүү нар маань ч өөрсдийн хүсэл мөрөөдөлд хөтлөгдөөд хамтлагаасаа гарсан. Харин энэ авьяас билэг нь дэлгэрсэн уран бүтээлчдийн орон зайг нөхөх, хүмүүсийн зүрх сэтгэлийг эзэмдэн, байлдан дагуулсан уран бүтээлчдийг олно гэдэг хүнд ажил л даа. Гэхдээ бид залгамж халаа үеэ бэлдсээр байна. Цаашид ч өтөл буурал болтлоо уран бүтээлээ туурвина гэж боддог шүү.

-Зөвхөн “Өнгөт инээд” хамтлагаар овоглосон уран бүтээлчид ч бас байдаг. Эдгээр хүмүүсийн талаар дурдахгүй өнгөрч болохгүй байх. Одоо танай хамтлаг ямар бүрэлдэхүүнтэй ажиллаж байгаа вэ?

-Тийм шүү. О.Бат-Өлзий ах маань бидэнтэй 20 жил хамт мөр зэрэгцэн алхаж байна. Тэр хүнд нэг эхэлсэн зүйлээсээ эргэж буцдаггүй сайхан чанартай. Тиймээс ч өнөөдрийг хүртэл бидэнтэй овог нэгтэй яваа юм шүү дээ. Мөн 2000 оноос хойш Г.Золбоот маань хамтарч ажилласан. Түүнчлэн залуу жүжигчид маань 20 жилийн ойгоороо цахиур гэж юу байдаг, яаж хагалдагийг харуулах байх гэж бодож байгаа шүү. Ер нь манай хамтлагийнхан инээдмийн дуулалт төрөлд гаршсан.

-Тэгвэл та анх найруулсан бүтээлийнхээ талаар сонирхуулаач?

-1994 онд гуравдугаар курсын оюутан байхдаа анх “Бор чоно” киноны зураг авалтыг Хөвсгөлийн тайгад очиж хийхээр явж байлаа. Тухайн үед киноны оператор, зураглаач гээд бүгд анхны кино уран бүтээлээ туурвихаар хөдлөж байсан нь сэтгэлээс гардаггүй юм. Тэр үед Сэлэнгэ аймгийн н.Сүхдорж гэдэг ах “Хүү” ХХК-аас санхүүжилт олоод миний найз хүүхэлдэйн театрын жүжигчин Болдбаатар 12 сая төгрөг тэврээд ирж байсан. Л.Нацагнямтай хамтарч найруулж байсан даа. Тэр үед ч үнэхээр зоригтой байж дээ. 1995 онд “Хангарьд” кино наадмын тэргүүн дээд шагналыг хүртэж байлаа.

Уран бүтээл туурвих их ажлын зэрэгцээгээр бидэний урилгыг хүлээн авч ярилцсан таньд баярлалаа. Ажлын амжилт хүсье.

www.24tsag.mn Б.Батчимэг