ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийн дагуу 400 орчим лицензийг төрд авна гэдэг мэдээллийг Ерөнхийлөгчийн тамгын газраас хийх үеэрээ “Эрдэнэт” үйлдвэр болон “Цагаас суваргын орд”-ыг онцолсон юм. Энэ талаар УИХ-ын гишүүн Н.Номтойбаяр өнөөдөр сэтгүүлчдийн асуултад хариулт өглөө.
-ҮАБЗ-өөс 400 орчим лицензийг төрд авна гэсэн зөвлөмж гаргаж, эхлээд “Эрдэнэт” үйлдвэр дараа нь “Цагаан суваргын орд” гэдгийг онцолсон. Та үүнд ямар байр суурьтай байна вэ?
-Эрсдэлээ өөрсдөө дааж, гаднын санхүүгийн байгууллагаас зээл авч, үүн дээрээ өөрсдийнхөө хөрөнгийг нэмж хийсэн томоохон бүтээн байгуулалт “Эрдэнэт” үйлдвэрээс өөр байхгүй. Ганц бодитоор хэрэгжиж байгаа үйлдвэр рүү дайрч давшлаад, үйл ажиллагааг нь зогсооно гэвэл бодлогын хүрээнд өөрчлөлт хийхээс өөр аргагүй.
-Одоогоор хэдий хэмжээний хөрөнгө оруулалт үйлдвэрт оруулаад байна вэ?
-400 сая гаруй ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн. Энэ үйлдэл зөвхөн нэг хувь хүн рүү болон компани руу дайрах ёстой асуудал биш. Гаднын хөрөнгө оруулагчид, банк санхүүгийн байгууллагууд анхааралтай харж байгаа.
Би хувийн компанид ажилладаггүй. Надтай хамаатуулж нэр цохож яриад байгаа учраас албан ёсны байр сууриа илэрхийлэхээс өөр аргагүй болчихоод байна. Би ордонд ажилладаг компанийхаа төлөөлөгч нь биш.
Энэ орд газарт 1970-1980 онд улсын төсвийн хөрөнгө оруулалтаар геологийн хайгуул хийгээд ямар ч нөөц олж тогтоогоогүй. Ингээд Эрдэс баялагийн зөвлөлөөр тэр нь оруулаад ордод бүртгэж аваагүй юм билээ. Дараа нь 1990 оноос хойш Австралийн компани лизензийг нь авч хайгуул хийсэн ч мөн л юу ч олоогүй. Тухайн Австралийн компаниас “МАК” компани тусгай зөвшөөрлийг нь авч хайгуул хийгээд орд илрүүлсэн. Оюутолгой компанийн үйлдвэрлэлийн хүчин чадалтай харьцуулахад 2.5-3 жил, Эрдэнэт үйлдвэртэй харьцуулахад 15-17 жилийн настай орд газар.
-Үйлдвэр ашиглалтад орвол улсад хичнээн хэмжээний татвар төлөх вэ?
-Өнөөдрийн хууль тогтоомжоор бол борлуулалтын орлогоосоо улсад 70 орчим хувийн татвар төлнө. Үйлдвэр ашиглалтад ороогүй байгаа. Хэзээ ашиглалтад орохыг мэдэхгүй байна.
-Та Ерөнхий сайдтай энэ асуудлаар уулзсан юм уу. Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөс лиценз хураах асуудлаар компани дээр очиж ажиллагаа явуулах албан ёсны шийдвэрээ танилцуулсан уу?
-Огт уулзаагүй. “Нуухыг нь авах гэж байгаад нүдээ сохолчих вий” гэдэг болгоомжлол надад бий. Энэ асуудал улс төрд байгаа учраас л ийм зүйл болж байна. Би хүлцэнгүй, ноомой явж ирсэн бол ийм зүйл болохгүй байх байсан. Тэглээ гээд би хонь шиг явж чадахгүй. Хэрэв коммунизм байгуулах гэж байгаа бол Монголын төрд ажиллаж, зүтгэх шаардлага алга.
Г.Алимаа
Сэтгэгдэл (41)