Ахмад шүүгч Г.Хандсүрэнтэй ярилцлаа.
-ҮАБЗ-ийн зөвлөмжийг үндэслэн Монгол Улсын Ерөнхийлөгч зарлиг гаргаж, 17 шүүгчийн эрхийг түдгэлзүүллээ. Хуульчид үүнийг янз бүрээр тайлбарлаж байна?
-Шүүхийн ачаалал ямар байгаа билээ. Шүүн таслах ажиллагаа хэвийн үргэлжилж байх ёстой. Үүнд саад учрах вий гэж болгоомжилж байна. Эрхийг нь түдгэлзүүлсэн үндэслэлийг мэдэхгүй учраас тайлбар хийх, үзэл бодлоо илэрхийлэх боломж алга. Шүүх эрх мэдэл өөрөө маш эмзэг. Тиймээс ч шүүгч хүн бусдад буруу харагдахгүйн тулд үргэлж хичээдэг.
-Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төслийг УИХ хэлэлцэж байна. Олон жил шүүгчээр ажилласан, хуульч хүний хувьд шүүх эрх мэдэлд орох өөрчлөлтийг хэрхэн дүгнэж байна вэ?
-Шүүхийн ерөнхий зөвлөлийг 10 гишүүнтэй болгож, тавыг нь УИХ-аас санал болгох гэж байгааг улс төрийн зорилго гэж харж байгаа. Хуульчдаас шүүгчийг шилж олдог, сонгон шалгаруулдаг байгууллагын 50 хувийг парламент мэдэлдээ авах нь шүүх засаглал олонх болсон улс төрийн намын харьяанд орж, улс төрөөс бүрэн хараат болно гэсэн үг. Хуульчид, Хууль зүй, дотоод хэргийн яам болон шүүгчдээс санал болгож Ерөнхийлөгч томилдог одоогийн тогтолцоонд болохгүй зүйл байхгүй. Харин сүүлийн үед шүүх засаглалыг улстөржүүлж, шүүгчид рүү намчирхаж, бүлэглэж дайрдаг болсон. Энэ нь шүүх засаглалын нэр хүндийг унагаж, шударгаар ажиллаж байгаа шүүгчдийн хараат бус байдалд халдаж байгаа юм.
Үндсэн хуулийн өөрчлөлтийг ард түмнээсээ маш сайн санал асууж байж өөрчлөх ёстой. Гэтэл ард түмнээсээ асуусан төдий нэр зүүж, УИХ-д үнэмлэхүй олонх болсон нам Үндсэн хуулиа өөрчлөх нь зохисгүй гэж үзэж байгаа.
-Улсын дээд шүүхийн шүүгчдийг хугацаатай томилохоор төсөлд тусгасанаа хариуцлагыг нь дээшлүүлнэ гэж үзэж байгаа?
-Шүүгч хүн шударга, ёс зүйтэй, амьдралын практик, мэдлэгтэй байх ёстой учраас нас зааж өгөх нь зөв. Харин шүүгчийг хугацаатай томилж болохгүй. Олон улсад ч шүүгчээ хугацаатай томилдоггүй юм билээ.
Шүүгч хугацаагүй томилогдсоноороо хариуцлага алдаад, назгайраад байгаа юм биш. Ер нь хэтэрхий их улстөржих, намчирхах нь ганц шүүх ч биш прокурор, цагдаагийн байгууллагад ч нөлөөлж байна. Улстөрч, эсвэл хэн нэгэн эрх мэдэлтэнтэй холбоотой хэргийг шалгаж эхлэнгүүт шүүхийн шийдвэр гараагүй байхад олон нийтийн анхааралд аваачиж, түүгээрээ хууль шүүхийн байгууллагад нөлөөлөхийг оролдож, дарамталдаг байдаг хэрээс хэтэрсэн.
-Шүүхийн хариуцлагын зөвлөл байгуулахаар Үндсэн хуульд оруулах нэмэлт, өөрчлөлтийн төсөлд тусгасан. Үүнийг хэрхэн үзэж байгаа вэ?
-Бас дэмжихгүй байгаа. Шүүхийн сахилгын хороо, Ёс зүйн хороо шүүгчийн ёс зүй, сахилга хариуцлагатай холбоотой гомдлыг хэлэлцээд шийдвэрээ гаргадаг тогтолцоо бий. Заавал Үндсэн хуулийн байгууллага байгуулах шаардлагагүй.
Г.Алимаа
Сэтгэгдэл (1)