Оюутан ахуйдаа үерхэж байсан хос нэгнийх нь өвөө нас барсны дараа ажил явдлын үеэр хоорондоо хамаатан гэдгээ мэдэлцэж салсан, тэр үед бүсгүй нь хэвлийдээ хоёр ихэр хүүхэд тээж байсан ч нэгэнт садан төрөл болохоор гаргаж болохгүй хэмээн таван сартай нялх үрсээ бүрэлгэсэн эмгэнэлт түүхийг сонсоод зүрх зүсэгдэх шиг болж билээ. Мөн найз бүсгүйгээ гэрийнхэндээ танилцуулах гээд дагуулаад очтол удам судрыг нь асууж лавласан ээж хүүгийнх нь ихэр, айлд үрчлүүлсэн охин нь болохыг мэдсэнээр хос залуус хоёр тийш болсон гунигт түүх ч сонслоо.
Энэ мэтчилэн солонгосын савангийн дуурь дээр гардаг шиг итгэмээргүй учрал, тохиол цөөхөн монголчууд бидний дунд мэр сэр байх юм. Тэгэхээр Ургийн бичиг хөтөлж, түүнийгээ авдрын ёроолд хадгалах биш ширээний ном шиг ил байлгаж үр хүүхдүүддээ танилцуулж байх, Ургийн баяр тэмдэглэж, төрөл саднаа мэдэлцэж байх нь үнэхээр чухал аж.
Үүнээс гадна бас нэг анхаарах чухал асуудал бол удам зүй юм. Монголын 300 гаруй сумд дэндүү цөөхөн /1500-6000/ хүн амтай. Нэг айлын эгч дүүс нөгөө айлын ах дүүстэй гэрлэх нь ердийн л үзэгдэл. Сумын бараг бүх айл өөр хоорондоо ямар нэг байдлаар худ ургийн болоод садан төрлийн холбоотой болчихсон байдаг гэхэд хилсдэхгүй. Монголын хүн ам дахь гэрлэлтийн байдлыг үзвэл нэг багийн уугуул иргэд хоорондоо гэрлэх нь нийт гэрлэлтийн 85.4 хувь, нэг сумын уугуул иргэдийн гэрлэлт 73.9 хувь, нэг аймгийн уугуул иргэдийн гэрлэлт 86.1 хувийг эзэлдгийг харуулсан судалгаа байна.
Энэ байдлаас яаж гарах вэ? Санал дэвшүүлье. Юуны өмнө сумдыг томсгоё. Өөрөөр хэлбэл, хил залгаа орших 2-3 сумыг өөр хооронд нь нэгтгэнэ гэсэн үг. Энэ нь засаг захиргаа, төрийн үйлчилгээний зардлыг ч бууруулна. Хоёрдугаарт, алслагдсан сумдын иргэдийн СУМААС-СУМ гэсэн шилжилт хөдөлгөөнийг бодлогоор дэмжүүштэй.
Тухайлбал, баруун хязгаараас зүүн хязгаарт, зүүн хязгаараас баруун хязгаарт болон төвөөс алслагдсан сум руу шилжин суурьшсан гэр бүлд замын зардлыг нь нөхөн олгох, амьдрах газар, орон байр (сумын газар, гэр тийм ч үнэтэй биш шүү дээ)-ыг нь төр даах (эхлээд зээлээр өгөөд 5-10 жил тогтвортой амьдарвал зээлийг нь тэглэж болох юм), ажлын байраар хангах зэрэг эдийн засгийн хөшүүргүүд хэрэглэж болох юм. Энэ мэтчилэн дорвитойхон арга хэмжээ авахгүй бол ЦУС ОЙРТОЛТ хэмээх ЧИМЭЭГҮЙ ТАХАЛ сэмээрхэн газар авсаар л байна шүү ...
Эрдэнэбалын Ирэхбаяр