зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.02
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Анна Цэндина та жаргалтай, урт насалтугай!

2017-12-29
0
ЖИРГЭХ

Их сургуулийн баруун талын таван давхар шар байшин хэлтэйсэн бол, яасан их юм ярих бол оо? ХХ зууны манлай соён гэгээрүүлэгч, их зохиолч, эрдэмтэн Цэндийн Дамдинсүрэн энэ байшингийн  нэгэн  үүдээр залуу цагтаа сэвэлзтэл, идэр насандаа намалзтал алхан гэртээ орж гарч, угсаатан зүйч, орос эхнэр Люба нь инээмсэглэн угтаж, тачигнасан гурван хүү буюу Лев, Костя, Миша нар нөгөө өрөөнд ноцолдож  өссөнийг  хэлж өгнө байх. Өвгөн эрдэмтэн нас ахихын хэрээр өөр шиг ээ  номтой өвгөчүүлийг хөдөөнөөс урьж залж, тэднээс үг тосон бичиж авангаа сонин сайхан   хууч дэлгэж суухыг  энэ байшингийн хана тоосго  тун сайн мэднэ. “Солийг сольсон нь”, “Гологдсон хүүхэн”, “Зугаацахаар мордсон нь” , “Чемодантай юм”, Буурал ээж” гээд, уншаагүй монгол хүн үгүй шахам, алдарт бүтээлүүд энд л бичгийн ширээнээ  төрж, орос чийдэнгийн тод шар гэрэлд Монголын Нууц товчоо эх хэлнээ галиглагдан, Төрийн сүлд дуу  зохиогдсон  энэ байшингийн  хамгийн  гол чухал, давтагдашгүй нэгэн  бүтээл бол Анна Цэндина яахын аргагүй  мөн билээ.   

 

 

Аня аав ээжээ нас тогтсон хойно, 1954 онд  гарсан, хүлээгдэж хүсэгдэж ирсэн , айлын хэнз охин. Анна гэдэг нэр  бол эртний  иврит  хэлнээс үүсэлтэй, үзэсгэлэн төгс, тунамал ариун, ихэмсэг дээд, эрхэмсгийн билэгдэлтэй. Гэвч эрхэмсэг Анна  тэр үеийн л монгол хүүхдүүдийн нэгэн адил, “хөрвийн аргаар”, хээ гоогүй өсч торнисныг хүүхэд насных нь гэрэл зургуудаас харж болноо.  Ах нараа дуурайгаад эршүүд, сэргэлэн хар нүд нь ямагт “яагаад” гэсэн асуултаар гэрэлтсэн шинжтэй, хөөрхөн охин явж. Нэг удаа хаанаас ч юм цэрэг малгай олж толгой дээрээ тавиад, аавынхаа хамаг одон медалийг энгэртээ зүүн,  гэртээ өлгөөстэй байсан япон жад мөрлөн гадаа явж байхад нь цагдаа нар “баривчлан”, аавынх нь шагналуудаар эзнийг нь олж тогтоон, гэрт нь хүргэж өгсөн жишээтэй. Тэр үеийн сэхээтнүүд охидоо төгөлдөр хуур тоглож сургахад анхаардаг, ерөөс хөгжмийн боловсрол аль ч цагт үнэлэгддэг  тул Аня Хөгжим бүжгийн сургуульд элсэн орж суралцсан байдаг. Гэр оронд нь намуухан дулаан, ээжийнх нь байнга хийдэг нарийн боов бялуу үнэртэж, ажлынхаа өрөөнд аав өнөө л дуусдаггүй уншиж бичих ажлаа хийж , монгол орос соёлын нийлбэр ийм нэгэн айл аж төрөнхөн суужээ. Гэрт нь нэг удаа гадаадын нэртэй эрдэмтэн зочлоод гарахдаа, сууж байсан сандалны хадаасанд өмдөө урсан гэсэн “хов” Сайд нарын Зөвлөлийн дарга Ж.Самбуу гуайн сонорт хүрч, тэр даруй Ц.Дамдинсүрэнгийн рүү ачааны машин дүүрэн мебель тавилга ачигджээ. Тэр тавилгаас заримыг нь л аваад, одоо гэрт багтахгүй, бас ийм гоё ганган юм манайд хэрэггүй гээд ихэнхийг буцаасан нь ч болсон юм билээ. Эрдэмтнээ ойлгож тусладаг Самбуу сайдыг “буусны” дараа, эрдэмтэн маань өөрөө толь бичгийн асуудлаар түшмэлүүдэд  шалгагдаж, цагдаад  хоргоогдож байх хожуу  үед мөнөөх тавилгын үнийг “дээд дарга” нар суутгаж авна гэж баахан өр нэхэж зовоосон  байдаг.

 

Анна Цэндина өдгөө жаран нас дундалжээ. Москвагийн шуугиан, Петербургийн Набережная-гийн  жихүүн салхинд нас хэвийж л  яваа манай унаган  иргэн, орос дүр, орос нэртэй ч монголоор дүүрэн сэтгэлтэй монгол судлаач түүнийг  ихэнх монголчууд  элэг татан  таньж мэдэж сүйд болохгүй л болов уу. Харин эрдэм соёлын хүрээнийхэндээ бол хэзээд хүндлэгдэж, гадаадад болдог монгол судлалын олон улсын том  хурал  зөвлөгөөн болгонд  эрхэм нэр нь  сэнтийн дээр  бичээстэй бэлхнээ хүлээж байдаг болсон. Анна ямагт даруухан, “их мөрөн шиг дөлгөөн” аавын охин байсаар ирсэн ч монгол судлалын тал дээр, түүн шиг тод чанга дуу хоолойтой эрдэмтэн ховор л байгаа. Аль багадаа сурсан монгол хэл бичгээс гадна, орос, англи, немц, дорноос бол төвд хэл бичгээр мэргэшсэн. Ланьжоугийн Их сургуульд суралцах богинохон хугацаандаа хятад хэлээр аваа өгөөтэй болоод ирснийг нь гайхах юун. Монгол судлалаар ажиллаж эхлэхэд нь аав нь эхэндээ нэг их тоогоогүй гэдэг. Өөрийн үзэл бодолтой болог, үг үсэг бэдрэн утгыг тайлах эрдмийн ажлын хатуу хүтүүг бие дааж туулаг гэсэндээ тэр байх. Гуч гарсан хойно нь л харин, энэ хүн  монгол судлалаар замнах нь баталгаатай болжээ гэснийх ч үү, санал бодлоо хэлж, хамтран ажиллах болжээ. Анхных нь эрдэм шинжилгээний бүтээл, энэтхэгийн уран зохиолын сод дурсгал Панчатантрын судалгааны ажлыг  аав охин хоёр хамтран бичиж тэртээ наян хэдэн онд хэвлүүлсэн юм. Өнгөрөгч олон жилд Анна Цэндина дорно дахины болон монгол, төвдийн эртний утга зохиол, түүхийн сурвалж судлалаар амжилттай ажиллахын зэрэгцээ олон сайн шавь нарыг бэлтгэлээ. Орос талдаа монголыг мэдэх эрдэмтний жагсаалтыг тэрбээр  ном бүтээлээрээ тэргүүлсээр байна. ОХУ-ын Хүмүүнлэгийн ухааны  Их Сургуулийн  салбарын эрхлэгчээр  уригдан хичээл зааж,  бие даан болон бусадтай хамтран олон арван эрдэм шинжилгээ судалгааны өгүүлэл бичиж нийтлүүлсээр байгаа билээ. Аавынх нь мэндэлсний 110 жилийн ой ирэх жил тохионо. Монголоо монголоор нь авч үлдэхийн тулд үзэл суртлын хана хэрэмтэй тулж, шоронд орж, юу эсийг үзсэн билээ, Дамдинсүрэн гуай. “Халх монголын малчин, хатгин овгийн нүүдэлчний ..” эгэл сайхан дүртэй хөшөөг  нь  нийслэлийн төвд  босгоход  орчин цагийн эрх мэдэлтнүүд  гар татахгүй байлгүй дээ.

 

 

“Шувууны сүүдэр шиг дайраад өнгөрдөг шунхан улаан залуу нас “Анягийн тухайд   тэр чигээрээ монгол судлалд зориулагдаж, хувийн амьдрал гээч зүйл нь ч орхигдсон  бололтой байдаг.  Ид залуу сайхан насанд нь ээж нь  автын осолд орж хөдөлгөөн хоригдсон бөгөөд олон жил ээжийгээ асран тойлох ачааг Анна өөр дээрээ үүрсэн дээ бас. Ах нар яахав, эхнэр авч үр хүүхэдтэй болцгоосон бөгөөд  хоёр том нь физикч, бага ах нь эдийн засагч, Дамдинсүрэнгийн үр удам өнөр олуулаа, ажил төрөлтэй сайн сайхан л явцгааж байна. Анна л харин, монгол судлалтай насаараа “ханилж”, үнэнч хэвээрээ яваа нь хайрламаар, бахадмаар, бас жаахан өрөвдмөөр байдаг. Гээд хэзээний бардамхан, эцэг шиг ээ шооч, бууж өгөх дургүй Аннагаа монголчууд бид улам сайнаар, улам дотноор таньж мэдсээр байгаа. Цаг эргэж, хүмүүс юм уншдаг болж эхэллээ.  Монголчууд  язгуур үндэс, эх хэл соёл руугаа тэмүүлэх боллоо. Нэгэн цагт дарга нар орос эхнэр авч, оросоор сэтгэж, оросын талд “урваж” байсан түүхийн яг эсрэгээр, манай ясны монголч эрдэмтэд ханиа, үр хүүхдүүдээ бүгдийг “монголжуулан” авч үлдсэний ялгуун  сайхан жишээ бол Анна. Анна Цэндина Та эрүүл энх, жаргалтай урт насалтугай, яагаад гэвэл Анна гэдэг нэр ихэмсэг дээдийн билэгдэл агуулдаг шүү дээ.         

 

Ц.ХУЛАН    Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Соёл, шашны бодлогын зөвлөх

 

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Гадаад харилцааны ган татлагат гүүр
"Бууж мордох хорвоо"
С.ОЮУНБИЛЭГ ӨӨРИЙГӨӨ СОЁЛЫН ЯАМНЫ ГАЗРЫН ДАРГААР ГАРЫН ҮСГИЙН ДАРДАС АШИГЛАН ТОМИЛСОН УУ?
Тэнэг хүний дуугүй нь сүртэй!
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (4)

  • Ц,Ганбат 91407900 (66.181.177.125)
    Монголыг маань орос болоод дэлхийд таниулахын төлөө нэг насны амьдралаа зориулж яваа эрхэм эмэгтэйг хүндэтгэж байгааг минь олж хэн тоогоо аж. Мэдэхгүй зүйлийн тухай олныг нурших нь илүүц. Харин энэ нийтлэлд Сайд нарын зөвлөлийн дарга ерөнхий сайд Ж.Самбуу гуай гэсэн үгс алдаатай юм шиг санагдах юм. Миний мэдлэг нимгэн тул буруу хэлсэн бол уучлана биз
    2018 оны 01 сарын 08 | Хариулах
  • Зочин (202.9.43.230)
    хүн гэдэг амьтан сэтгэлээрээ амьдарч өөдөлдөг юм шиг, нэрээ үлдээх бүтээлтэй дурсагдах мөртэй яваа танд амжилт хүсье
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • б (66.181.177.120)
    Сааралдуу зүйлийг өнгө оруулан сайхан бичжээ.Хуландаа баярлалалаа
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • б (66.181.177.120)
    Сааралдуу зүйлийг өнгө оруулан сайхан бичжээ.Хуландаа баярлалалаа
    2017 оны 12 сарын 30 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • ӨНӨӨДӨР: Шинэ намыг татан буулгах хүсэлтийг бүртгэхээс татгалзсантай холбогдуулан мэдээлэл өгнө
    1 мин
  • Улаанбаатарт өдөртөө 34 хэм хүрч хална, оройдоо хотын зүүн хэсгээр бороо орно
    11 мин
  • Цаг агаарын мэдээ, мэдээллийг тухай бүрд нь хүлээн авч байхыг зөвлөв
    15 цаг 15 мин
  • ДЦС-4-ийн зүүн урд талын уулзвараас Наадамчдын авто замыг Эрчим хүчний гудамжтай холбосон уулзвар хүртэлх замыг хааж шинэчилнэ
    15 цаг 47 мин
  • Улаанбурханы эсрэг дархлаажуулалтад хамрагдаж байгаагүй болон тун дутуу 15 хүртэлх насны хүүхдүүдийг вакцинжуулна
    15 цаг 56 мин
  • Хөдөө аж ахуйн салбар 35.6 хувиар өсчээ
    16 цаг 2 мин
  • 100 айлын уулзвараас Дарь-Эхийн уулзвар хүртэлх авто замыг хааж, шинэчилнэ
    16 цаг 10 мин
  • Х.Нямбаатар: Өмчлөлийн болон ашиглалтын шаардлага хангахгүй газруудаа дуудлагаар худалдаж, санд орлого хуримтлуулна
    16 цаг 57 мин
  • Т.Баярхүү: Ой хээрийн түймэр 75.9 хувиар, хээрийн түймэр 116.9 хувиар өссөн
    17 цаг 13 мин
  • ТББХ: Нийтээр тэмдэглэх баярын болон тэмдэглэлт өдрүүдийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төслийг хэлэлцэхийг дэмжлээ
    17 цаг 18 мин
  • “Мишээл Экспо” орчмын явган хүний замын засвар, шинэчлэлийн ажлыг наадмаас өмнө дуусгана
    18 цаг 2 мин
  • ДАШТ-ээс мөнгөн медаль хүртсэн тамирчдад МУГТ цол олгоно
    18 цаг 9 мин
  • Наадмын тасалбарыг маргааш өглөө 07.00 цагаас борлуулж эхэлнэ
    18 цаг 14 мин
  • Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна
    19 цаг 0 мин
  • Ж.Дуламсүрэн: Төв цэнгэлдэх хүрээлэнд худалдаа үйлчилгээний 206 зөвшөөрөл олгогдоно
    19 цаг 3 мин
  • Нум сумны стандартыг хангасан хэрэгсэлтэй харваачдыг бүртгэнэ
    19 цаг 12 мин
  • Д.Ганхуяг: Морины сэрвээний өндрийг шударгаар хэмжиж ирсэн
    19 цаг 15 мин
  • Н.Мягмар: Допингийн шинжилгээний хариуг богино хугацаанд гаргах тал дээр хариуцан ажиллана
    19 цаг 29 мин
  • Төрийн гурван өндөрлөгийн ХОМ
    19 цаг 58 мин
  • “Үндэсний Их Баяр Наадам”-д зориулсан Apple Pay урамшуулал эхэллээ
    20 цаг 7 мин
  • Монгол Улс, Узбекистан Улсын Ерөнхийлөгч нарын мэдээллээс онцлох 24 эшлэл
  • Манай улсад айлчилж буй Казахстаны Гадаад хэргийн сайд Мурат Нуртлеу гэж хэн бэ?
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • Үргэлжилсэн бороотой өдрүүдэд уншвал зохих шүлгүүд
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • АМЕРИКТ СУРСАН ГЭХ ХУУРАМЧ ДИПЛОМТНУУД ТӨРД ОЛШРОХ ВИЙ
  • С.Цэнгүүн: Төрдөө үнсүүлнэ гэж ярьдаг ч үнэндээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр л одон медаль өгч байгаа
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • С.Бямбацогт: Яамдын дарга нарын тоог цөөлнө
  • Интермед: Танилтай нь урдуур орж, танилгүй нь ард үлддэг асуудал манай эмнэлэгт байхгүй
  • Даншиг наадмын барилдаанд Улсын арслан Э.Оюунболд, гарди Б.Гончигдамба нар манлайлна
  • УИХ: Засгийн газрын бүрэлдэхүүний тухай хуулийн төслийг хэлэлцэнэ
  • Л.Энх-Амгалан: Боловсролын сайд П.Наранбаярын "гөлөг төөрүүлсэн" мэдэгдэлд зориулж хэдэн үг хэлье
  • ЗГ: 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах талаар хэлэлцэж байна
  • 3х3: Монголын эрэгтэй шигшээ баг ДАШТ-ийг өндөрлүүллээ
  • Монголын газар нутаг шатаад байна, Х.Баттулга аа
  • А.Ариунзаяа: Жендерийн гэдэг үгийг ад үзээд байгааг ойлгохгүй байна
  • Долоодугаар сард болох үндэсний бөхийн барилдааны хуваарь
  • BLAST.tv Austin Major 2025 тэмцээний плей-оффын үр дүн: The MongolZ-ийн анхны финал ба Vitality-ийн ялалт
  • УИХ: Засгийн газрын бүрэлдэхүүний тухай хуулийн төслийг хэлэлцэнэ
  • ТББХ-ны даргаар Ц.Сандаг-Очирыг сонголоо
  • С.Бямбацогт: Яамдын дарга нарын тоог цөөлнө
  • ЗГ: 2025 оны төсвийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах талаар хэлэлцэж байна
  • 3х3: Монголын эрэгтэй шигшээ баг ДАШТ-ийг өндөрлүүллээ
  • Үргэлжилсэн бороотой өдрүүдэд уншвал зохих шүлгүүд
  • "Камертон 30" тоглолтын онцлох агшнууд
  • С.Цэнгүүн: Төрдөө үнсүүлнэ гэж ярьдаг ч үнэндээ татвар төлөгчдийн мөнгөөр л одон медаль өгч байгаа
  • BLAST.tv Austin Major 2025 тэмцээний плей-оффын үр дүн: The MongolZ-ийн анхны финал ба Vitality-ийн ялалт
  • 3х3: Өнөөдөр эрэгтэй шигшээ баг хэсгийн сүүлийн хоёр тоглолтоо хийнэ
  • Интермед: Танилтай нь урдуур орж, танилгүй нь ард үлддэг асуудал манай эмнэлэгт байхгүй
  • Манай улсад айлчилж буй Казахстаны Гадаад хэргийн сайд Мурат Нуртлеу гэж хэн бэ?
  • АМЕРИКТ СУРСАН ГЭХ ХУУРАМЧ ДИПЛОМТНУУД ТӨРД ОЛШРОХ ВИЙ
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • С.Цэнгүүн: Наадмын өдрүүдээр Б.Чойжилсүрэн сайд “мега хулгай” хийх гэж байна
  • Монгол Улс, Узбекистан Улсын Ерөнхийлөгч нарын мэдээллээс онцлох 24 эшлэл
  • А.Ариунзаяа: Жендерийн гэдэг үгийг ад үзээд байгааг ойлгохгүй байна
  • Түүх бүтээж буй Монгол ОХИД
  • Монголын газар нутаг шатаад байна, Х.Баттулга аа
  • С.Ганбаатар: Г.Ёндонгийн энэ олон тендер дээр У.Хүрэлсүхийн түрийвч байна
24 баримт
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • Манай улсад айлчилж буй Казахстаны Гадаад хэргийн сайд Мурат Нуртлеу гэж хэн бэ?
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК