Нэгэн цагт “Алтны магнат” хэмээн цоллуулж явсан “Монгол газар”-ын Ц.Мянганбаяр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийн “хариуцлагын сэлэм”-ний хуйд нь өртөж, Архангай аймгийн хэмжээнд эзэмшиж байсан 13 тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулав. Энэ шийдвэрийн араас түүний бие гэнэт муудаж, эмнэлэгт хэвтсэн тухай мэдээлэл олон нийтийн сүлжээгээр хөвөрсөн. Харин олны анхаарлын төвд дахин орсон Ц.Мянганбаяр “Намайг үхүүлэх сонирхолтой хүмүүс байх шиг байна. Миний бие зүгээр байгаа. Засгийн газар уул уурхайн лицензийг хураагаад авч болно. Би ашиглалтын лицензийг хууль журмын дагуу Засгийн газрын харъяа агентлагийн зөвшөөрлөөр авсан” хэмээн “Өдрийн сонин”-д тодруулга өгчээ.
Сонирхолтой нь, Ц.Мянганбаярын албан тодруулга дотор “Эрх цуцлагдсан бол нөхөн олговор олгох асуудал яригдана. Үүнийгээ Засгийн газар мэдэж шийдвэр гаргасан байлгүй дээ” гэсэн үг дурайж байх юм. Нэг үгээр 13 тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан тэрбээр Засгийн газрыг шүүхийн танхимд “дуудаж”, нөхөн олговор нэхэмжлэх нь.
Санаж байгаа бол “Монгол газар”-ын захирал Ц.Мянганбаяр дампуурлаа зарласан нь одоогоос дөрвөн жилийн өмнө буюу 2015 оны нэгдүгээр сар. Тэрбээр үүргээ биелүүлж чадахгүй болсноо өөрөө мэдэгдэж, дампуурлын хэрэг үүсгэх тухай хүсэлтийг шүүхэд гаргасан байдаг. Түүний хүсэлтийг тухайн үеийн Хан-Уул, Баянгол, Сонгинохайрхан дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны 2 дугаар шүүхийн шүүгчийн 2014 оны наймдугаар сарын 11-ний захирамжаар Дампуурлын хэрэг үүсгэж 2015 оны нэгдүгээр сарын 20-ны захирамжаар “Монгол газар”ХХК-ийг төлбөрийн чадваргүйд тооцсон юм.
Улмаар “Монгол газар” компаниас авлагатай иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагыг шүүхэд нэхэмжлэх гаргахыг сануулж байв. Гэвч 2015 оны хоёрдугаар сарын 11-нд товлосон “Монгол газар” компанид холбогдох шүүх хурал сунжирсаар эцэстээ замхарсан.
Энэ хугацаанд “Монгол газар”-т холбогдох нэхэмжлэлийн тоо, мөнгөний хэмжээ өссөнийг эс тооцвол уг асуудлыг эцэслэн мухарлаагүй.
Тухайлбал, шүүхэд ирсэн нэхэмжлэлийн 70.7 хувь нь буюу 59.8 тэрбум төгрөгийн өр нь Японы "Иточу" корпорациас, “Монгол банк"-ны алтны арилжаатай холбоотой 14.6 тэрбум, Архангай аймгийн Засаг даргын Тамгын газарт нөхөн сэргээлт хийгээгүйн хохирол 4.6 тэрбум, Татварын ерөнхий газар 2.6 тэрбум, Чингис хаан банкинд 1.4 тэрбум төгрөг, Баянгол дүүргийн нийгмийн даатгалын хэлтэст 435 сая Нийслэлийн татварын газарт 334 сая төгрөг, иргэн М-д 194 сая төгрөг, “Киа моторс" компанид 68 сая төгрөг, “Хьюндай моторс компанид 18 сая төгрөг, иргэн Д-д 5 сая төгрөгийн тус тус өр нэхэгдэж байгаа тухай хэвлэлүүд мэдээлж байлаа.
Харин дампуурлаа зарласан ч, 13 тусгай зөвшөөрлөө цуцлуулсан Ц.Мянганбаяр төрөөс нөхөн олговор нэхэмжлэх болсон тухайгаа мэдэгдсэн нь дахин анхаарлын төвд орж эхэллээ. Хэдий хэмжээний мөнгөн дүнтэй нөхөн олговор шаардах нь түүний зүгээс бүрдүүлж, шүүхэд бүрдүүлэх материалаас тодорхой болно.
Цаашлаад дампуурлаа зарласан компани өнөөдрийг хүртэл хугацаанд төдий тооны тусгай зөвшөөрөл эзэмшиж байсан нь маргаан дагуулж таарна.
“Монгол газар" компани нь ашигт малтмалын ордын олборлолт, геологийн эрэл хайгуулын ажил болон худалдаа, үйлдвэрлэл үйлчилгээ явуулах зорилготойгоор 1992 оны аравдугаар сарын 12-нд байгуулагдаж байсан түүхтэй. Өргөн хэрэглээний бараа болон хүнсний бүтээгдэхүүнийг гадаад, дотоодод гаргах, аялал жуулчлал, зочид буудал, рестораны үйлчилгээ зэргээр бизнесийн гараагаа эхэлсэн тус компани алтны уурхайг ашиглахын зэрэгцээ, геологи хайгуулын судалгааны ажлыг явуулж, ашигт малтмалыг илрүүлж, судалгаа шинжилгээний ажил хийснээр цар хүрээгээ өргөжүүлсэн байдаг.
Сүүлд Ерөнхийлөгч Х.Баттулга төрөөс ашигт малтмалын лицензийг хууль бусаар олгож, бусдад шилжүүлсний улмаас түүгээр баяжсан “30 гэр бүл” байгааг зарлаж Улсын ерөнхий прокурор, АТГ-ын дарга нарыг дуудаж энэ асуудлыг “илрүүлэх”-ийг үүрэгдсэн. Ерөнхийлөгчөөс өгсөн үүргийн хүрээнд тухайн үеийн Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгалан тушаал гаргаж АТГ, цагдаа, тагнуулын байгууллагаас бүрдсэн Ажлын хэсэг байгуулж, газрын баялгийг бусдад хууль бусаар шилжүүлсэн эсэхийг шалгаж эхэлсэн билээ.
Улмаар Хуульзүйн байнгын хорооны гишүүд Авлигатай тэмцэх газарт ажиллах үеэр тухайн үеийн дарга асан Х.Энхжаргал тусгай зөвшөөрөлтэй холбоотой зарим мэдээллийг өгч байв. Түүний мэдээлэлд дурдсанаар “Монгол газар” компани 142 лиценз эзэмшдэг болох нь ил болсон юм.
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (23)