Анхны, удаахь гэж ярьж тодотгодог болохоос Монгол Улсаас хоёр олимпийн аварга төрсөн юм шүү. Нэг нь Найдангийн Түвшинбаяр, нөгөөх нь Энхбатын Бадар-Ууган. Тэртээх 2008 оныг, тэр дундаа долдугаар сарын 1-ний өдрийг энд дахин өгүүлэх нь илүүц, бичихэд улиг болсон сэдэв. Харин түүнээс хойш сар хүрэхгүйн хугацааны дараа монголчууд анхны олимпийн аваргаа өлгийдөн авч, араас нь дахин Төрийн дууллаа Бээжингийн тэнгэрт эгшиглүүлсэн нь одоо ч хүн бүрийн сэтгэлд омогшиж, бахархах сэтгэгдэл төрүүлсээр иржээ. Аль аль нь, анхны оролцсон олимпийн наадмаас алтан медаль энгэртээ гялалзуулсан болоод ч тэр үү монгол хүн бүрийн сэтгэлд өег байдаг юм. Эндээс л Т.Үйтүмэн гавьяатын “Илүү илүү” гэсэн үг брэнд болж, одоо ч олон улсын тэмцээнд оролцож буй тамирчдаа уулгалан дэмжих гол тодотгол болсоор ирсэн байдаг.
Дөрвөн жилд нэг удаа төрийн эрх барих дээд байгууллагынхаа төлөөллийг сонгож тэр хэрээрээ итгэл хүлээлгэдэг нь цөөхөн монголчуудад ганц олох боломж хэдий ч, сонгуулийн үр дүнгээс улбаалсан нийгмийн эмх замбараагүй турхираан, улс даяараа онц байдал зарлах хүртлээ тулсан нөхцөл байдлыг анхны аварга Н.Түвшинбаяр аргадаж, араас нь төрсөн Э.Бадар-Ууган зөөллөсөн нь Бээжингээс нийт монголчуудаа нэгтгэсэн үйл явдал байв. Юу үнэн энэ л үнэн. Үүнтэй хэн ч маргахгүй.
Гагцхүү өнөөдөр нэг нь олон нийтийн ой тоонд хадагдсан хэвээр байхад харин нөгөөх нь "мартагдаж" эхэлсэн гэлтэй. Юу гэхээр жил бүрийн наймдугаар сарын 14-ний өдрийг монголчууд нийтээрээ анхны олимпийн аваргатай болсон өдөр хэмээн бусдадаа эргэн сануулдаг, бичицгээдэг.
Энэ удаад ч урьдын адил бахархаж омогшлоо. Тэгсэн атлаа түүнээс арав хоногийн дараа Бээжингийн тэнгэрт Төрийн дууллаа дахин эгшиглүүлсэн Э.Бадар-Ууганы тухай мэдээлэл мэр сэр явсныг эс тооцвол нийтээрээ эргэн санасангүй. Хаа нэг хурал зөвлөгөөн, арга хэмжээнд оролцдогоос бусдаар өөрөө ч тэрбээр олны өмнө ил гарахаа больжээ. Ингэж бичлээ гээд энэ хоёр аваргыг өөр хооронд харьцуулж, шүүх гэсэнгүй. Хоёулаа л дэлхийн энтэй монголчуудын хайр хүндэтгэлийг хүлээсэн тамирчид.
Гагцхүү эрхэлж байгаа албан тушаал, эдгээр спортоос зодог тайлсан, тайлаагүй нь энэ хоёр тамирчинг ялгаж харагдуулах шалтгаан болдгийг хэлж мэдэхгүй ч анхных гэсэн тодотгол, арав хоногийн зөрүүтэй амжилт нь тэднийг заагладаг болохоос адилхан олимпийн аварга, аавын хүүхдүүд, Монгол түмний бахархал болсон хайрлаж, хүндэтгэдэг эрхмүүдийг заагладаг нь хачирхалтай биш гэж үү.
Ямар ч байсан Хөдөлмөрийн баатар Э.Бадар-Ууганг АНУ-ын Чикаго хотноо 2007 онд зохион байгуулсан сонирхогчдын боксын дэлхийн аваргад алтын дайтай мөнгөн медаль хүртээд ирэхэд нь хүн бүр халаглаж байсан удаатай.
Одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулга хүртэл “Чикагод болсон дэлхийн сонирхогчдын боксын аварга шалгаруулах тэмцээний шигшээ тоглолтод Монголын тамирчин Э.Бадар-Ууган шүүгчийн илт булхайтай шийдвэрээр ялагдаж тамирчин хүн байтугай энгийн хүн уураа барж байв. Дасгалжуулагч Д.Банди ч “АНУ-ын консул надад виз өгсөн бол шавь маань мөнгө биш, алтан медаль авах байсан юм. Би эндээс мессэжээр байнга зөвлөгөө өгч байсан. Гэвч хажууд нь байгаагүй болохоор харамсалтай байлаа. Яагаад монгол хүн дэлхийн аварга болж болдоггүй юм бэ” гэж гомдлоо өчиж байв. Э.Бадар-Ууган шүүгчийн буруутай үйл ажиллагаанаас алтан медаль авах боломжоо алдлаа хэмээн үг унагаж байсан цаг жилийн өмнө” хэмээн “Пүүжээгийн эх орон” нэртэй нийтлэл бичиж гаргаж байсан цаг.
Дараа жил нь Олон улсын сонирхогчдын боксын холбоо /AIBA/-ноос 2008 оны дэлхийн шилдэг боксчныг шалгаруулахад “Дэлхийн оны шилдэг эрэгтэй боксчин”-оор олимпийн аварга Энхбатын Бадар-Ууган шалгарсан нь монгол боксчдоос энэхүү хүндтэй шагналыг анх удаа хүртсэн боксчин болж манай спортын түүхэнд шинэ хуудас нээж байв.
С.Гандөл
Сэтгэгдэл (7)