Cурагчдын “үдийн цай”-г зориулалтын бус саванд зөөвөрлөж яваа талаар мэдээлэл цахим орчинд тархаж, улмаар хэргийн мөрөөр нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас шалгалт хийхэд барилгын саванд зөөвөрлөж байсан нь тогтоогдсон юм. Уг савтай тарагнаас гэдэсний халдвар үүсгэгч энтеробактер нян илэрсэн нь шижилгээгээр баталгаажсан нь “Үдийн цай” хөтөлбөр эрсдэлтэй ангилалд шилжсэний дохио болов.
Дээрх асуудалтай зэрэгцэн олон арван сурагчид хоолны хордлого болж, эмнэлгийн хаяа түших болсон нь боловсролын салбарт улаан гэрэл ассаныг батлан харууллаа. Тодруулбал, Орхон аймгийн Баян-Өндөр сум, Эрдэнэ багийн ерөнхий боловсролын 20 дугаар сургуулийн 1-12 дугаар ангийн өөр өөр бүлгийн таван сурагч гэдэс нь эвгүйрхэж эмнэлэгт ханджээ. Энэ дагуу аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газраас хяналт шалгалтыг эхлүүлж, тус сургуулийн “Үдийн цай”, хоол, ахуйн ус, орчноос дээж, арчдас аван шинжилгээнд өгчээ. Мөн тус сургуулийн нийт хүүхдэд тандалт судалгаа явуулахад 11 хүүхэд нэмж өвчилсөн байж болзошгүй байгаа талаар мэдээлж буй юм. Түүгээр ч зогсохгүй хувийн ахлах сургуулийн хүүхдүүд Үдийн цайнаасаа мөн л хордож, эмнэлэгт хүргэгдэв.
Ийнхүү нэг сар хүрэхгүй хугацаанд олон арван хүүхдүүд хордсон юм. Эндээс л сурагчдын “Үдийн цай”-г бэлтгэх аж ахуйн нэгжид тавих шалгуур, хяналт шалгалт хэтэрхий сул байгаа нь харагдана. Хаанаас, хэрхэн зөөвөрлөж, бэлтгэсэн нь тодорхойгүй, гарал үүслийн баталгаагүй хүнсээр бяцхан үрс маань хооллож байна.
Хүнсний аюулгүй байдал, зөв хадгалалт, тээвэрлэлтийн горим хаана байна вэ. Тендерийн маргаанаас үүдэн сургууль, цэцэрлэг нь хугацаандаа баригддаггүйн дээр сургуулийн нэг анги танхимын дүүргэлт стандарт хэмжээнээс хэт их, хичээл хийх сурах бичиггүйгээс гадна өгч байгаа нь хоол, хүнс нь чанарын баталгаагүй байна, Ё.Баатарбилэг сайд аа. Ийм атал “Шинэчилнэ, хөгжүүлнэ” гэсэн уриагаа ядаж сурагчдыг эрүүл байхаас нь эхлүүлэх хэрэгтэй биз ээ. Дахин хэчнээн хүүхэд хордож байж, анхаарлаа хандуулах юм бэ, сайд аа. Хүүхдүүд хордсоор л байг уу.
Гудамжид явж байсан дөрвөн хүнийг шалтгаангүй хутгалж, гэмтээсэн аймшигт хэрэг нийгмийг сэрдхийлгэлээ. Тухайлбал, энэ сарын 11-ний өдрийн 16.00 цагийн орчимд иргэн Н нь нэгэн зүс таних хүнтэй маргалдаж, архины шилний хагархайгаар хүзүүн тус газар нь зүссэн байдаг. Улмаар гэрээсээ хутга авч гаран гудамжинд явж байсан гурван иргэнийг хутгалж гэмтээсэн хэрэг Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдсэн юм. Уг хэрэг гарах үел сэжигтэн Н нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ үйлдсэн нь тогтоогдсон юм. Түүгээр ч зогсохгүй түүнийг сэтгэл мэдрэлийн эмгэгтэй гэх мэдээлэл цацагдсаны дагуу эмнэлгийн байгууллагаас дүгнэлт гаргахаар ажиллаж байна. Тиймээс олон нийтийн газраар явахад сонор сэрэмж илүүдэхгүй болов уу.
Нийгэмд болзошгүй аюул хэзээ ч тохиож мэдэхийг харуулсан эл хэргийн араас олон мянган иргэний амь нас, эрүүл мэнд дээсэн дөрөөн дээр дэнжигнэсэн аюултай осоллоо. Энэ бол МПМ барилгад гарсан гал бөгөөд хамгийн гол нь уг барилгад гарсан гал түймрийг унтраах гэсэн аврах ангийнхан ослын газар руу хүрэх гэж багагүй цаг алдсан байдаг. Учир UMD хэмээх солонгос эзэнтэй зочид буудал тус хэсгийн орц, гарцыг хааж, хашаа хатгасанаас болж аврах багийнхан нарийн замаар галын хэсэг рүү нэвтрэхээс өөр аргагүй болсон юм. Азаар хүний амь эрсдээгүй ч гэлээ, хэрэв зээ салхи ихтэй байсан бол аврагчдын саатсан 1-хэн секүнтэд ч олон хүний амь нас эрсдэх аюултай байв.
Хар тамхины хэрэглээ газар авч, залуу үеийнхнийг хоморголж байгаа гэсэн албаны мэдээлэл бий. Он гарсаар ерөнхий боловсролын есөн хүүхэд хар тамхины хэрэгт холбогдсон юм. Тэгвэл уг хэрэгт хуулийн байгууллагын этгээд холбогдсон хэрэг гарлаа. Тухайлбал, өмгөөлөгч О хар тамхиар үйлчилгээнийхээ хөлсийг авдаг байсан нь тогтоогджээ. Түүнийг хар тамхи хэрэглэж байхад нь үйлдэл дээр нь илрүүлсэн юм.
Дээрх үйл явдалтай зэрэгцэн хятадуудад хууль бусаар олгосон 300 га газар олгосон гэх хэрэг илчлэгдэв. Төрийн бус байгууллагын нэр бүхий гишүүдийн идэвхтэй үйл ажиллагааны үр дүнд илэрсэн уг асуудлын эсрэг нутгийн иргэдтэй хамтарч эсэргүүцсэний хүчинд газрын гэрчилгээ эзэмших эрхийг нь цуцалсан юм. Түүгээр ч зогсохгүй хууль бусаар үйл ажиллагаагаа явуулж байсан уурхайдыг дарж, болзошгүй аюулаас сэрэмжлүүлсэн долоо хоног болж өнгөрлөө.
Б.Лхам