“ТОП-100” аж ахуйн нэгж гэсэн сүржин жагсаалт бий. Жил бүр шалгаруулдаг уг шалгаруулалтад “ТаванБогд групп” хэмээх компани нэлээд дээгүүрт жагсдаг. Анх Японы FujiFilm компанийн албан ёсны төлөөлөгч, борлуулагчаар гараа эхэлж байсан тус компани өдгөө 16 охин компани, гурван хөрөнгө оруулалттай компани, дөрвөн бизнес нэгжтэй болж өргөжин тэлжээ. 24 жилийн түүхийг ардаа үдэхдээ аялал жуулчлал, банк санхүү, уул уурхай, үйлдвэрлэл, худалдаа үйлчилгээ гээд дурдаад байвал тус компанийн гар дүрээгүй салбар цөөхөн. Тухайлбал, дэлхийд Монголынхоо нэрийг талхалж буй “Говь” болон “Гоёо” ноолуураас эхлээд “Монголын хэвлэлийн үйлдвэр”, “Улаанбаатар гурил” зэргээр жагсаалт үргэлжилнэ.
Бизнесийн салбар бүртээ манлайлах эрхэм зорилго өвөртөлсөн тэдний хүсэл биелэлээ олж, жил бүрийн “Монголын ТОП-100 аж ахуйн нэгж”-ийн шилдэгээр удаа дараа нэрлэгдсэн. Энд нэг зүйлийг цохон тэмдэглэхэд уг шалгаруулалтыг зөвхөн татвар төлөлтөөр нь бус нийгмийн даатгал, ажил олголт, хөрөнгө оруулалт, борлуулалтын орлогыг мөн шалгуур болгодог гэдгийг дурдахгүй өнгөрч болохгүй биз ээ.
Ийн хэлсэн учир нь компаниуд нь салбар бүртээ шилдэгээр нэрлэгдэх болсон тус группийн нэрийг хугалж буй ганцхан салбар нь бий. Энэ нь хоол үйлдвэрлэл. “ТаванБогд” группийг дэлхийн нэртэй брэндийн автомашиныг Монголд борлуулдагийг мэдэхгүй хүн үгүй. Бараг үүгээрээ иргэдэд түлхүү танигдсан гэж хэлж болно. Харин хоол үйлдвэрлэлийн салбарт тэр дундаа “KFC” сүлжээ хоолны газар, “Нагоми” рестораныг “эзэмшдэг” гэдгийг цөөн хүн мэддэг байх.
Нэг үгээр хэлбэл, технологийн салбараас гараагаа эхэлсэн компани техникийн салбарт амжилт олсон юм. Үүн шигээ хүнс үйлдвэрлэлийн салбарт амжилт олохоор ханцуй шамласан боловч эцэстээ олон арван иргэнийг хоолны хордлогод оруулсан хэрэгт унахад хүргээдэхлээ.
Тухайлбал, 2013 онд KFC сүлжээ хоолны газрыг албан ёсны эрхтэйгээр Монголд нээж байжээ. Өдгөө нийслэлд 12 салбартай болсоноос харахад хүн бүрийн амтархан идэх дуртай хоолоор тодорсныг гэрчлэх биз ээ. Гэвч нэг л өглөө олон арван иргэн хоолны хордлогод орж, ХӨСҮТ-ийн үүдийг сахихад хүргэв. Эл хэргийг нэхэн сануулбал, өнгөрсөн хоёрдугаар сарын 8-наас 12-ны өдрүүдэд Зайсан дахь KFC сүлжээ хоолны газраар үйлчлүүлсэн 78 иргэн хордлого авч ХӨСҮТ-д хандсан байдаг. Улмаар эмнэл зүйн хурц шинж илэрсэн 20 хүн эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлж байв. Нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас 39 төрлийн хоолны дээжид шинжлүүлгээ хийлгэхэд shigella spp гэхэд нян илэрсэн юм. Үүнтэй зэрэгцэн “Home Plaza KFC” салбараас мөн л хоолны хордлого авсан гэх асуудал сөхөгдөж байлаа. Хамгийн муухай нь үйлчлүүлэгчиддээ нянгаар бэлэг барьдаг тус сүлжээ хоолны газар хэдхэн хоног үүдээ барьсан болоод л эргээд ажилдаа орсон. Дагаад KFC-гийн салбарууд өнөөдрийг хүртэл үйлчлүүлэгчээр үл тасарсан хэвээр... Ингээд бодохоор манайхан хайнга нь дэндсэн, эсвэл эрүүл мэнддээ хайргүй хүмүүс бололтой юм.
Угтаа дэлхийн бусад улс оронд энэ мэт алдаа дутагдал гарсан хоолны газрын хаалгыг нь барьж, хоол үйлдвэрлэлийн салбарт дахин ажиллахааргүй болтол нь хашираадаг. Тэд эрүүл мэнддээ ийм л хайртай хүмүүс. Гэтэл манайд бол эсрэгээрээ. Бараг л “өлсгөлөнгийн” орноос ирсэн юм уу гэлтэй идэх гэж улайрна. Үүнийг нь ч KFC-гийн салбараар хэчнээн хүн үйлчлүүлж буйгаас харж болно. Тэгвэл “ТаванБогд” групп хоол үйлдвэрлэлийн салбарын шалгуурыг хангахгүй компани гэдгийг дахин нотолсон хэрэг өнгөрсөн долоо хоногт боллоо.
Төрийн ордоны зүүнтэй байрлах “Нагоми” ресторан. Япон үндэсний хоол амтархан идэх дуртай хүмүүс андахгүй болов уу. Үнэ өртөгийн хувьд тийм ч хямдад тооцогдохгүй тус рестораны хоолноос олон тооны шавьж илэрсэн талаарх мэдээлэл цацагдсан юм. Уг асуудалд нийслэлийн Мэргэжлийн хяналтын газраас хяналт, шалгалтын ажил явуулж байгаа бөгөөд шалгалтаар байцаанд байдаг шавьж гарсан нь тогтоогдсон байна. Мэргэжлийн хяналтынхны хэлж байгаагаар салатны байцааг угааж, цэвэрлэж хэрэглээгүйгээс болж ийм асуудал үүссэн гэх.
Япондоо төдийгүй дэлхийд алдартай “Урсдаг сүши” буюу “Нагоми” ресторанаас ийм алдаа гарсан нь үнэхээр харамсалтай.
Уг нь угааж, цэвэрлэсэн эрүүл хүнсээр үйлчлэх ёстой. Үүнийхээ хариуд тэд төлбөр авдаг.
Өдөр бүр их хэмжээний ашиг олдог атлаа энэ зэргийн стандартыг баримталж чаддаггүй гэхээр “Нагоми” ресторан ажиллах шаардлагатай ч юм уу, үгүй ч юм уу. Уг нь бол Монголд анх салбараа нээснээс хойш өдгөө хоёр салбартай болсон юм билээ. Рестораны эрхийг “ТаванБогд” группийн охин компани болох “Таван Богд Вашёкү”-эзэмшдэг гэх.
Эндээс үзвэл, “ТаванБогд” группийн босс Ц.Баатарсайханыг хоолны “тэнгэр” нэг л ивээхгүй байгаа бололтой юм. Тиймээс “Та чаддагаараа уул уурхай, автомашин борлуулах ажлаа хийсэн нь дээр юм байна. Нян, өттэй хоолоор үйлчлүүлэгчдээ дайлдаг стандартын бус үйлчилгээ чинь Монголд хэрэггүй. Дахин олон арван иргэн хордоогүй дээр хоолны бизнесээс гараа татаж, нийгмийн болоод хувь хүнийхээ ухамсрын түвшнөө харуулсан нь дээр юм биш үү. Ядаж л бусад нь үлгэр жишээ аваг” гэдгийг Ц.Баатарсайхан захиралд хандаж хэлье.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (4)