Энэ долоо хоногт болсон онцлох үйл явдлаас хүргэж байна.
Улс төрийн болон өндөр албан тушаалд томилогдож байгаа иргэдэд ажлын туршлага, мэдлэг чадвараас гадна ёс зүйн сургалтад хамруулдаг болъё. Өгзөг барьсан даргын балгаар “зэрлэгүүд” хэмээн солонгосчууд биднийг цахим сүлжээгээрээ цоллож байна. “Нэг үхрийн эвэр доргивол мянган үхрийн эвэр доргино” гэдэг шиг тэнд ажиллаж, амьдардаг 46 мянга орчим монгол иргэдийг ч гэсэн ингэж харж, хардаж цоллож буй нь лавтай. Эх нутагтаа эцгийнхээ нэрээр овоглох ч харь улсад Монголоороо л овоглоно. Тиймээс улс төрийн болон төрийн өндөр албан тушаалтнуудыг албан тушаалд томилохоос өмнө ёс зүйн сургалтад хамруулж байвал яасан юм бэ.
Монгол улсад хүчин төгөлдөр үйлчилж буй хуулиуд Үндсэн хууль зөрчсөн эсэхийг шүүж, тунгаах үүрэг бүхий эцэг хуулийн манаач Д.Одбаяр болон түүнийг дагалдан явсан хүмүүс өнгөрсөн аравдугаар сарын 31-нд Улаанбаатар-Сөүлийн чиглэлийн “Кореэйн Айр” авиа компанийн онгоцоор зорчсон байдаг. Ингэхдээ Үндсэн хуулийн цэцийн дарга Д.Одбаярыг онгоцны үйлчлэгч бүсгүйн биед халдсан буюу бэлгийн дарамт учруулсан хэргээр Инчеоны нисэх буудалд саатуулагдсан талаар БНСУ-ын хэвлэлд бичигдсэн нь ёстой л энэ цагийн гол дуулианаар нэрлэгдээд байна. Нарийвчилбал, тэрбээр Индонез улсад болох олон улсын хуралд оролцохоор Сөүл-Улаанбаатарын чиглэлийн нислэгээр зорчиж явсан юм байна. Энэ үеэр цэцийн дарга үйлчлэгч бүсгүйн бэлхүүс орчимд гар хүрсэн, хамт дагалдан явсан А нь бас нэгэн үйлчлэгч бүсгүйн мөрөн дээр гараа тавьсан зэргээр “бэлгийн дарамт” үзүүлсэн гэж дуудлага өгсөн аж.
Уг нь энэ асуудлаар төрийн албаны ёс зүй, хариуцлагын асуудлыг Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд оруулахаар бэлдэж байгаа юм билээ. Гэхдээ хуульд тусгайлан заахаас гадна ёсзүйн сургалтад хамруулж байх нь зөв. Наад захын соёл ухамсрыг суулгаж, “дэггүй” албан тушаалтнуудаа төлөвшүүлэхгүй бол ёс суртахууныг чанд сахидаг улсад очоод хүүхэд нохойн доог энэ мэтчилэн болж дуусах нь.
Үүссэн нөхцөл байдалтай холбогдуулан УИХ-ын дарга Г.Занданшатар “Хэрвээ ёс зүйгүй асуудал гаргасан бол хуулийн дагуу хариуцлага тооцно. Цэцээс бидэнд өгсөн мэдээллээр өөрөө холбогдоогүй. Ард нь сууж явсан иргэн үйлчлэгчтэй зүй бусаар харьцсан гэсэн. Тэгэхэд Цэцийн дарга иргэний хувиар тухайн хүнийг хамгаалж, өмгөөлсөн юм билээ” гэж мэдэгдсэн нь олны эгдүүцлийг хүргээд амжив. УИХ-ын даргын эл мэдэгдлийн дараагаас БНСУ-ын цагдаагийн байгууллагаас Цэцийн даргын ёс зүйгүй үйлдлийг гэрчилсэн бичлэгийг олон нийтийн сүлжээгээр цацахаа мэдэгдсэн нь гал дээр дарь асгахтай зүйл болов. Учир мэдэх иргэдийн зүгээс албан тушаалтнуулын завхрал дээд цэгтээ хүрч байгаа талаар цахим хуудсаар илэрхийлж байна. Аливаа бүхний үлгэр дууриал, толь нь болж байх ёстой Үндсэн хуулийн цэцийн нүүр царай ийм л байна.
Ингээд дээрх асуудлаар цэцийн дарга Д.Одбаярыг БНСУ-ын хуулийн байгууллагаас дахин мөрдөн байцаах талаар ярьж эхэллээ. Яахав, шүүхээр тогтоогүй бол хэнийг ч гэм буруутай гэж тооцдоггүй ч сэжим бий болоод л дахин мэдүүлэг авах гэж байгаа байлгүй. Ямартай ч Цэцийн дарга нислэгийн үеэр ёс бус үйлдэл гаргасан эсэхийг БНСУ-ын хуулийн байгууллагаас тогтоох эсэхийг харах л үлдлээ.
Эл асуудалтай зэрэгцсэн нэгэн асуудал нь цахим гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй БНХАУ-ын 700 гаруй иргэнийг тагнуулын байгууллагын гүйцэтгэх ажлын хүрээнд саатуулсан хэрэг байв. Тодруулбал, цагдаа, тагнуулын байгууллагын ажиллагаар 500 гаруй хятад иргэдийг өнгөрсөн сарын 29-нд дөрвөн байршлаас цахим гэмт хэрэг үйлдсэн байж болзошгүй хэргээр саатуулсан. Гэвч ажиллагааны үеэр энэ тоо 758 болж өссөн юм. Ажиллагааны явцад 1000 гаруй компьютер болон олон тооны гар утас, сим картыг хураан авсан юм. Уг асуудлаар Засгийн газар шуурхай хуралдсан бөгөөд хятад иргэдийг өчигдөр буюу энэ сарын 2-нд Монгол Улсын хилээр албадан буцааж, хоёр иргэнийг саатуулжээ.
Цахим гэмт хэрэгт сэжиглэгдэн баривчлагдсан хятад иргэд 30 хоногийн хугацаатай жуулчны визээр манай улсад нэвтэрсэн нь тогтоогдсон бөгөөд тэднийг монгол иргэн зохион байгуулалтад оруулсан байж болзошгүй хэргээр мөн байцааж буй талаар албаны эх сурвалжаас мэдээллэсэн юм.
Ингэхдээ хятад залуусыг нэр бүхий таван зочид буудалд байрлуулж байсан бөгөөд тагнуулын байгууллагаас Үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөхүйц төвшинд байсан гэдгийг онцолж буй. Учир нь дээрх иргэд 2.5 сая ам.долларыг дэлхийн хэд хэдэн улсад кибер халдлага байдлаар олсон байх магадлалтайг эх сурвалж мөн дурдсан. Ийнхүү өнгө угаахтай холбоотой гэмт хэрэг байж болзошгүй урьдчилсан байдлаар мгэж таамагдлаж байгаа ч эцсийн шийд хараахан гараагүй байна.
Энэ долоо хоногт НИТХ-ын ээлжит хуралдаанаар нийслэлийн 2019 оны төсвийн гүйцэтгэд болон ирэх оны үндсэн чиглэлийг хэлэлцэж баталсан. Нийслэлийн 2020 оны үндсэн чиглэлд 1.4 их наяд төгрөг тусгасан юм. Энэ үеэр багш, эмч нарын урамшууллыг нэмэх асуудлыг онцлон хэлэлцлээ. Тухайлбал, ажлаа сайжруулж, ахиц дэвшилттэй, ажлынхаа үр дүнг хангаж байгаа багш нарыг урамшуулдаг урамшууллын индексийг ирэх онд нэг тэрбум төгрөг байхаар төлөөлөгчид дэмжлээ. Ямартай ч ирэх оноос багш нарын цалин нэмэгдэх нь.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (4)