“Найз аа манай тасгийнхан энд сууж байна” гэсээр сэтгэл дүүрэн баяр тээсээр ирсэн ахмадууд. Зарим нь “Байз ноднин жил чи уулзалтан дээр ирээгүй байх аа. Ойрын хэдэн жил тухтай уулзсангүй. Жаахан хууч хөөрье” гэсээр бие биеийгээ тэвэрч, ёсолно. Яг л залуугийн тэр аалиараа биенийгээ “ажлын мангас” зэрэг хочоор нь дуудаж, хөөрцөглөнө.
Өнөөдөр Монгол Улсад Сэтгэцийн эрүүл мэндийн алба үүсч хөгжсөний 90 жилийн ой тохиож байна. Ингэж л удаан хүлээсний эцэст уулзсан үе тэнгийн хэдэн нөхдүүд уулзах завшаан тохиожээ. Байгууллагын зүгээс арга хэмжээн хүрээнд үе үеийн ахмадуудаа хүлээн авч, хүндэтгэл үзүүлж байгаа нь энэ юм.
Ойн арга хэмжээг “Амь аврах 40 секундын үйлдэл”-д нэгдэцгээе уриан дор тэмдэглэх байгаа гэнэ. Энэ нь дэлхий нийтээрээ амиа хорлолтоос урьдчилан сэргийлэх асуудалд анхаарал хандуулах зорилготой аж.
Арга хэмжээг нээж СЭМҮТ-ийн захирал Л.Насанцэнгэл “Сэтгэцийн эмгэгийн үндэсний төв нь сэтгэцийн эмгийг оношлох, урьдчидан сэргийлэх зэрэг үйл ажиллагааг эрчимжүүлж байна. Түүнчлэн Хүүхдийн тасгийг шинээр тожилууллаа. Өмнө нь оюуны хомсдолтой, гол төлөв асрамжийн газрын хүүхдүүд байдаг байсан бол хүүхдийн тасгийг шинээр нээсэн. Хүүхдийн тасагт дэлгэцийн донтой зэрэг хүүхдүүд хэвтэн эмчлүүлж байна. Мөн оношлогооны аппараатуудаа шинэчилж, цусан дахь литийн түвшин, мансууруулах бодисын хэмжээг нэмж тодорхойлдог болсон. Ингээд бид ахиц дэвшилтэй ажиллаж байгаагийн дүнд 18 анагаах ухааны доктор төрсөн гэж хэлэхэд таатай байна” гэлээ.
Тэрбээр энэ жил профессор цол хүртжээ. Эрдэм шинжилгээ, судалгааны ажилд ихээхэн анхаарал хандуулж байгаа бөгөөд “Монгол улс дахь зонхилон тохиолдох сэтгэцийн эмгэгийн тархалт”, “Цус ойртолт-оюуны хомсдолын хамаарал”, “Шизофренийн генийн судалгаа”, “Өсвөр насныхны сэтгэл хөдлөл, зан үйлийн судалгаа” зэрэг эрдэм шинжилгээний судалгааг удирдан ажилласан байна.
Л.Насанцэнгэлийн дурдсанаар 2019 оны байдлаар улсын хэмжээнд 20 орчим мянган сэтгэцийн болон зан үйлийн эмгэгтэй иргэн байгаагаас цөөнгүй хувийг бага насны хүүхэд эзэлж байгаа аж. Тийм ч учраас орон нутаг дахь сэтгэц, мэдрэлийн эмч нарын тоог ихэсгэх, энэ чиглэлээр сургалт, судалгаа, урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимтэй явуулж байгаа юм байна. Хамгийн гол нь манай улсад сэтгэцийн эмгэгтэй иргэдийн тоо 20 мянга давсан ч тэдэнд ногдох, эмчилгээ хийх 749 ор байгаа нь хангалтгүй санагдав.
-Та хэдэн жил эмнэлгийн байгууллагад ажилласан бэ?
-1975 оноос хойш 35 жил эмнэлгийн байгууллагад ажиллалаа. Тухайлбал, эхний 10 орчим жил сувилагч, дараа нь наркологийн чиглэлээр ажилласан.
-Таныг ажиллах үед ямар байсан бэ?
-Бидний үед нэг сувилагч 70-80 өвчтөн хариуцаж ажилладаг, маш хүнд байсан. Наркологи, хүүхдийн тасаг, архины тасаг, хурц дөрвөн тасаг, хуулийн тасаг зэрэг тасаг байдаг байсан. Гэхдээ гэр бүлийн хүнтэйгээ хамт ажилладаг байсан нь учраас тухайн үед хүнд гэж огтхон ч хойш сууж байгаагүй. Одоо миний том охин ижий, аавынхаа мэргэжлийг өвлөж, эмч хэмээх эрхэм алдар, том айлыг түшиж яваад нь баярладаг.
-Та гэр бүлийнхээ хүний талаар яриач?
-Талийгаач маань энэ эмнэлэгт дотрын болон рентгений эмчээр ажиллаж байсан хүн бий.
Аягандаа багтамгүй нулимс өвөртөлсөн тэрбээр хань маань байсан бол гэхээс өөр юу ч хэлсэнгүй. Түүнийг эмнэлгийн байгууллагад сайн ажлласныг төр засаг үнэлж “Эмнэлгийн тэргүүн”, “80 жилийн ойн медаль” зэргээр шагнажээ. Өнөөдөр арга хэмжээнд ирсэн ахмадууд золбоотой байна.
Б.Лхам