УИХ-ын 2020 оны сонгууль хаяанд ирснийг гэрчлэх мэт намууд сонгууль угтсан “пи ар”-аа хэдийнэ идэвхжүүлээд эхэллээ. Тухайлбал, МАХН-ынхан өнгөрсөн есдүгээр сарын 27-нд бүх нийтийг орон сууцжуулах ажил эхлүүлж байгаагаа зарлаж, хэвлэлийн бага хурал хийсэн нь багагүй дуулиан тариад байв. Тэгвэл өнөөдөр иргэдийн өрийг тэглэнэ гэж бас попров.
МАХН-ын попролын эхлэл болох 2020 онд үнэ төлбөргүй орон сууцанд хамруулах хөтөлбөрт 21 мянга гаруй хүн бүртгүүлжээ. Гэхдээ ирэх оны сонгуульд МАХН ялалт байгуулбал шүү дээ. Ийнхүү үнэгүй бяслагийг хавханд тавьснаар 21 мянга гаруй иргэний саналыг МАХН авах нь тодорхой болов.
Тэгвэл тэдний ээлжит попрол болох өр тэглэх амлалтад хэчнээн иргэн санал өгч хууртах бол, тэр л сонин байна. Учир нь Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын өр тэглэх амлалт иргэдэд таалагдаж, итгэл хүлээлгэсэн удаатай. 2017 онд болсон Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн өмнөхөн тэрбээр Дундговь аймагт ажилласан байдаг. Ингэхдээ “Хэрвээ намайг сонгогдох юм бол ард түмний өрийг тэглэх тал дээр анхаарч, санаачилгатай ажиллаарай гэдэг үүргийг АН-ын зүгээс өгсөн. Энэ үүргийг би мартаагүй, биелүүлнэ. Миний тооцоолж байснаар оффшор бүсэд байгаа хөрөнгийг АТГ, прокурортой хамтарч оруулж ирэх, хоёрдугаарт, өдөр, шөнөгүй урд хөрш рүү байгалийн баялгаа гаргаж байгаа ч мөнгө нь орж ирэхгүй байгаад анхаарч, орлого нэмэгдүүлэх, гуравдугаарт, газрын доорх баялаг ард түмнийх. Энэ баялгийг Үндсэн хуульд заасны дагуу иргэддээ хуваарилах юм бол иргэд өр, зээлээсээ гарах бүрэн боломжтой” гэж сэнхрүүлж байв.
Гэвч хожим Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын дарга З.Энхболд “Ерөнхийлөгч өр тэглэнэ гэж амлаагүй” хэмээн мэдэгдсэнээр иргэдийн хүлээлт замхарсан юм.
Тийм ч учраас МАХН-аас гаргаж байгаа уг амлалтад итгэх хүн хэд байх бол гэсэн асуулттай зэрэгцээд өрөө тэглүүлэх иргэдийн хүсэлтийг ирэх даваа гарагаас авч эхлэх товыг МАХН-аас зарлажээ. Ингэхдээ бүр иргэдийн гар утас руу хүртэл залгаж, “Өрийг чинь тэглэж өгье. Цалингийн зээлтэй юм байна” гэхчлэн ухуулж буй сурагтай.
Ийнхүү сонгуулийг угтсан жилийг угтаж, улс төрийн намуудын попрол МАХН-аар үргэлжилсэн бол МАН-ын зүгээс бас л багагүй бэлэг барив. Энэ нь Үндсэн хуулийн дээл нь багадсан. Нэмэлт, өөрчлөлт оруулах хэрэгтэй гэж удаан хэлэлцсэний эцэст эцэг хуулийн “багадсан” дээлийг солив. Утаагүй буюу сайжруулсан түлш хэрэглээнд нэвтрүүлж, утааг бууруулсан, зах замбараагүй олгогдсон уул уурхайн тусгай зөвшөөрлийг багатугай цэгцэлсэн гээд МАН-ын ирэх оны сонгуулийн “пи ар” хөвөрнө.
Харин АН-ын зүгээс Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтөд тэдний саналыг унагаасан учраас Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийн тухай, ХҮН-аас улс төрд нөлөө бүхий албан тушаалтнуудтай холбоотой хууль бус асуудлаар ярих нь тодорхой болов. Үүнийгээ ч “Бид хулгайч биш” хэмээсэн хөдөлгөөн өрнүүлж, “пи ар”-дах болсон. Гэвч “МАНАН: Бид ч бас анх хулгайч биш байсаан” гэх онигоо хүртэл цахим орчинд хөврөх болсон нь ХҮН-ийг муухай харагдуулаад амжив.
Ийнхүү улстөрчдийн галзуу гэмээр попрол дундаас өр тэглэх аянд хэчнээн иргэн нэгдэж, МАХН-д саналаа өгөх бол. Магад өмнөх амлалтад нэгдсэн 21 мянган иргэхээс хол давсан тоо гарч ирвэл Ерөнхийлөгч асан Н.Энхбаяр тэргүүтэн ирэх сонгуулийн хамгийн том өрсөлдөгч гэдгээ батлан харуулна, харуулсаар ч ирсэн. Гэхдээ энд нэг асуудал бий. Энэ нь иргэн бүрийн өрийг тэглэвэл улсын төсөвт ямархуу дарамт үзүүлэх бэ гэдгийг улсын Ерөнхийлөгчөөр олон жил ажилласан хүн бага ч гэсэн гадарлаж байх ёстой. Бүр сайнаас сайн мэдэх учиртай. Гэсэн атлаа өмнөө намынхаа гишүүдийг барьчихаад энэ мэт хөөсөрсөн амлалт өгч буй нь тэрбээр үнэхээр хүчтэй өрсөлдөгч үү, эсвэл ээлжит ПОПЗАНДАН уу гэж асуухаас аргагүй болоод байна. Тиймээс л Монголын улстөрд ПОПЗАНДАН-гууд цөөн байж, ажлаа мэдэж, үүргээ ухамсарладаг нь олон байгаасай гэж хүсэх л үлдлээ.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (26)