зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.19
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Хадгаламжаа доллар руу шилжүүлэх нь эрсдэлтэй шийдвэр мөн

2020-1-09
0
ЖИРГЭХ

Өнгөрсөн онд буюу 2019 оны туршид ам.долларын ханш нийт 3.4%-иар өсчээ. Оны эхэнд 2,643 төгрөг байсан ам.долларын ханш оны эцэст буюу 12-р сарын 31-ны өдөр 2,734 төгрөг болж нийт 91 төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. 1-ээс 5 сарын хооронд ханш 2630-2640 төгрөгийн хооронд тогтвортой байсан бол зуны улирлыг дагаж худалдан авалт нэмэгдэж, 2660 төгрөгт хүрчээ. Гэхдээ ханшийн хэлбэлзэл өнгөрсөн оны 10 сараас эрчимжсэн байна.

Ханш ийнхүү өөрчлөгдөхөд баттай бус мэдээлэл голлох үүргийг гүйцэтгэжээ. Угтаа бол ханшийг тогтоодог хамгийн чухал хүчин зүйл нь эрэлт нийлүүлэлтийн зөрүү болон иргэдийн хүлээлт байдаг. Энгийнээр хэлвэл, Монгол Улс руу орж ирж байгаа “ногоон”-ы хэмжээ болон гарч байгаа мөнгөний хэмжээний зөрүү гэсэн үг. Монголчууд бид өөрсдөө юм үйлдвэрлэхгүй, гэтэл гадагшаа зарж байгаа цөөхөн хэдэн бүтээгдэхүүн болох зэс, нүүрс, ноолуурын үнэ бага бол манайх руу мөнгө орж ирэх нь дагаад багасна. Нөгөө талаас бид юм зарахгүй, гадаадаас хөрөнгө татаж чадахгүй байлаа ч гэсэн өөрсдийн хэрэгцээг хангахын тулд гадаадаас хүнс болон бусад эд зүйлсээ авсаар л байна.

Гадаад руу гарч байгаа болон Монгол руу орж байгаа мөнгөний зөрүүг төлбөрийн тэнцэл гэдэг зүйлээр хэмждэг. Хэрэв манайх руу орох мөнгөний хэмжээ илүү бол төлбөрийн тэнцэл ашигтай гэнэ. Төлбөрийн тэнцэл 2019 оны 11-р сард 162 сая ам.долларын ашигтай гарчээ. Тэгвэл манай улсын долларын орох урсгал нь гарахаас илүү байгаа үед, тэр дундаа валютын нөөц түүхэн дээд түвшинд буюу 4.2 тэрбум ам.долларт хүрсэн байтал ханш яагаад өсөөд байна вэ?

Хариулт нь их энгийн. Бид өөрсдөө бодит шаардлага байхгүй үед доллар ихээр худалдаж авч байна. Төгрөгийн хадгаламжаа долларын хадгаламж руу хөрвүүлж, өөрсдийн мөнгөн тэмдэгтээ үнэгүйдүүлж байна. Гол шалтгаан нь ердөө л зарим нэг мэдээлэл дутуу, дээр нь хариуцлагагүй этгээдүүдийн “...Монгол Улс саарал жагсаалтад орвол зээлжих зэрэглэл буурч, хөрөнгө оруулалт багасна, дагаад худалдаанд хүндрэл учирна.” гэх мэдэмхийрэл. Гэтэл яг үнэнийг хэлэхэд ханш сулрах бодит нөхцөл бүрдсэн үү гэвэл үгүй. Саяхан зээлжих зэрэглэл тогтоогч S&P агентлаг манай улсын үнэлгээг хийсэн бол Мүүдиз жил бүр хийдэг улс орны тайлангаа ч гаргасан. Эдгээрт саарал жагсаалтын талаар ганц үг, агуулга багтаагүй байна. Өөрөөр хэлвэл, зээлжих зэрэглэл тогтоогчид манай улсыг сааралд орсноор хөрөнгө оруулалт нь багасна гэж харахгүй байгаа аж. Ер нь хэн нэгний санаатай болон санамсаргүй хэлсэн үгэнд итгэж төгрөгийн бүх хадгаламжаа ам.доллар руу шилжүүлэх нь буруу шийдвэр юм. Угаас ам.долларын хадгаламжийн хүү төгрөгийнхөөс бага ба ханшийн өсөлт буюу 3.4%-ийг нэмсэн ч өгөөж нь 5% дутуу байна.

Ханш нь мэдээллээс шалтгаалж өөрчлөгдөж байдаг маш мэдрэг зүйл. Гэтэл мэдээллийг бүх шатандаа ямар ч хариуцлагагүйгээр түгээснээр улс орны эдийн засагт төдийгүй иргэдийн ахуй амьдралд хэрхэн нөлөөлж байгааг хэн ч анзаарахгүй байна. Дээр нь иргэдийн дийлэнх хэсэг нь эдийн засгийн болон санхүүгийн ойлголт дутмаг байгаагийн улмаас аливаа мэдээллийг нягталж шалгахгүйгээр шийдвэр гаргасаар байна. Тийм ч учраас санхүүгийн луйврын хэмжээ жил ирэх бүрт өссөөр байгаа юм. Нөгөө талаас ханш өсөх бодит шалтгаан байхгүй байхад хэн нэгний хэлсэнд итгэж төгрөгийн хадгаламжаа гэнэт доллар руу хөрвүүлж байгаа нь валютын богино хугацааны дутагдалд хүргэж байна. Ийм үед ханш өсөхөөс өөр аргагүй. Манайх шиг мөнгөний урсгал нь чөлөөтэй, жижиг эдийн засагт ам.долларын богино хугацааны дутагдалд хүрэхэд амархан. Тухайлбал, зах зээл дээр арилжаалагдаж буй валютын 20 орчим хувь нь бэлнээр хийгдэж байдаг. Үлдсэн нь дансаар. Гэтэл иргэд ханш өсөх сургаар гэнэт валют солиод эхэлж байна. Зах дээр байгаа бэлэн долларын хэмжээ хязгаартай байхад гэнэтийн эрэлт нь ханшийг өрдөхөөс өөр яах билээ.

Үнэнийг хэлэхэд, ханшийн энэ өсөлтөд иргэдийн дийлэнх нь алдаж байгаагаа, цаашлаад ханшийг улам хөөрөгдөж байгаагаа ойлгохгүй байна. Нөгөөтэйгүүр, алдаж байгаа томоохон хэсэг байхад хожиж байгаа цөөхөн хэсэг нөхдүүд байгаа нь ч үнэн. Ялангуяа ханш өснө гэсэн хийсвэр төсөөллөөр доллар гэнэт авч эхлэхэд зах зээл дээр бодит мэдээлэлтэй байгаа, мэдээллийн давуу байдалтай тэр хэсэг хүмүүс олдсон боломжийг ашиглалгүй л яахав. Тэд харин ч энэ өсөлтийг олзуурхаж, удаан үргэлжлүүлэхийг хүсч таарна.

Тэгэхлээр, зах дээр долларын ханш өсөөд байгаад асуудлын гол нь биш, харин  төгрөгт итгэх манай иргэдийн итгэл суларсаар байгаа нь маш аюултай дүр зургийг бий болгож байна. Эх оронч сэтгэлгээ гэдэг нь цээжээ дэлдэж, элдэв сүртэй зүйл ярихын нэр огтоос биш юм. Эх оронч хүн гэдэг нь энэ тохиолдолд төгрөгөө ариг гамтай хэрэглэж, Монголдоо доллар ашиглахгүй байхын нэр юм гэж хэлмээр байна.

Өмнөд Азийн Камбож Улсын жишээн дээр ярихад, иргэд нь үндсэндээ бол ам.долларыг өөрийн мөнгөн тэмдэгт байдлаар ашигладаг болсон байна. 1 ам.доллар нь үндэсний мөнгөн тэмдэгт 4000 риалтай тэнцдэг. Гэхдээ тэнд хүнсний дэлгүүрт юм авах үед барааны үнийг ам.доллараар тавьж, таксины жолооч төлбөрөө доллараар авч байна. Риал нь үндсэндээ задгай мөнгөний оронд л ашиглагдах болж. Бүхэл мөнгө нь ам.доллар, харин задгай мөнгө хариулах бол центийн оронд риалыг өгнө. Өөр нэг орны жишээ бол Зимбабве. Тус улсад ханш, өр, инфляцийн давхар хямрал нүүрлээд байгаа ба үндэсний мөнгөнөөс гадна БНХАУ-ын юанийг ашиглахыг зөвшөөрч, илүү их ашиглаж байна.

Эцэст нь ам.доллартай харьцах ханшаар төгрөгийн ханшийг тодорхойлох боломжгүй. Сагсан дахь бусад валюттай харьцах төгрөгийн ханшийн өөрчлөлтийн хувьд юань 8 төгрөг, евро 38 төгрөг, рубль 6 төгрөгөөр тус тус чангарчээ. Нөгөө талаас ам.долларын урсгал АНУ-руу буцаж чиглэж буй энэ үед дан Монгол Улс  гэлтгүй дэлхийн бусад улсуудад ч ам.долларын ханш чангарч байгааг санах хэрэгтэй.

 

Н.Баттүшиг

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
Голомт банк 2024 оны Тогтвортой хөгжлийн тайлангаа нийтэллээ
Монгол Улсын гадаад валютын албан нөөц 5.2 тэрбум ам.долларт хүрлээ
Орон нутгийн карт эзэмшигчдэд зориулсан урамшуулал эхэллээ
Голомт банк Монгол Улсын ТОП-100 аж ахуйн нэгжийн 5 дугаарт эрэмбэлэгдлээ
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (6)

  • SUIHEE (182.160.38.8)
    HADGALAMJAA 3 JILIIN UMNU TSUTSLAAD DOLLLAR ABAAD HADGALSAN, HUUNEES HAMAAGUI IHIIG HEDEN SAYAAR N ANH UDAA L HIILEE, ODOO TSAASHDAA DOLLAR 3500 HURNE GESEN, AHIAD DOLLAR AVAAD BAIGAA, YUN BANKIND HIISNEES 10-20 DAHIN IH ASHIG UGJ BNDAAA
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • Зочин (66.181.161.4)
    ЭНЭ БИЧСЭН НӨХӨР ЗҮГЭЭР ҮҮ ТЭ ХАХА
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • Do (103.229.120.140)
    Baliutiin chenge uudiig yaratai ustaga
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • haha (182.160.40.21)
    HADGALAMJAA TATAAD DOLLAR BOLGOSON N BANKNII HUUNEES ILUUGEER, HURDTAI ASHIG OLOH BOLOMJ SHUU, BANKUUD AIGAAD HUDLAA UM BICHIJ BNA, IRGEDEE HADGALAMJAA DOLLAR BOLGOOD AVBAL HUUNEES ILUU OLJ BAIGAA SHUU, SUULIIN 5 JIL DOLLAR OSOOD L BAINA
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • зочин (103.26.195.223)
    2016 оноос хойш ханш яаж сулрав. Самурай вонд яаж хүү нь нэмэгдэв. Гээд нүдэн дээр ил байна.
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • Nyamka (59.153.112.88)
    Үүнийг бичигч чи өөрөө ямар ч санхүүгийн болон гадаад худалдааны тэнцлийн талаар ойлголтгүй товарищ байнаа гэж!!!
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Натураас Нарны зам хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
    14 цаг 3 мин
  • Аянга цахилгаанаас хэрхэн сэргийлэх вэ?
    14 цаг 6 мин
  • 10 дугаар хорооллын уулзвараас замаас Саппорогийн уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
    14 цаг 31 мин
  • “Хог шатааж, эрчим хүч гаргах үйлдвэр” төсөлд гурван аж ахуйн нэгж санал ирүүллээ
    15 цаг 13 мин
  • "М-Си-Эс" группээс Улсын арслан Э.Батмагнайд 1 тэрбум төгрөгийг гардуулан өгчээ
    16 цаг 22 мин
  • Баяр наадмын үеэр Гэмтэл Согог Судлалын Үндэсний Төвд 4093 хүн тусламж үйлчилгээ авчээ
    16 цаг 32 мин
  • Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна
    16 цаг 53 мин
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Автотээврийн салбарынханд баярын мэндчилгээ дэвшүүллээ
    17 цаг 39 мин
  • С.Шижирбат: Яаралтайгаар 16-нд ирсэн байх ёстой допингийн хариуг яагаад зарлахгүй байна аа?
    17 цаг 51 мин
  • Арав хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
    17 цаг 58 мин
  • ЕБ-ын 45 дугаар сургуулийн урд “Өглөөний цайны үйлчилгээтэй гудамж” зориулалтаар 9 ширхэг зөөврийн путикийг байрлуулсан
    18 цаг 49 мин
  • Жүжигчин, найруулагч Б.Амарсайхан: Шувуу тэнгэртээ нисэж яваад үхэх сайхан байдаг юм гэнэ лээ...
    19 цаг 1 мин
  • Баяр наадмын амралтын өдрүүдэд гамшиг, ослын 106 удаагийн дуудлагаар иргэдийн аюулгүй байдлыг ханган ажиллалаа
    19 цаг 34 мин
  • АНУ онц аюултай хэмээн дүгнэсэн таван цагаачийг Эсватини улс руу албадан буцаав
    19 цаг 49 мин
  • П.Бүрэнтөгс: Хүүхдэд зориулсан энэ ном надад маш их таалагдлаа
    20 цаг 8 мин
  • Coldplay-гийн “Kiss Cam” нь нэр хүндтэй тек компанийн захирал Энди Байрон ба хүний нөөцийн дарга Кристин Кабот нарын амрагийн харилцааг илчлэв
    20 цаг 44 мин
  • Танилц: Зах, худалдааны төвүүдийн ажиллаж эхлэх цагийн хуваарь
    20 цаг 47 мин
  • "ТЭЦ-3"-ын нөхцөл байдалтай танилцах үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс "онцлох" 24 эшлэл
    20 цаг 56 мин
  • Бүгд Найрамдах Киргиз Улсад бакалавр, магистрын хөтөлбөрт суралцуулах сонгон шалгаруулалт зарлагдлаа
    22 цаг 46 мин
  • Баян-Өлгий аймгийг зорьж буй иргэдийн анхааралд...
    22 цаг 55 мин
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • "ТЭЦ-3"-ын нөхцөл байдалтай танилцах үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс "онцлох" 24 эшлэл
  • “Алдар”-ын бас нэг тамирчин СЭРГЭЭШИЙН шинжилгээнд бүдэрлээ
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
  • Улсын начин Э.Батмагнай, аймгийн Хурц арслан Н.Өсөхбаяр нар “Улсын заан” цолны болзол хангалаа
  • Энэ жилийн наадмын түрүү бөх Улсын арслан Э.Батмагнай гэж хэн бэ?
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
  • У.Хүрэлсүх: Хаана эв нэгдэл байна, тэнд хүч чадал оршдог билээ
  • Зарим бөхчүүд Үндэсний бөхийн спортын амин сүнсийг залгих нь
  • “Улаанбаатарын Гранд Слам” тэмцээнд 29 улсын 246 тамирчин мэдүүлгээ илгээжээ
  • Улсын арслан Э.Батмагнай 1 секундэд учраа бөхөө өвдөг шороодуулж байжээ
  • Ойрын өдрүүдийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
  • Э.Батмагнай: Энэхүү сайхан мэдрэмжийг өглөө босохдоо бодож, шөнө унтахдаа зүүдэлж, 15 жилийг зориулсан байна
  • Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
  • Гачууртад шүлхий бүртгэгдэж, хөл хорио тогтоожээ
  • VII сарын эхний арав хоногийн байдлаар нийт нутгийн 58 хувьд гантай болон гандуу байна
  • Наадам: Улсын начингаас “Улсын арслан”, аймгийн Хурц арслангаас “Улсын гарьд”
  • Coldplay-гийн “Kiss Cam” нь нэр хүндтэй тек компанийн захирал Энди Байрон ба хүний нөөцийн дарга Кристин Кабот нарын амрагийн харилцааг илчлэв
  • Энэ долоо хоногт ордуудын амьдрал хэрхэн өрнөх вэ?
  • Наадмын өдрүүдэд 3700 цагдаагийн алба хаагч ажиллаж байна
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • VII сарын эхний арав хоногийн байдлаар нийт нутгийн 58 хувьд гантай болон гандуу байна
  • “Алдар”-ын бас нэг тамирчин СЭРГЭЭШИЙН шинжилгээнд бүдэрлээ
  • Бөхийн өргөөнөөс Зүүн дөрвөн замын уулзвар хүртэлх замыг хааж, шинэчилнэ
  • Зарим бөхчүүд Үндэсний бөхийн спортын амин сүнсийг залгих нь
  • Г.Занданшатар: Хонгор нутгийн хүү 76 жилийн дараа наадмын түрүү бөх боллоо
  • Энэ жилийн наадмын түрүү бөх Улсын арслан Э.Батмагнай гэж хэн бэ?
  • С.Шижирбат: Яаралтайгаар 16-нд ирсэн байх ёстой допингийн хариуг яагаад зарлахгүй байна аа?
  • Жүжигчин, найруулагч Б.Амарсайхан: Шувуу тэнгэртээ нисэж яваад үхэх сайхан байдаг юм гэнэ лээ...
  • Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүх Автотээврийн салбарынханд баярын мэндчилгээ дэвшүүллээ
  • Монгол наадам болон монгол нутгийн тухай тэд юу хэлэв?
  • У.Хүрэлсүх: Хаана эв нэгдэл байна, тэнд хүч чадал оршдог билээ
  • “Улаанбаатарын Гранд Слам” тэмцээнд 29 улсын 246 тамирчин мэдүүлгээ илгээжээ
  • "ТЭЦ-3"-ын нөхцөл байдалтай танилцах үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс "онцлох" 24 эшлэл
  • Арав хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
  • "М-Си-Эс" группээс Улсын арслан Э.Батмагнайд 1 тэрбум төгрөгийг гардуулан өгчээ
  • Наадам: Манлай уяач, УИХ-ын гишүүн З.Мэндсайханы хул соёолон түрүүллээ
  • Яруу найрагчдын НААДАМ гоёсон шүлгүүд
  • Наадам: Улсын начингаас “Улсын арслан”, аймгийн Хурц арслангаас “Улсын гарьд”
24 баримт
  • "ТЭЦ-3"-ын нөхцөл байдалтай танилцах үеэр Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын хэлсэн үгээс "онцлох" 24 эшлэл
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • У.Хүрэлсүх: Монгол наадам бол төрт ёс, түүх, соёлын үнэт өв, тусгаар тогтнол, мандан бадрахын бэлгэдэл юм
  • Дэлхийд ганцхан Монгол наадмын тухай 24 баримт
  • "Салхи Дамбий шиг цайлган" гэж өөрийгөө тодорхойлсон МУГЖ Д.Бямбацогтын талаарх найман баримт
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК