зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.09.16
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Хадгаламжаа доллар руу шилжүүлэх нь эрсдэлтэй шийдвэр мөн

2020-1-09
0
ЖИРГЭХ

Өнгөрсөн онд буюу 2019 оны туршид ам.долларын ханш нийт 3.4%-иар өсчээ. Оны эхэнд 2,643 төгрөг байсан ам.долларын ханш оны эцэст буюу 12-р сарын 31-ны өдөр 2,734 төгрөг болж нийт 91 төгрөгөөр нэмэгдсэн байна. 1-ээс 5 сарын хооронд ханш 2630-2640 төгрөгийн хооронд тогтвортой байсан бол зуны улирлыг дагаж худалдан авалт нэмэгдэж, 2660 төгрөгт хүрчээ. Гэхдээ ханшийн хэлбэлзэл өнгөрсөн оны 10 сараас эрчимжсэн байна.

Ханш ийнхүү өөрчлөгдөхөд баттай бус мэдээлэл голлох үүргийг гүйцэтгэжээ. Угтаа бол ханшийг тогтоодог хамгийн чухал хүчин зүйл нь эрэлт нийлүүлэлтийн зөрүү болон иргэдийн хүлээлт байдаг. Энгийнээр хэлвэл, Монгол Улс руу орж ирж байгаа “ногоон”-ы хэмжээ болон гарч байгаа мөнгөний хэмжээний зөрүү гэсэн үг. Монголчууд бид өөрсдөө юм үйлдвэрлэхгүй, гэтэл гадагшаа зарж байгаа цөөхөн хэдэн бүтээгдэхүүн болох зэс, нүүрс, ноолуурын үнэ бага бол манайх руу мөнгө орж ирэх нь дагаад багасна. Нөгөө талаас бид юм зарахгүй, гадаадаас хөрөнгө татаж чадахгүй байлаа ч гэсэн өөрсдийн хэрэгцээг хангахын тулд гадаадаас хүнс болон бусад эд зүйлсээ авсаар л байна.

Гадаад руу гарч байгаа болон Монгол руу орж байгаа мөнгөний зөрүүг төлбөрийн тэнцэл гэдэг зүйлээр хэмждэг. Хэрэв манайх руу орох мөнгөний хэмжээ илүү бол төлбөрийн тэнцэл ашигтай гэнэ. Төлбөрийн тэнцэл 2019 оны 11-р сард 162 сая ам.долларын ашигтай гарчээ. Тэгвэл манай улсын долларын орох урсгал нь гарахаас илүү байгаа үед, тэр дундаа валютын нөөц түүхэн дээд түвшинд буюу 4.2 тэрбум ам.долларт хүрсэн байтал ханш яагаад өсөөд байна вэ?

Хариулт нь их энгийн. Бид өөрсдөө бодит шаардлага байхгүй үед доллар ихээр худалдаж авч байна. Төгрөгийн хадгаламжаа долларын хадгаламж руу хөрвүүлж, өөрсдийн мөнгөн тэмдэгтээ үнэгүйдүүлж байна. Гол шалтгаан нь ердөө л зарим нэг мэдээлэл дутуу, дээр нь хариуцлагагүй этгээдүүдийн “...Монгол Улс саарал жагсаалтад орвол зээлжих зэрэглэл буурч, хөрөнгө оруулалт багасна, дагаад худалдаанд хүндрэл учирна.” гэх мэдэмхийрэл. Гэтэл яг үнэнийг хэлэхэд ханш сулрах бодит нөхцөл бүрдсэн үү гэвэл үгүй. Саяхан зээлжих зэрэглэл тогтоогч S&P агентлаг манай улсын үнэлгээг хийсэн бол Мүүдиз жил бүр хийдэг улс орны тайлангаа ч гаргасан. Эдгээрт саарал жагсаалтын талаар ганц үг, агуулга багтаагүй байна. Өөрөөр хэлвэл, зээлжих зэрэглэл тогтоогчид манай улсыг сааралд орсноор хөрөнгө оруулалт нь багасна гэж харахгүй байгаа аж. Ер нь хэн нэгний санаатай болон санамсаргүй хэлсэн үгэнд итгэж төгрөгийн бүх хадгаламжаа ам.доллар руу шилжүүлэх нь буруу шийдвэр юм. Угаас ам.долларын хадгаламжийн хүү төгрөгийнхөөс бага ба ханшийн өсөлт буюу 3.4%-ийг нэмсэн ч өгөөж нь 5% дутуу байна.

Ханш нь мэдээллээс шалтгаалж өөрчлөгдөж байдаг маш мэдрэг зүйл. Гэтэл мэдээллийг бүх шатандаа ямар ч хариуцлагагүйгээр түгээснээр улс орны эдийн засагт төдийгүй иргэдийн ахуй амьдралд хэрхэн нөлөөлж байгааг хэн ч анзаарахгүй байна. Дээр нь иргэдийн дийлэнх хэсэг нь эдийн засгийн болон санхүүгийн ойлголт дутмаг байгаагийн улмаас аливаа мэдээллийг нягталж шалгахгүйгээр шийдвэр гаргасаар байна. Тийм ч учраас санхүүгийн луйврын хэмжээ жил ирэх бүрт өссөөр байгаа юм. Нөгөө талаас ханш өсөх бодит шалтгаан байхгүй байхад хэн нэгний хэлсэнд итгэж төгрөгийн хадгаламжаа гэнэт доллар руу хөрвүүлж байгаа нь валютын богино хугацааны дутагдалд хүргэж байна. Ийм үед ханш өсөхөөс өөр аргагүй. Манайх шиг мөнгөний урсгал нь чөлөөтэй, жижиг эдийн засагт ам.долларын богино хугацааны дутагдалд хүрэхэд амархан. Тухайлбал, зах зээл дээр арилжаалагдаж буй валютын 20 орчим хувь нь бэлнээр хийгдэж байдаг. Үлдсэн нь дансаар. Гэтэл иргэд ханш өсөх сургаар гэнэт валют солиод эхэлж байна. Зах дээр байгаа бэлэн долларын хэмжээ хязгаартай байхад гэнэтийн эрэлт нь ханшийг өрдөхөөс өөр яах билээ.

Үнэнийг хэлэхэд, ханшийн энэ өсөлтөд иргэдийн дийлэнх нь алдаж байгаагаа, цаашлаад ханшийг улам хөөрөгдөж байгаагаа ойлгохгүй байна. Нөгөөтэйгүүр, алдаж байгаа томоохон хэсэг байхад хожиж байгаа цөөхөн хэсэг нөхдүүд байгаа нь ч үнэн. Ялангуяа ханш өснө гэсэн хийсвэр төсөөллөөр доллар гэнэт авч эхлэхэд зах зээл дээр бодит мэдээлэлтэй байгаа, мэдээллийн давуу байдалтай тэр хэсэг хүмүүс олдсон боломжийг ашиглалгүй л яахав. Тэд харин ч энэ өсөлтийг олзуурхаж, удаан үргэлжлүүлэхийг хүсч таарна.

Тэгэхлээр, зах дээр долларын ханш өсөөд байгаад асуудлын гол нь биш, харин  төгрөгт итгэх манай иргэдийн итгэл суларсаар байгаа нь маш аюултай дүр зургийг бий болгож байна. Эх оронч сэтгэлгээ гэдэг нь цээжээ дэлдэж, элдэв сүртэй зүйл ярихын нэр огтоос биш юм. Эх оронч хүн гэдэг нь энэ тохиолдолд төгрөгөө ариг гамтай хэрэглэж, Монголдоо доллар ашиглахгүй байхын нэр юм гэж хэлмээр байна.

Өмнөд Азийн Камбож Улсын жишээн дээр ярихад, иргэд нь үндсэндээ бол ам.долларыг өөрийн мөнгөн тэмдэгт байдлаар ашигладаг болсон байна. 1 ам.доллар нь үндэсний мөнгөн тэмдэгт 4000 риалтай тэнцдэг. Гэхдээ тэнд хүнсний дэлгүүрт юм авах үед барааны үнийг ам.доллараар тавьж, таксины жолооч төлбөрөө доллараар авч байна. Риал нь үндсэндээ задгай мөнгөний оронд л ашиглагдах болж. Бүхэл мөнгө нь ам.доллар, харин задгай мөнгө хариулах бол центийн оронд риалыг өгнө. Өөр нэг орны жишээ бол Зимбабве. Тус улсад ханш, өр, инфляцийн давхар хямрал нүүрлээд байгаа ба үндэсний мөнгөнөөс гадна БНХАУ-ын юанийг ашиглахыг зөвшөөрч, илүү их ашиглаж байна.

Эцэст нь ам.доллартай харьцах ханшаар төгрөгийн ханшийг тодорхойлох боломжгүй. Сагсан дахь бусад валюттай харьцах төгрөгийн ханшийн өөрчлөлтийн хувьд юань 8 төгрөг, евро 38 төгрөг, рубль 6 төгрөгөөр тус тус чангарчээ. Нөгөө талаас ам.долларын урсгал АНУ-руу буцаж чиглэж буй энэ үед дан Монгол Улс  гэлтгүй дэлхийн бусад улсуудад ч ам.долларын ханш чангарч байгааг санах хэрэгтэй.

 

Н.Баттүшиг

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
АНИМО 2025: Хүүхэдтэйгээ хамт анимейшн ертөнцөөр аялаарай
“MiningWeek & MinePro” арга хэмжээнд Голомт банк 2 дахь жилдээ хамтран ажиллаж байна
ТАНИЛЦ: “Mining Week & MinePro” үзэсгэлэнгийн хөтөлбөр
Азийн хөгжлийн банкны “Монгол Улс дахь шилдэг түнш банк”-аар голомт банк шалгарлаа
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (6)

  • SUIHEE (182.160.38.8)
    HADGALAMJAA 3 JILIIN UMNU TSUTSLAAD DOLLLAR ABAAD HADGALSAN, HUUNEES HAMAAGUI IHIIG HEDEN SAYAAR N ANH UDAA L HIILEE, ODOO TSAASHDAA DOLLAR 3500 HURNE GESEN, AHIAD DOLLAR AVAAD BAIGAA, YUN BANKIND HIISNEES 10-20 DAHIN IH ASHIG UGJ BNDAAA
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • Зочин (66.181.161.4)
    ЭНЭ БИЧСЭН НӨХӨР ЗҮГЭЭР ҮҮ ТЭ ХАХА
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • Do (103.229.120.140)
    Baliutiin chenge uudiig yaratai ustaga
    2020 оны 01 сарын 10 | Хариулах
  • haha (182.160.40.21)
    HADGALAMJAA TATAAD DOLLAR BOLGOSON N BANKNII HUUNEES ILUUGEER, HURDTAI ASHIG OLOH BOLOMJ SHUU, BANKUUD AIGAAD HUDLAA UM BICHIJ BNA, IRGEDEE HADGALAMJAA DOLLAR BOLGOOD AVBAL HUUNEES ILUU OLJ BAIGAA SHUU, SUULIIN 5 JIL DOLLAR OSOOD L BAINA
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • зочин (103.26.195.223)
    2016 оноос хойш ханш яаж сулрав. Самурай вонд яаж хүү нь нэмэгдэв. Гээд нүдэн дээр ил байна.
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • Nyamka (59.153.112.88)
    Үүнийг бичигч чи өөрөө ямар ч санхүүгийн болон гадаад худалдааны тэнцлийн талаар ойлголтгүй товарищ байнаа гэж!!!
    2020 оны 01 сарын 09 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • Ө.Шижир: Х.Нямбаатар дарга хуулийн байгууллагад очиж гэрчээр мэдүүлэг өгөх хэрэгтэй
    2 цаг 4 мин
  • НӨАТ-ын урамшууллын сугалааны азтанууд лхагва гарагт тодорно
    6 цаг 3 мин
  • Х.Нямбаатар: “Хермес” төвийн нүхэн гарцын газар чөлөөлөлт дээр аж ахуйн нэгжүүдтэй зөвшилцөнө
    6 цаг 33 мин
  • АНИМО 2025: Хүүхэдтэйгээ хамт анимейшн ертөнцөөр аялаарай
    6 цаг 34 мин
  • Э.Төгсжаргал дагах барилдаанд Бельгийн Ибрахим Велиевийг яллаа
    6 цаг 46 мин
  • Үе үеийн парламентын тэргүүн нар “Хуралдай” зөвлөлдөх танхимын уулзалтад оролцлоо
    7 цаг 34 мин
  • Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна
    7 цаг 41 мин
  • Г.Занданшатар: 2026 оны төсөв бол данхар төрийг хумьж, сахилга бат, хариуцлагыг чангалж бататгах шинэ алхам
    8 цаг 1 мин
  • Азийн эмэгтэй парламентчид Монгол Улсад чуулж байна
    8 цаг 9 мин
  • Бэлчээрийн ургамлын гарц нийт нутгийн 55 хувьд хэвийн байна
    8 цаг 55 мин
  • Ханын материалд 1800 айлын орон сууц барих төслийн гүйцэтгэгч шалгарч, батламж гардууллаа
    9 цаг 36 мин
  • “Татар” уран сайхны киноны тасалбарын урьдчилсан захиалга эхэллээ
    10 цаг 39 мин
  • GenZ-ийн нүдээр улстөрчид #1: Сийндүүлсэн Женко
    11 цаг 19 мин
  • А.Ариунзаяа: УИХ-ын 58 дугаар тогтоолыг баталсан нь Монгол Улсаа хорлосон зүйл огт биш
    11 цаг 25 мин
  • О.Алтангэрэл: Нүүрсээ тогтвортой борлуулах боломж гэж үзэн УИХ-ын 58 дугаар тогтоолыг дэмжсэн
    11 цаг 33 мин
  • Л.Мөнхбаясгалан: УИХ-ын 58 дугаар тогтоолын эсрэг байр суурьтай байсан
    11 цаг 43 мин
  • Арав хоногийн цаг агаарын урьдчилсан төлөв
    12 цаг 3 мин
  • Д.Амарбаясгалан: Намрын чуулган нээлтээ хийж, УИХ шинэ бүтцээр ажиллаж эхэллээ
    12 цаг 44 мин
  • Өнөөдөр хийгдэх цахилгаан засварын хуваарь
    13 цаг 9 мин
  • С.Ганбаатар: Надад нэг л гэм буруу байгаа
    13 цаг 9 мин
  • “T-ARA”-гийн таны мэдэхгүй байж мэдэх БАРИМТУУД
  • Дэлхийн анхны Дархан цаазат уул буюу Богдхан уулын тухай 24 баримт
  • Хэт нимгэн, уйтгар төрүүлэхгүй "iPhone 17 Air" загварын тухай бидний мэдэх ёстой зүйлс
  • Н.Батбаяр: Би хэлмэгдсэн ч шударга ёсны төлөө бууж өгөөгүй
  • БАРИМТ: Богдхан уулын тэнгэрийг тайх ёслолын үеэр дагах дэг журам, ЦЭЭРЛЭХ үйл
  • Г.Дамдинням: Уурхайчдын нөр их хөдөлмөрийг үнэгүйдүүлж, салбараа улстөрчдийн золиос болох вий гэдэгт санаа зовниж явдаг
  • Б.Батбаатар сайд төрийн яамыг төрлийнхөө хүмүүсээр дүүргэх нь ээ... 
  • Туулсан тэмцэл, тулгарсан өрсөлдөгч ихтэй Т.Тулга гавьяат
  • П.Наранбаяр: Сурах бичгээр бүрэн хангаж байгаа
  • ТАНИЛЦ: Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын зөвлөхүүд
  • Байгалийн дурсгалт газруудын хилийн заагийг тогтоосноор хамгааллын менежментийг хэрэгжүүлэх боломж бүрдэнэ
  • ФОТО: Төрийн соёрхолт, Ардын зураач Ү.Ядамсүрэнгийн 120 жилийн ойг угтан “Урлахуйн өв” үзэсгэлэн...
  • Цаг агаарын аюултай үзэгдлээс сэрэмжлүүлж байна
  • Ө.Шижир: МАН-ынхан зарлаж байгаад хулгай хийдэг болох нь ээ, монголчууд та бүхэнд хариуг чинь барина аа
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаар гаргасан шийдвэрүүд
  • Реппер FAT JOE тайзны ард 30 сая төгрөгийн зоогтой ширээнд тухална
  • Мэргэжлийн байгууллагуудын төлөөлөл хагас коксоор хийсэн шахмал түлшний үйлдвэрт ажиллалаа
  • Төмөрлөгийн үйлдвэр байгуулах төслийн судсыг атгаж байсан ГОЛ ХҮН шүүхээс том болсон уу?
  • Б.Чойжилсүрэн: Нар болон салхиар цэнэглэдэг станцад хөрөнгө оруулагч олдохгүй байна
  • А.Амартүвшин: Зам дагуу түлш борлуулахгүй, түүхий нүүрсийг Улаанбаатарт огт нэвтрүүлэхгүй
  • “T-ARA”-гийн таны мэдэхгүй байж мэдэх БАРИМТУУД
  • Дэлхийн анхны Дархан цаазат уул буюу Богдхан уулын тухай 24 баримт
  • Туулсан тэмцэл, тулгарсан өрсөлдөгч ихтэй Т.Тулга гавьяат
  • Н.Батбаяр: Би хэлмэгдсэн ч шударга ёсны төлөө бууж өгөөгүй
  • Мэргэжлийн байгууллагуудын төлөөлөл хагас коксоор хийсэн шахмал түлшний үйлдвэрт ажиллалаа
  • Б.Батбаатар сайд төрийн яамыг төрлийнхөө хүмүүсээр дүүргэх нь ээ... 
  • Байгалийн дурсгалт газруудын хилийн заагийг тогтоосноор хамгааллын менежментийг хэрэгжүүлэх боломж бүрдэнэ
  • П.Наранбаяр: Сурах бичгээр бүрэн хангаж байгаа
  • Т.Ням-Очир: Сурах бичгийг сурагчдад олгохдоо сугалаа сугалуулж яасан ч болохгүй
  • Төмөрлөгийн үйлдвэр байгуулах төслийн судсыг атгаж байсан ГОЛ ХҮН шүүхээс том болсон уу?
  • Г.Дамдинням: Уурхайчдын нөр их хөдөлмөрийг үнэгүйдүүлж, салбараа улстөрчдийн золиос болох вий гэдэгт санаа зовниж явдаг
  • Хэт нимгэн, уйтгар төрүүлэхгүй "iPhone 17 Air" загварын тухай бидний мэдэх ёстой зүйлс
  • ФОТО: Төрийн соёрхолт, Ардын зураач Ү.Ядамсүрэнгийн 120 жилийн ойг угтан “Урлахуйн өв” үзэсгэлэн...
  • Улсын хэмжээнд анхны Лаг хатааж шатаах үйлдвэрийг 2025-2027 онд барина
  • ТАНИЛЦ: Ерөнхий сайд Г.Занданшатарын зөвлөхүүд
  • А.Амартүвшин: Зам дагуу түлш борлуулахгүй, түүхий нүүрсийг Улаанбаатарт огт нэвтрүүлэхгүй
  • БАРИМТ: Богдхан уулын тэнгэрийг тайх ёслолын үеэр дагах дэг журам, ЦЭЭРЛЭХ үйл
  • Ард түмний нийтлэг эрх ашиг дээр бид нэгдэж чаддаг байсан
  • Б.Чойжилсүрэн: Нар болон салхиар цэнэглэдэг станцад хөрөнгө оруулагч олдохгүй байна
  • Ө.Шижир: МАН-ынхан зарлаж байгаад хулгай хийдэг болох нь ээ, монголчууд та бүхэнд хариуг чинь барина аа
24 баримт
  • Д.Амарбаясгалан: Намрын чуулган нээлтээ хийж, УИХ шинэ бүтцээр ажиллаж эхэллээ
  • “T-ARA”-гийн таны мэдэхгүй байж мэдэх БАРИМТУУД
  • Г.Дамдинням: Уурхайчдын нөр их хөдөлмөрийг үнэгүйдүүлж, салбараа улстөрчдийн золиос болох вий гэдэгт санаа зовниж явдаг
  • Н.Батбаяр: Би хэлмэгдсэн ч шударга ёсны төлөө бууж өгөөгүй
  • Дэлхийн анхны Дархан цаазат уул буюу Богдхан уулын тухай 24 баримт
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК