Оюутолгойн гэрээг сайжруулах чиглэлээр УИХ-аас тогтоол баталсны дагуу Засгийн газраас Ажлын хэсэг байгуулж, Хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнийг ахлагчаар томилсон. Энэ хүрээнд Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд Ц.Нямдорж, Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар, Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар, Эрчим хүчний сайд Ц.Даваарүрэн, Байгал орчин, аялал жуулчлалын сайд Н.Цэрэнбат нарын бүрэлдэхүүндтэй ажлын хэсэг хуралдаж, зарим асуудлыг хэлэлцжээ.
Ингэхдээ Оюу Толгойн компанийн БНХАУ-аас эрчим хүч худалдаж авч байгаа асуудлыг дотоодоос нийлүүлэх, татварын маргаантай асуудлыг хөндсөн байна. Мөн Дубайн гэрээг хэлэлцэж, хэрхэн сайжруулах талаар ярилцсан аж.
Эрчим хүчний яам, Оюу Толгой компани хооронд байгуулсан нь 2018 он. Гэрээний хүрээнд Тавантолгойн ордыг түшиглэн барих цахилгаан станцыг барьж ашиглалтад оруулах талууд тохиролцсон юм. Дэлхийн хэмжээний томоохон нөөц бүхий Оюу Толгойн ордод үйл ажиллагаа явуулдаг эл компани Монголд үйл ажиллагаа явуулдаг ч дотоодоос эрчим хүч авдаггүй. Харин Өвөрмонголын Эрчим хүчний корпорациас жилдээ 100 гаруй мВт-ын цахилгаан эрчим хүчийг импортоор авсаар өнөөг хүрч буй юм. Энэ нь Монголоос найдвартай, холбогдох нөхцөл шаардлагыг хангасан цахилгаан авна гэсэн тэдний шаардлагатай холбоотой.
Манай улсын хэрэглээний 20 хувьтай тэнцэх цахилгааныг тэд урд хөршөөс авдаг гэсэн үг. 100 гаруй мВт эрчим хүч гэдэг нь 160-170 орчим сая ам.доллар. Ойролцоогоор 450 гаруй тэрбум төгрөг. Дотооддоо цахилгааны шинэ эх үүсвэргүйн улмаас жил бүр бид ийм хэмжээний мөнгийг сул алддаг хэрэг. Харин хоёр тал гэрээ байгуулснаар 2019 оноос Оюу Толгойн эрчим хүчний хангамжийн тодорхой хэсгийг, 2023 оноос 100 хувь дотоодоосоо хангаж эхлэхээр болсон. Гэвч энэ ажил өнөөг хүртэл ямар нэгэн тоймтой шийдэлд хүрээгүй байгааг ажлын хэсгийн хурлаар ярилцсан нь энэ.
Өөр нэг анхаарал татах асуудлыг ярьсан нь Оюу Толгойд Монголын талыг төлөөлж суугаа гишүүдийн шаардлагыг өндөрсгөж, нууцын болон ашиг сонирхлын хатуу гэрээ хийх санал гарсныг ажлын хэсгийнхэн дэмжсэн байна.
Энэ талаар Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнэ “ТУЗ-ийн гишүүдэд шалгуур, шаардлага тавина. Хэрвээ тэнцвэл ажлаа үргэлжлүүлж болно. Тэнцэхгүй бол суудлаа чөлөөлж өгөх хэрэгтэй болно" гэжээ. Сайд Л.Оюун-Эрдэнийн хэлснээр Ажлын хэсгээс гарсан саналын хүрээнд Оюу Толгойн ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүнд удахгүй өөрчлөлт оруулж мэдэхээр байна.
Оюу Толгойн ТУЗ-д Монголын талыг төлөөлж гурван гишүүн ажилладаг. Тэдгээр нь Н.Багабанди, Ц.Түмэнцогт, Г.Батсүх нар. Эдгээрээс Оюу Толгойд Монголын талыг төлөөлж хамгийн олон жил ажиллаж байгаа хоёр нь Н.Баганбанди, Г.Батсүх. Ерөнхийлөгч Н.Багабандийн хувьд Оюу Толгойн ТУЗ-ийг байгуулах үеэр анхны гишүүнээр томилогдож байсан нэгэн. Тэрбээр 2013 онд чөлөөлөгдсөн ч, 2016 оны есдүгээр сард түүнийг дахин томилсон байдаг. Харин Г.Батсүхийн тухайд 2010 оны зургадугаар сард Оюу Толгойн ТУЗ-ийн даргаар томилогдсоноос хойш өнөөдрийг хүртэл хугацаанд ажиллаж байгаа юм.
Уг хоёр гишүүнийг бодоход харьцангуй “шинэ” нь Ц.Түмэнцогт гэсэн үг.
Тэрбээр “Эрдэнэс Монгол” компанийн захирлаар ажиллаж байгаад 2018 оны зургадугаар сард Оюу Толгойн ТУЗ-ийн гишүүнээр томилогдсон байдаг. Гагцхүү Засгийн газраас байгуулсан Ажлын хэсгээс ямар шалгуур үзүүлэлтийг эдгээр гишүүнд тавих эсэх, одоогийн бүрэлдэхүүн тэрхүү босгыг хангах уу гэдэг нь одоохондоо асуулт дагуулж байгаа юм.
Одоогийн гурван гишүүнийг үргэлжлүүлэн ажиллахаар болсон тохиолдолд ч нууцын болон ашиг сонирхлын хатуу гэрээ хийх нь. Зарим эх сурвалжийн хэлж буйгаар ТУЗ-ийн гишүүдэд тавих босгыг өндөрсгөхөөс илүүтэй УИХ-ын тогтоол, Засгийн газрын бодлогыг хамгаалах, улс төрд танигдсан нэгнийг томилуулах нь чухал гэдгийг Ажлын хэсгээс үзэж байгаа бололтой. Ямартай ч, Оюу Толгойн ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүнд өөрчлөлт оруулах чимээ ийнхүү саарал ордноор хөвөрч эхлээд байна.
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (8)