Өвөлжилт хүндэрсэн аймгуудад ямар арга хэмжээ авч ажиллаж байгаа талаар ХХААХҮ-ийн дэд сайд Ж.Саулетай ярилцлаа.\
-Салбар яамныхан баруун аймгуудад ажиллаад ирлээ. Өвөлжилт ямархуу байна вэ?
-Өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангах ажлын хэсгийн даргаар би ажиллаж байна. Хэд хоногийн өмнө баруун таван аймагт ажиллаад ирсэн. ХХААХҮЯ болон Онцгой байдлын газрын хамтарсан ажлын хэсэг өвөлжилт хүндэрсэн сумдад хүрч ажилласан. Улсын хэмжээнд зургаан аймгийн 13 суманд өвөлжилт хүнд, 13 аймгийн 46 сум цастай, зудархуу байна гэсэн дүгнэлт гарсан. Тухайлбал, Говь-Алтай аймгийн хувьд өвөлжилт алаг цоог ихэнх нутгаар цасан бүрхүүл тогтсон байна. Зарим газар цас ороогүй. Цаашид цаг агаар хүндэрвэл тус аймгийн Хөхморьт сумын даваа хаагдах төлөвтэй байна.
Ховд аймгийн хувьд цаг агаар тогтуун, нөхцөл байдал хэвийн. Баян-Өлгий аймгийн Булган сум өндөрлөг газар байрладаг учраас цас ихтэй, зудархуу байна. Зуншлаг муу байсан учраас мал тараг тэвээргэ алдах шинжтэй. Цаашид цас нэмж орвол улсын чанартай замаас эхлээд бүгд хаагдах хэмжээнд байна. Булган сум өөрсдийн аюулгүйн нөөцөөр үйл ажиллагаа хэрэгжүүлж байгааг танилцуулсан. Малчидтай уулзахад өвөлжилтийн бэлтгэл ажлаа чамгүй хангасан байна. Цаг агаар хүндэрвэл асуудал даамжирч магадгүй хэлсэн. Түүнчлэн Цэнгэл суман дахь Баянгийн боомт өндөрлөг газарт оршдог учраас цаг нэмж орвол нөхцөл байдал хүндрэх төлөвэй байна гэсэн. Харин Алтай сумын хувьд ихэнх нутэг нь цасанд дарагдсан, уулын даваа нь хаагдсан байдалтай байна. Нөхцөл байдлыг дунд зэрэглэлээр үнэлсэн. Увс аймгийн Тэс, Малчин, Зүүнговь сум хүнд байдалтай байна. Ихэнх нутагт 50 орчим см цасан бүрүүл тогтсон. Хунгарласан газатаа нэг метр орчим цасан бүрхүүл тогтсон, зам нь хаагдсан байдалтай байна. Сумын аюулгүйн нөөц дууссан учир аймгийн төвийн нөөц рүүгээ орох гэж байна лээ. Журмаараа сумын аюулгүй нөөц дууссан бол аймгийн аюулгүйн нөөц улмаар улсын нөөц рүү ордог. Тиймээс улсын нөөцөөс хөнгөлөлттэй үнээр өвс тэжээлээ авъя гэсэн. Мөн Завхан аймгийн зарим сумдад өвөлжилт хүнд байдалтай байна.
-Өвөлжилт хүндэрсэн аймгуудад Засгийн газраас тодорхой хэмжээний дэмжлэг үзүүлж байгаа. Засгаас хүртэл дэмжлэг олгоод байхад өвөлжилтийн бэлтгэл ажлаа сайн хангаж чадахгүй байгаа аймаг, сумд байна уу?
-Өвөлжилт хүндэрсэн Увс, Завхан аймгийн хувьд эрт цас орсон учраас газар нь хөлдсөн. Доороо мөстэй дээрээс нь нэмж цас орсон учраас малын хөл их гэмтэж байна лээ. Засгийн газраас өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангахад анхаарч 13 аймагт ажиллаж өвөлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангуулсан. Аймгууд өвөлжилтийн бэлтгэл ажлаа давгүй хангасан ч Завхан аймгийн хувьд шүүмжлэх зарим зүйл байна. Засгийн газраас өвөлжилт хүндэрсэн аймгуудад 50 сая төгрөгийн тусламж үзүүлж, таван төрлийн эм био бэлдмэл өгсөн. Гэвч аймгийн удирдлагууд 15 орчим сая төгрөг нь орж ирсэн. Үлдсэн нь орж ирээгүй гэдэг мэдээлэл өгсөн.
Эм био бэлдмэлийн хувьд хүндэрсэн газруудад хүрээгүй байна. Тиймээс хариуцлагагүй ажиллаж байгаа төрийн албан хаагчид арга хэмжээ авна гэдэг хатуу байр суурьтай байна. Засгийн газар гараа хумьж суугаагүй. Өвөлжилт хүндэрсэн газарт эм био бэлдмэлийг нь өгсөн. Өвс тэжээлийн үнийг тодорхой хэмжээгээр хөнгөлж өгсөөр байтал хүрэх ёстой газартаа хүрээгүй байна. Өвөлжилт хүндэрсний хажуугаар хүнээ бодох ёстой. Хүний эрүүл мөн чухал. Цасанд боогдсон малчдын дунд тулгар биетэй, нярай хүүхэд, ахмад настан, суурь өвчтэй хүн хэд байгааг судлах ёстой. Судалгааны ажил явагдаж байна. Тулгар биетэй эхчүүдийг зам гүвээ хаагдахаас өмнө сумын төв рүү явуулах, хүндрэлтэй төрөх магадлалтайг нь аймгийн төв рүү явуулах зэрэг арга хэмжээг орон нутаг авч ажиллаж байна.
-Отроор яваа малчид цөөнгүй бий. Тэдгээрийг эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулж байгаа юу?
-Эрүүл мэндийн үзлэгт хамруулах шаардлагыг тавьсан. Хамгийн гол нь хаа хаанаа хариуцлагатай байх хэрэгтэй. Цаг агаарын урьдчилсан мэдээгээр долоо хоног цасан шуурга шуурч нөхцөл байдал хүндрэх шинжтэй байна. Малчдын утсанд цаг агаарын мэдээллийг шууд дамжуулдаг системд шилжүүлсэн учраас цаг агаарын мэдээллийг утаснаасаа авч байгаа. Гэхдээ өвөлжилт хүндэрсэн газруудад ажиллахад зарим үүрэн телефоны сүлжээг эргэж харах шаардлагатай байна. Зарим газарт сүлжээ барихгүй байна. Энэ бол маш ноцтой зүйл. Зам гүвээ хаагдсан үед эрүүл мэндийн шаардлагатай тусламж авах гэтэл гар утасны сүлжээгүйгээс болж хүний амь нас эрсдэл аюултай.
-Салбар яамны зүгээс олон улсын байгууллагуудтай хэрхэн хамтарч ажиллаж байна вэ?
-НҮБ-аас баруун аймгийн өвөлжилтийн бэлтгэл ажилтай холбоотой мэдээ мэдээллийг авсан. Мөн энэ талаарх мэдээллийг Шадар сайд болон Улсын онцгой комисс, Засгийн газарт танилцуулж өвс, тэжээл хөнгөлөлттэй үнээр хүргэх ажлыг зохион байгуулна. Түүнчлэн уг ажилд олон улсын байгууллагуудыг уриалсан. Хамгийн гол нь хүндээ тусламж үзүүлэх ёстой. Малын тарга тэвээргэ алдуулахгүй байх чухал ч хүндээ эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ хүрэлцэхгүй байна. Тиймээс энэ талаар танилцуулсан. Ажлын үр дүн удахгүй гарах байх.
-Зүүн аймгуудын хувьд өвөлжилт ямар байна вэ?
-Бэлтгэл ажил хангах хүрээнд ажилласан. Ерөнхий сайд Хэнтий аймгийн сумдаар ажиллаад ирсэн. Нөхцөл байдал амаргүй байна. Цас их орсон. Зуншлага сайтай, цас бага орсон газруудад давгүй байна лээ.
-Өвс, тэжээлийг хөнгөлөлттэй үнээр олгохоос гадна хүндрэлтэй байгаа газруудад үнэгүй олгох талаар яригдаж байсан. Хэчнээн тонн өвс үнэгүй олгох бэ?
-Үнэгүй олгосон газар одоогоор байхгүй байна. Өвөлжилт хүндэрсэн газруудад хөнгөлөлттэй үнээр олгож байгаа.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (9)