УИХ-ын 2020 оны ээлжит сонгуульд нам, эвслээс мөрийн хөтөлбөрөө аудитын байгууллагад дүгнэлт гаргуулахаар хүргүүлсэн билээ. Гэвч сонгуулийн мөрийн хөтөлбөрүүдийн зарим заалт нь мөрийн хөтөлбөрт тусгахыг хориглосон зургаан заалтыг илт зөрчсөн байна. Энэ нь намууд сонгогчдын саналыг тооцоо судалгаагүй ямар ч хамаагүй аргаар татах, ард нийтийг басамжлан доромжилсон үйлдэл боллоо гэдгийг Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга УИХ-ын чуулганыг нээж хэлсэн үгэндээ онцолсон билээ. Тэрбээр "Хямрал хаалга тогшиж байхад Монголын улс төрийн намууд, улс төрчид сонгогчдод оноо авах уралдаанд орж, сонгуулийн том том дүнтэй мөнгөн амлалтуудыг хууль зөрчин өгч байгаа нь цаг үеэ мэдрэхгүй байгаагийн баттай шинж мөнөөс мөн. Эдийн засаг, санхүүгийн давхар хямралууд нүүрлэсэн нөхцөлд бидэнд зохисгүй амлалтын биш, хямралыг даван туулах бодит хөтөлбөр нэн шаардлагатай байна” гэсэн юм.
Тэгвэл 2020 оны УИХ-ын ээлжит сонгуульд 27 нам мөрийн хөтөлбөрөө ирүүлсэн бөгөөд үүний долоо нь л хуулийн шаардлага хангаж, бусад нь босго давалгүй бүдэрчээ.
Тодруулбал, Улсын Дээд шүүхэд бүртгэлтэй 35 нам байдгаас 27 нь сонгуульд оролцохоор мөрийн хөтөлбөр ирүүлсэн бөгөөд эдгээрээс 12 нам нь дөрвөн эвсэл болж, үлдсэн нь бие дааж оролцож байгаа юм. Мөрийн хөтөлбөр нь УИХ-ын сонгуулийн тухай хуулийн 38.3-т зааснаар
-эд мөнгө амлахгүй,
-үнэгүй, хямдруулсан үйлчилгээ үзүүлэхгүй,
-улс орон нутгийн төсвийг бусдад хандивлахгүй,
-уул уурхайн салбарын орлогыг хишиг хувь болгон олгохгүй байх зэргийг тусгасан байдаг. Гэвч Монгол Улсын Үндэсний аудитын газраас хийсэн шалгалтаар 19 мөрийн хөтөлбөрөөс 12 нь шаардлага хангаагүй байна. Тиймээс нам, эвслийн мөрийн хөтөлбөрийг буцаасан аж. Энэ тохиолдолд ажлын тав хоногт мөрийн хөтөлбөрөө засч дахин хүргүүлэх боломж нам, эвслүүдэд бий юм.
Мөрийн хөтөлбөр нь шаардлага хангасан намууд:
1. Зон олны нам
2. Хөгжлийн хөтөлбөр нам
3. Дэлхийн монголчуудын нам
4. Эрх чөлөөг хэрэгжүүлэгч нам
5. Эх орон нам
6. Ард түмний олонхийн засаглал нам
7. Ард түмний нам
Эдгээрээс бусад нам, эвслүүдийн мөрийн хөтөлбөр дээрх хуультай нийцэхгүй байна гэж үзсэн байна. Тиймээс энэ сарын 13-наас өмнө шалгалтад бүдэрсэн нам, эвслүүд мөрийн хөтөлбөрөө чанаржуулж, хууль зөрчсөн заалтуудаа хуульд нийцүүлэн хүргүүлэх ёстой. Хэрвээ энэ хугацаанд амжаагүй бол УИХ-ын ээлжит сонгуульд оролцох эрхгүй болох юм.
Г.Эрдэнэ
Сэтгэгдэл (7)