Монголчууд мартахдаа хурдан, шүүмжлэхдээ удаан гэж үнэн үг ажээ. Учрыг сийрүүлбэл, 2015 оны зургадугаар сарын 9-нд ОХУ-ын Буриадын нэрт барималч Даш Намдаковын “Чингис хаан” бүтээлийг Монголын нэгэн улстөрч үнэ цохин худалдаж авсан нь тухайн үедээ шуугиан тарьж байлаа. Арга ч үгүй юм. 2012 оны Лондоны зуны олимпийн наадмаар тус хотод байршуулсан уг бүтээлийг БНХАУ, ОХУ, АНУ зэрэг дэлхийн тэргүүлэгч орнуудаас худалдаж авах санал гаргаж байсан ч Батлан хамгаалахын сайд асан, “Ажнай” нэрээрээ олны танил болсон Д.Бат-Эрдэнэ гурван сая орчим еврогоор өөрийн болгосон нь анхаарлын төвд орох шалтгаан болсон юм.
“Чингис хаан” баримлыг ОХУ, БНХАУ, АНУ-тай өрсөлдөхийн зэрэгцээ үнэ цохиж авсан шалтгаанаа сайд асан Д.Бат-Эрдэнэ “ОХУ-ын Буриад улсын нэрт барималч Даш Намдаковын хосгүй бүтээл “Чингис хаан” хөшөөг 2011 онд Италид бүтээсэн. 2012 оны олимпийн наадмын өмнө Лондон хотод байршуулсан юм. Энэ бүтээлийг хэн нэгэн Монгол хүн Монголд авч ирэх ёстой гэж үзсэн. Тиймээс санал санаачилгыг нь гаргаад тодорхой үнээр худалдан авсан. Тухайн үед хөшөөг цөөнгүй орон худалдан авах санал гаргаж байсан юм. Монголд авч ирээд жил болж байна” хэмээн тайлбарлаж байв.
Харин УИХ-ын дарга асан З.Энхболд “Хөшөөг Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд байршуулна. Хөшөөг эх орондоо авч ирэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан УИХ-ын гишүүн Д.Бат-Эрдэнэд талархал илэрхийлж, баяр хүргэж байна” хэмээн талархал илэрхийлж байлаа шүү дээ. Улмаар Монголын хил дээр жил гаруйн хугацаанд “саатсан” уг хөшөөг тэрбум гаруй төгрөгийн гаалийн татвараас чөлөөлөх тогтоолын төслийг УИХ-аар хэлэлцэж баталсан нь 2015 оны долдугаар сарын 2-нд болсон үйл явдал.
Монгол угсаатнуудын их түүх, уламжлал, соёл, гүн ухаан, сэтгэлгээний онцлогийг илтгэсэн гарамгай бүтээлүүд туурвиж байгаа уран барималч, зураач Даш Намдаковд /Намдагийн Дашням/-д Ерөнхийлөгчийн зарлигаар 2015 оны Төрийн соёрхлыг хүртээсэн билээ.
Гэвч үндэсний түүх, өв соёлыг тодотгон баяжуулахаас гадна аялал жуулчлалын салбарт Монгол Улсыг таниулан сурталчлахад чухал хувь нэмэр болох учиртай, дэлхий дахины хосгүй бүтээл гэгдэх 4.8 метр өндөртэй “Чингис хаан” хүрэл хөшөөг өнөөдрийг хүртэл хаана байрлуулах нь тодорхойгүй явсаар эцэстээ бэх нь бүдгэрсэн цаас шиг мартагджээ.
Угтаа бол тус бүтээлийг гаалийн татвараас чөлөөлөх үеэр тухайн үед Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын даргаар ажиллаж байсан С.Баярцогт нийслэлчүүд хамгийн олноор цугладаг газарт байршуулна хэмээн ярьж байв.
Сүхбаатарын хөшөөг нүүлгэж, буурин дээр нь байршуулах тухай яриа ч улс төр, нийгмийн хүрээнд гарч байсан удаатай. Гэвч “Чингис хаан” хөшөөг дагуул таван хөшөөний хамт байрлуулахад Сүхбаатарын талбайн хэмжээ хүрэлцэхгүй учир Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнг хамгийн тохиромжтой газраар нэрийдэж байв. Бүр одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын санаачилгаар эхлүүлсэн Их Майдар цогцолборын нэгэн гол бэлгэдэл болгох тухай ч яригдаж байсан юм.
УИХ, Ерөнхийлөгч гээд ээлж дараалсан сонгуулийн уур амьсгалын хөлд Төрийн шагналын үнэлэмжтэй “Чингис хаан” хөшөө мартагдаж, бүр ор сураггүй алга болж, хаана хадгалагдаж байгаа вэ гэсэн асуулт тавихад хүргэж эхэллээ.
Сайд асан Д.Бат-Эрдэнэ өөрийн хөрөнгөөр хөшөөг худалдан авсан ч улсын сан хөмрөгт шилжүүлэхээ мэдэгдэж байсан.
Тэгэхээр “Ажнай” Д.Бат-Эрдэнийн хэлсэн үнэн л юм бол Төрийн шагналын үнэлэмжтэй “Чингис хаан” хөшөө улсын сан хөмрөгт хадгалагдаж буй. Эсвэл эрхэм Ерөнхийлөгч Х.Баттулга Их Майдар цогцолбортоо залахаар хав дарчихав уу. Тийм биш бол татвараас чөлөөлүүлэн байж Англиас авчруулсан “Чингис хаан” хөшөөг Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд байршуулж дотоодын төдийгүй гадаадын жуулчдын нүдийг хужирлавал түүнээс олох ашиг орлого нь ч манайд хэрэгтэй л юм. Үүнийг УИХ-ын гишүүнээр сонгогдож, тангараг өргөөд байгаа Д.Бат-Эрдэнэ гишүүн хамгийн сайн мэдэх хүн?!
Г.Эрхэс
Сэтгэгдэл (6)