Монгол Улсын зургаа дахь Ерөнхийлөгч жил ч хүрэхгүй хугацааны дараа тодорно. Үндсэндээ Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн сунгааны өмнөх жил улиран дэвшихэд шаардлагатай бүхий л талын бэлтгэл ажлыг хангасан байх хариуцлагатай үе. Мөн сайн “пи ар” хэрэгтэй. Энэ бүгд удахгүй эхэлнэ.
Ирэх сонгуулийн нэг онцлог нь ялалт байгуулсан нэгэн Төрийн тэргүүнээр зургаан жил улсын тусгаар тогтнол, бүрэн эрхт байдлыг хангах ашиг сонирхлын үүднээс хууль тогтоох, гүйцэтгэх, шүүх эрх мэдлийг хэрэгжүүлдэг байгууллагууд зүй зохистой харилцан ажиллахад нь Үндсэн болон бусад хуульд заасан бүрэн эрхийнхээ хүрээнд дэмжлэг нөлөөлж ажиллана. Ингэхдээ нэг л удаа сонгогдох юм.
Энэ эрхийг хэн авах вэ. Өнгөрсөн парламент Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлт оруулахдаа одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгад улирах боломж олгохоор зохицуулалт хийсэн. Учир мэдэх хүмүүсийн ярьж буйгаар МАН Үндсэн хуулийн нэмэлт, өөрчлөлтийг хийхийн тулд Ерөнхийлөгчтэй тохиролцсон гэх нь бий. Юутай ч Ерөнхийлөгч Х.Баттулга улирах эрхээ эдлэхээр аль хэдийнэ үйл ажиллагаагаа эхлүүлсэн.
Харин дараагийн нэр дэвших магадлалтай хүнээр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг нэрлэдэг. Өрсөлдөөн ч тэр хэмжээгээр ширүүсэх талтай. Гэхдээ өмнөх сунгаануудаас харахад сөрөг намаас сонгох нь нийтлэг байж.
Тухайлбал, 2001 онд Ерөнхийлөгч асан Н.Багабандийг хоёр дахь удаагаа сонгогдохын өмнөх жил УИХ-д Н.Энхбаяр даргатай МАН 72 суудал авч ялалт байгуулсан. Дараа нь Н.Энхбаярыг Ерөнхийлөгч болохын өмнөх жил МАН, АН адилхан суудал авсан юм. Энэ үед Н.Энхбаяр Ерөнхий сайдаар ажиллаж байгаад АН-тай гэрээ байгуулан Ц.Элбэгдоржийг Ерөнхий сайдаар, өөрөө УИХ-ын даргаар нэг жил томилогдож байв.
2013 онд Ц.Элбэгдорж Ерөнхийлөгчөөр сонгогдохын өмнө АН хоёр дахь удаагаа УИХ-д олуулаа болсон удаатай. Харин түүний бүрэн эрх дуусахаас нэг жилийн өмнө МАН олонхи болж УИХ-д сонгогдсон билээ.
Мөн одоогийн Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын бүрэн эрх дуусахаас өмнө МАН олонх болов. Түүх давтагддаг нь үнэн байж болох ч Х.Баттулгыг Ерөнхийлөгчөөр ажиллаж байх үед МАН ялсан нь сонирхолтой жишээ, өгүүлэмж.
Өмнөх жишээнүүдээс харахад УИХ-д олонхи болсон намын сөрөг хүчнийг Ерөнхийлөгчөөр сонгодог байж. Иргэдийн хандлага ийм байна.
Ардчилсан хувьсгалаас хойш нэг нам дангаараа төрийн бүх шатны эрхэнд хүрч байсан нэг л тохиолдол бий. Тэр нь 2012 он. Сийрүүлбэл, АН УИХ-д олуулаа болж сонгогдон Н.Алтанхуяг Ерөнхий сайдаар, Э.Бат-Үүл хотын даргаар, 2013 онд Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж улирснаар төрийн бүх шатны эрх мэдэл АН-д шилжсэн байдаг.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (31)