Дорноговь аймгийн иргэд ураны цацрагийн хор хөнөөл Монгол Улсыг чимээгүй залгиж байгаа талаар мэдээлэл хийлээ. Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд үйл ажиллагаа явуулдаг Францын төрийн өмчит "Бадрах Энержи" ХХК-ийн ашиглаж байгаа химийн хорт бодис нь хөрсний усаар дамжиж малд, малаас хүнд нөлөөлж байгаа нь онц байдал зарлахад хүргээд байна гэдгийг мэдээлж, зургаан хөлтэй хоёр ямааг олон нийтэд үзүүллээ.
Машинтай жагсаал хөдөлгөөний тэргүүн Б.Цэгмид “Бадрах Энержи” ХХК-ийхан Дорноговь аймгийг шүүрэн шанага болгож, ард түмнийг нь ураны цацрагийн хороор хордуулж, газар нутагт маань эзэн суухыг санаархаж байна. Гэтэл төр засгийнхан үүнийг мэдсэн ч мэдээгүй мэт сууж, ард түмнээ хөсөр хаяж байгаа учраас бид өнөөдөр мутацад орсон малыг олон нийтэд үзүүлж, бодит байдал ямар байгааг мэдүүлэхийг хүслээ” гэсэн юм.
Харин “Эвийн хүч, эх нутгийн төлөө” ТББ-ын тэргүүн Б.Хөхөө “Бадрах Энержи” ХХК нь хайгуулын өрөмдлөг нэртэйгээр олборлолт хийж байна. Өнөөдөр Дорноговь аймгийн долоон сумын таван сая га газар, 902 мянган мал, 53 мянган хүн ураны хор нөлөөнөөс болж өвчилсөн байх магадлалтай байна” гэв.
Улаанбадрах сумын иргэд амьдарлаа залгуулахын тулд малаа нядлан зарж, борлуулж байна. Ингэхдээ зах зээл өндөртэй аймаг, сум, тэр ч бүү хэл Улаанбаатар хот руу хүртэл оруулж зардаг. Тэдгээр малын дийлэнх нь хордсон байдаг нь нууц биш. Саяхан гэхэд 17 ширхэг тэмээ нядлахад бүгд уушигны хатгаатай байсан. Ингэхээр энэ нь зөвхөн Дорноговьчуудын төдийгүй нийт монголчуудын асуудал болоод байгаа учир уран олборлолт явуулдаг компаний үйл ажиллагааг зогсоохыг шаардаж байгаа аж.
“Эвийн хүч, эх нутгийн төлөө” ТББ, “Босоо хөх монгол” ТББ-ын нэхэмжлэлтэй “Бадрах Энержи” ХХК-д холбогдох хэргийн шүүх хурал 44 удаа хойшилжээ. Энэ нь ямар нэгэн улс төрийн нөлөөтэй гэж үзэж байгаа аж. Тиймээс энэ хэргийг хурдан шийдэж, ураны хайгуулын олборлолтын үйл ажиллагааг түтгэлзүүлж өгөөч гэдгийг л хүсч байна. Түүнээс бид зүгээр танхайрч, эсвэл хэн нэгнээс мөнгө төгрөг авах гэсэн зорилгогүй.
“Бадрах Энержи” ХХК нь өөрсдийнх нь эсрэг үг хэлж, эсэргүүцсэн нутгийн иргэдийг цагдаа шүүхийн байгууллагаар сүрдүүлж, алахаас бусдаар л дарамталдаг гэдгийг нутгийн иргэд хэлж байсан юм.
Түүнчлэн Мал эмнэлгийн байгууллагад олон жилийн өмнөөс удаа дараа мутацад орсон мал амьтдыг шилжлүүлэх хүсэлт тавьж, дээж явуулдаг ч ямар нэгэн хариу илгээдэггүй байна. Хамгийн гол нь дээрх мутацад орсон мал амьтдыг яг ураны хор хөнөөлөөс болж хордсон гэдгийг шинжлэх лабортори Монгол Улсад байдаггүй аж. Тиймээс ч иргэд шүүхийн өмнө хүчин мөхөстдөг гэдгээ хэлсэн. Гэхдээ ураны олборлолт явуулахаас өмнө Дорноговь аймагт тэр дундаа Улаанбадрах суманд ямар нэгэн өөрчлөлттэй мал, амьтан төрдөггүй байжээ. Гэтэл сүүлийн жилүүдэд өнөөдрийн олон нийтэд харуулж байгаа шиг олон хөлтэй, амьдгүй төл ихээр гарч, нутгийн иргэд хавдараар өвчлөх нь ихэссэн байна.
“Бадрах Энержи” ХХК-ийн хийсэн Байгаль орчны нарийвчилсан тайланд “Газар доор уусган баяжуулах хүчилжүүлсэн уусмал нь гүний усны PH-ыг бууруулах ба PH нь зохих түвшиндээ 1.5 исэлдүүлэгч агуулсан хий шахна хэмээсэн нь газрын гүний усанд маш хүчтэй хүчил шахдаг болохыг баталсан баримт болж байгаа аж.
Нутгийн иргэдийн ууж буй усны хатуулагыг шинжилж үзэхэд 800-850 гарч байсан бол Улаанбаатарчуудын усны хатуулаг 50-57 зааж байжээ. Учир нь дээрх компани газрын гүний усыг маш хүчтэй хүчлээр уусгаж байгаа учраас ундны усанд ийнхүү нөлөөлж байна гэж үзэж байгаа юм байна.
Ийнхүү иргэдийг мэдээлэл хийж байх зуур Сүхбаатар дүүргийн Цагдаагийн нэгдүгээр хэлтсийн цагдаа нар "Машинтай жагсаал хөдөлгөөний" тэргүүн Б.Цэгмэдийг зургаан хөлтэй ямаануудынх нь хамтаар дүүргийн цагдаагийн хэлтэс рүү авч явсан юм. Албан бус эх сурвалжийн мэдээлж буйгаар Б.Цэгмэдийг Улаанбаатар хотруу мал амьтан нэвтрүүлэхгүй гэх журмыг зөрчсөн үндэслэлээр шалгахаар ийнхүү авч явсан байна.
Дашрамд өгүүлэхэд Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд гаргасан “Эвийн хүч, эх нутгийн төлөө” ТББ, “Босоо хөх монгол” ТББ-ын нэхэмжлэлтэй хэргийн хүсэлтийг шүүх энэ сарын 2-ны өдөр хэлэлцээд хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн аж. ТББ-ууд Анхан шатны шүүхийн гаргасан захирамжид гомдол гаргаж улмаар Захиргааны хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд гомдолыг өнөөдөр хэлэлцэж байгаа юм байна.
Тиймээс Дорноговь аймгийн иргэд төр засгийн удирдлагууд энэ асуудалд анхаарал хандуулж, ард түмнээ авараачээ хэмээн дуу хоолойгоо хүргэж байгаа аж.
Б.Батчимэг
Сэтгэгдэл (62)