Дэлхий цар тахалд нэрвэгдсэн онцгой нөхцөлд энэ оны УИХ-ын сонгууль болж өнгөрсөн. Цар тахлын үеэр монголчуудын мөрдөж байсан хорио цээр, амны хаалт зүүх, хүн хоорондын зай барих зэрэг дэглэм сонгуулийн сурталчилгааны хугацаа эхэлсэн цагаас суларч назгайрсан гэдэгтэй хэн ч маргахгүй. Тухайн үед зуны дэлгэр цаг тохиосон, вирусний халдварыг дотооддоо алдаагүй байсан гэх зөвтгөл, тайтгарал байсаан, үнэн. Тиймдээ ч сонгуулиа хойшлуулалгүй хийж, хууль тогтоох төрийн дээд байгууллагаа бүрдүүлсэн. Байдал өнөөдөр орвонгоороо эргэчихлээ.
Гэвч төр толгойлогчдын өөрөөр хэлбэл ард түмний төлөөлөл болсон УИХ-ын гишүүдийн дунд манлайлал үзүүлж байгаа хүн алга.
Хүний эрхийн төлөө тэмцэгч, амьжиргаа нь туйлдаж ядарч байгаа иргэний дуу хоолойг төрд, олон түмэнд хүргэх тэмцэгч ч үгүй. Хөл хорионы эхэн өдрүүдэд өдөр шөнөгүй ажиллаж, харуй бүрийгээр гэрийн бараа хардаг олон хүн гэртээ хэсэг амарч, олон нийт ч хийсэн хоолоо цахим хуудсандаа оруулж тайван байлаа. Одоо ихэнх нь хоол ундгүй болж энүүхэндээ гэхэд уур нь хүрч эхэлжээ.
Сахилга баттай, хариуцлагатай төртэйсэн бол ард иргэдээсээ уучлалт гуйгаад, ядаж байдал намжсаны дараа огцрохоо мэдэгдчихсэн байгаа. Харамсалтай нь ийм ёс суртахуун байсангүй ээ.
Цөөнхийн бүлэг эрх баригчдад уучлалт гуйх шаардлага хүргүүлсэн боловч эс тоов. Эцэстээ УИХ дахь Ардчилсан намын бүлгийн дарга Д.Ганбат бөхийн байж ард иргэдээсээ уучлалт гуйв. УИХ-ын дарга асан М.Энхболд 60 тэрбумын авлигын хэрэгт нэр холбогдсон гэж өөрийн нэрийн өмнөөс уучлалт гуйж байсныг эс тооцвол чуулганы танхимд ард түмнээсээ уучлалт гуйж байсан нь үгүй.
Д.Ганбат гишүүн “Хариуцлагагүй салан задгай байдлаас болж ковидын халдварыг дотроо алдлаа. Иргэдээ ийм байдалд хүргэсэндээ албан тушаалтнууд уучлалт гуйх ёстой. Цаашид жишиг болгох үүднээс би уучлалт гуйж байгаа юм шүү” гэдгээ учирласан. Гэвч МАН-ын гишүүд болон Ерөнхий сайд нарын хэн нь ч өнөөдрийг хүртэл уучлалт гуйгаагүй л байна. Манайхан ч юмыг өнгөцхөн хардаг зангаараа цаад үр дүнг тооцолгүй тэгсхийгээд мартах шив.
Яг үнэндээ УИХ салбар бүрийн шилдгүүдийн “бөөгнөрөл” байх ёстой. Энэ удаагийн Их Хурал 13 эмэгтэй гишүүн, 35 хуульч эрх зүйч, 21 эдийн засагч, инженер 12-той. Түүнчлэн эмч багш урлаг, спорт, улс төр, нийгмийн ухааны мэргэжлийнхэн бий. Гэвч хэн нь хэн бэ гэдгийг цаг хугацаа маш тодорхой харууллаа.
Ер нь бүх нийтийн хатуу хөл хорио тогтоосон цагаас хойш лав хоёр долоо хоногийн хугацаанд гишүүд зөвхөн мэдээлэл төдийхнөөр нийгмийн амьдралд оролцож байна гэхэд хилсдэхгүй.
Орон нутгаас нийслэлд, хотоос хөдөөд очоод гацсан иргэд аргаа бараад тойргийнхоо гишүүнд зурвас илгээж байгаа. Түүнийг л ярьж “Хөдөөгийн иргэдийг хэзээ буцаах вэ” гэсхийгээд ихэнх нь хэнэггүйтэн суух. Төлбөртэй үзэх киноны сувгаа сайрхаж өлөн зэлмүүн иргэддээ бардамнах нэгэн ч байна. Өөрөө санаачилга, цаг гаргаад хэлэлцэж буй хуулийн төслөө ч уншчихдаггүй, тухайн асуудлаа мэдэхгүй судлаагүй байж камерын өмнө улс төрждөг цөөнөөр барахгүй хэд хэдэн гишүүнтэй.
Уг нь тэд нам харгалзахгүй, олонхи цөөнх гэлтгүй тойрогтоо ажиллахад зориулсан 280 сая төгрөгийг жил бүр төсвөөс авдаг.
Дээрх хэмжээний мөнгөнөөс гадна УИХ-ын гишүүн бүрийн төлөө ажиллах зөвлөх, туслах, бие төлөөлөлч бүхий цөөн гэлтгүй хүнтэй баг ард нь ажилладаг.
Бүхэл бүтэн 76 хүн /гишүүн/ бүр мэргэжлийн баг бүрдүүлж, өөрсдөө Монгол Улсаа гэсэн чин сэтгэл гарган ажиллавал хүн ам цөөн манайх шиг улс дорхноо өндийнө. Ингэж ажиллахыг шаардаж эрх нь ч иргэдэд бий. Гэвч одоогийн төр түшилцэж буй төрийн түшээдийн иргэддээ хандсан эс үйлдэл, хувийн эрх ашгийнхаа төлөө бол ханцуйдаа наймаалсан панзчид шиг аашлах болсонд эгдүүцэж байна.
Б.Цэрэнлхам
Сэтгэгдэл (4)