Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны Орлогч захирал Г.Тогтохбаатартай ярилцлаа.
-Ковидын нөхцөл байдал аливаа улс орны эдийн засгийн хөгжлийг хоёр жилээр ухраасан гэх дүгнэлт гарсан. Манай улс эдийн засгийн хувьд 5.3 хувь агшсан, ДНБ сүүлийн 10 жилд тасралтгүй өсөж байгаад 12 хувийн агшилттай гарсан гэх мэт уналтууд байна. Он гарснаас хойш сэргэж байна. Ялангуяа санхүүгийн салбар Монголд арилжааны банк дээр тогтож байгаа. Цар тахлын нөхцөл байдал Монголын банкны салбарт, тэр дундаа таны ахалж ажиллаж байгаа банканд ямар байдлаар нөлөөлсөн бэ?
-“Ковид-19” цар тахлын улмаас банкны секторт хамгийн их нөлөө үзүүлж байгаа зүйл бол зээл их чанаргүйжиж байна. Зээлдэгч нар үйл ажиллагаа явуулж чадахгүйд хүрч, үйл ажиллагаа нь хумигдсан. Үүнээс болж зээл төлөхгүй байх нөхцөл байдалд хүрсэн. Монгол Улсын банкны секторын хувьд чанаргүй зээл энэ оны наймдугаар сарын сүүлээр 10.1 хувь байсан. Өөрөөр хэлбэл, банкны системд 10 зээл тутмын 1 нь чанаргүй болсон. Миний бодлоор чанаргүй зээл нэмэгдэх хандлага цаашид ч хадгалагдах байх. Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны хувьд бусад Монголын банкнуудтай ижил байгаа. Өөрөөр хэлбэл, зээлдэгч нар зээлээ төлж чадахгүйд хүрч, банк руу орох мөнгөний урсгал хязгаарлагдаж байна. Цар тахал болон эдийн засгийн хямрал хамгийн түрүүнд жижиг, дунд бизнест маш их нөлөөлдөг. Манай банк хэмжээгээрээ жижигтээ орно. Нийт актив нь 134 тэрбум төгрөг. Бусад том банкнуудтай харьцуулахад бидний эзэлж буй зах зээл бага. Тиймээс цар тахлын нөлөө бусад том банкнуудтай харьцуулахад манайд маш их байгаа.
-Энэ нөлөөлж байгаа саад бэрхшээлийг банк ямар тактикаар даван туулах вэ?
-Цар тахалтай холбоотой хуулиуд гарсан. Төв банкнаас мөн арга хэмжээ авсан байгаа. Би тэр арга хэмжээнүүдийг зөв гэж бодож байна. Төрийн байгууллагуудын авч байгаа арга хэмжээний хажуугаар бид өөрсдөө санаачилга гаргаад, хоёр сарын өмнө зээл төлүүлэх аян зарласан. Аяны хүрээнд бид зээлдэгч нарын нэмэгдүүлсэн хүүг тэглэж, хуримтлуулсан үндсэн хүүнээсээ хөнгөлөлт үзүүлж байна. Эдийн засгийн агуулгаараа банк өөрийн ашгаасаа татгалзаж байна гэсэн үг. Учир нь банкны үйл ажиллагааны хэвийн байдлыг хадгалах үүднээс хүүгийн орлогыг бууруулж, зээл төлүүлэхийг урьтал болгож байна.
-Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банктай холбоотой янз бүрийн мэдээлэл гардаг. Тухайлбал, Эрүүл мэндийн даатгалын сан болон Нийгмийн даатгалын сангийн хөрөнгө танай банк дээр байршдаг. Тэр мөнгийг эргүүлж авъя гэхээр танайх өгөхгүй байгаа юм шиг, эсвэл тэр санд танай банк асар их өртэй юм шиг мэдээллүүд их гарсан. Та орлогч захирлын хувьд үүнд тайлбар хэлнэ үү?
-Бид НДЕГ, ЭМДЕГ-тай ил тод, маш дэлгэрэнгүй байдлаар уулзаж, өөрсдийнхөө боломжийн талаар танилцуулж байгаа. Банкны зүгээс энэ мөнгийг төлөхгүй байх үндэслэл байхгүй. Банкны удирдлагын баг энэ асуудлыг шийдэхээр ажиллаж байгаа. Аравдугаар сарын сүүлээр энэ асуудлыг шийдэж, хоёр байгууллагатай тохиролцоонд хүрч, төлбөрийн графикийг тохиролцох болов уу. “Банк төлөхөөс зайлсхийж байна, зугтаж байна” гэх мэт мэдээллүүд цахим орчинд их явж байна. Тийм юм байхгүй гэдгийг бид хариуцлагатай хэлье. Үүний төлөө манай баг ажиллаж байгаа.
-Банкны хөрөнгө оруулагч нартай холбоотой олон мэдээлэл гардаг. Үүнд та албан ёсны тайлбар хэлээч?
-Сошиалаар гарч байгаа гүтгэлгийн шинж чанартай мэдээллийг би ташаа гэдгийг энэ боломжийг ашиглаад хэлье. Өнөөдрийн байдлаар Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банканд хувь нийлүүлэгчдийн ганц ч зээл, авлага байхгүй. Манай банкийг хувьцаа эзэмшигчтэй холбож, улс төрийн зорилгоор сөрөг, зохиомол мэдээллийг удаа дараа гарган, улмаар банкны бизнесийн нэр хүндэд халдах, харилцагчдын манай банканд итгэх итгэлийг бууруулах сөрөг нөлөөлөл авчирч байсныг энд дурдах нь зүйн хэрэг. Гэвч манай банкны харилцагчид бидний үйл ажиллагаатай өдөр тутам харьцаж байдгийн хувьд бидэнд итгэл хүлээлгэж, өнөөдрийг хүртэл хамтран ажиллаж байгаад Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны зүгээс гүнээ талархал илэрхийлмээр байна.
-Банкны салбарын хэмжээнд жижиг гэсэн статустай явж байгаа банкнууд “Капитал” банкны араас орох юм биш биз дээ гэсэн болгоомжлол нийгэмд байгаа. Жижиг банкнууд дампуурах гэж байна гэх мэдээллүүд үе үе гардаг. Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банк дампуурсан, эсвэл үйл ажиллагаа нь доголдсон банкны хувь тавиланг давтах уу гэсэн асуултад та юу гэж хариулах вэ?
-“Капитал” банканд НДЕГ-ын маш их хэмжээний мөнгө цоожлогдсон. Нэгдүгээрт, тэр мөнгийг манай пассив дээр байгаа НДЕГ-ын мөнгөтэй харьцуулах юм бол харьцуулашгүй бага. Хоёрдугаарт, банк актив дээрээ маш сайн хөрөнгөтэй байгаа. Энэ хөрөнгийг ойрын хугацаанд, он дуусахаас өмнө эргэлтэд оруулах төлөвлөгөөтэй, дараалсан үе шаттай арга хэмжээ аваад, ажиллаж байгаа. Тийм учраас Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкийг “Капитал” банктай харьцуулж болохгүй. Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны сайн актив эргэлтэд орж, мөнгөжүүлэх цаг хугацааны асуудал яригдахаас биш, “Капитал” банктай зүйрлэгдэж дампуурах асуудал огт байхгүй. Дээр нь “Капитал” банктай харьцуулбал манай хадгаламж эзэмшигч нарын тоо бага, тогтвортой гэж хэлж болно. Гуравдугаарт, Монголбанкнаас тавьдаг шаардлагын дагуу дүрмийн сан нэмэгдэх юм бол яг тэр хэмжээгээр манай санхүүгийн чадавх нэмэгдэнэ. Үндсэн ийм гурван чиглэлээр удирдлагын баг ажиллаж байгаа.
Танд нэмж хэлэхэд, бусад банктай харьцуулахад Үндэсний хөрөнгө оруулалтын банкны үйл ажиллагаанд хөндлөнгөөс улс төрийн нөлөө их орж ирдэг юм байна. Уг нь олон улсын сонгодог загвараар банкны ажилд хөндлөнгөөс оролцох нь зохимжгүй бөгөөд тус банкны хадгаламж эзэмшигчдийн эрх ашиг хөндөгдөж байдаг юм. Улс төрчтэй тэмцэлдэж байгаад цаана байгаа олон мянган хадгаламж эзэмшигчдийг хохироох вий гэсэн болгоомжлол надад байдаг.
-Цаг зав гарган ярилцсан танд баярлалаа.
-Баярлалаа.
Сэтгэгдэл (4)