Буянт голын усаар тэтгэгдэж, үржил шимтэй хөрсөнд тарьж ургуулсан Ховдын тарвас илүү амттай гэлцдэг. Тэгвэл намрыг урьтаж гарсан шинэхэн тарвас, амтат гуанууд Улаанбаатар хотод иржээ. Тэдний дунд хамгийн их хүлээлт үүсгээд байсан нь улсын аварга тариаланч Ж.Оргих гуайн шинэхэн ургац. Энэ жилийн улсын баяр наадмын түрүү бөхөөр тодорч улсын аварга цол хүртсэн О.Хангай жил бүр аавынхаа тариалсан ургацыг борлуулдаг. Тэгвэл энэ жил аваргын гараас тарвас авна гэсэн хүмүүс ч олон байлаа. Хүмүүсийн хүлээлт үүсгэсэн О.Хангай аваргын аавын тарвас Улаанбаатар хотод ирж бид зорин очсон юм.
Биднийг очиход аль хэдийн хоёр тонн тарвас борлуулчихсан байлаа. Хүний хөл татрах үеийг хүлээсээр нэлээд удав. Аваргын тарвас аль вэ гэсээр ирж байгаа хүмүүс араасаа дугаарлан зогсоцгооно. Тарвасаа авах зуураа аварга ирсэн үү, аваргын гараас авмаар байна гэх нь үе үе дуулдаж байлаа. Хэсэг хүлээсний эцэст бид Оргих гуайн бага охин Тамиртай хэсэг ярилцлаа.
- Сайхан зусаж байна уу. Энэ жил хэчнээн тонн ургацтай Улаанбаатар хотод ирсэн бэ?
-Сайн байна уу. Сайхан зусаж байна. Энэ жилийн эхний ургац 15 тонн ургацтай ирлээ.
-Ирснээсээ хойш хэд орчим кг-ийг борлуулав?
-Өчигдөр өглөө ирээд өдөр гэхэд л хоёр тонныг борлуулчихсан байсан. Дунд нь бороо ороод хэсэг саатсан.
-Энэ жил О.Хангай аварга ирэв үү. Өөрөө зарвал очиж авна гэсэн хүмүүс олон байсан даа?
-Ах маань энэ жил найр болох гээд завгүй л явна. Ах нутагтаа байгаа болохоор би энэ жил өөрөө ирсэн. Гэхдээ энэ сарын сүүлээр ирж магадгүй, тодорхойгүй л байна. Жил бүр ах маань өөрөө зардаг болохоор зорьж ирсэн хүмүүс олон байна. Ирсэн хүмүүс ахыг асуугаад л байгаа. Аваргаас өөрөөс нь авна, хэзээ ирэх вэ зургаа даруулмаар байна гээд л байсан.
-Зорьж ирсэн хүмүүс олон байв уу?
-Ер нь л ихэнх хүмүүс зорьж ирсэн. О.Хангай аваргын тарвас хаана вэ? Аварга байгаа юу гэсээр л ирцгээж байна. Ах маань таван наснаасаа эхэлж аавыг дагаж ногооны талбай дээр ажилласан. Нутагтаа байхгүй үедээ борлуулалтаа хийнэ. Хүмүүс ч их ирнэ.
-О.Хангай аваргыг тарвас борлуулж эхэлснээс хойш борлуулалт нэмэгдсэн үү?
-Тэгэлгүй яах вэ. Хүмүүс ахаас авах илүү дуртай байдаг юм шиг байсан. Ирж зургаа авхуулна гээд л хүрээд ирнэ шүү дээ.
-Энэ жил хэчнээн га талбайгаас ургац хураах вэ? тариалангийн талбай дээр хэдүүлээ ажиллав?
-Аав маань нутагтаа зусаж таван га газар ногоогоо тариалсан. Наадмын өмнө хотод ирээд агаагийн барилдахыг үзээд буцсан даа. Манай гэр бүл ногоо хураах ажилд бүгдээрээ гар бие оролцдог. Энэ жил хоёр эгч, нөхрүүд нь хүүхдүүд нь гээд 10-аад хүмүүс тариалангийн талбай дээр ажилсан.
-Тарвасын үнэ хэд гэж байна вэ?
-Манай тарвас нэг кг нь 3000 төгрөг, тингуа буюу амтат гуа кг нь 7000 төгрөгөөр худалдаалж байна. Гадуур тарвас 3000, 3500 гэж байгаа гэсэн. Эхний ургац учраас бага ирдэг, мөн арай илүү үнэтэй байдаг. Одоо бол нэг шуудай тарвас 90 мянган төгрөгөөр худалдаалж байна. Дараагийн ургацаас эхлээд намрын ургацын тарвас шуудай нь 50 мянган төгрөгөөр худалдаалдаг.
-Дараагийн ургац хэдийгээр ирэх вэ?
-Дахиад хоёроос гурван удаагийн ургац хураана гэсэн төлөвлөгөөтэй байна. Дараагийн ургац энэ удаагийнхаас арай илүү ирнэ. Эхний ургац болохоор арай бага ирдэг. Тиймээс дараагийн 20 орчим тонн ирэх байх. Эхний ургацаа зарж дуусаад буцаад явна. Арав орчим хоногийн дараа шинэ ургац ирчих байх.
-Тарвасаас гадна, амтат гуа харагдаж байна. Өөр ямар ногоо, жимс тариалсан бэ?
-Эхний ургац учраас амтат гуа, тарвас хоёр л авч ирсэн. Харин нутагтаа төмс, лууван, манжин гээд бүх төрлийн хүнсний ногоо тариалдаг. Амтат гуа харин бага ирсэн. Ердөө 100 орчим кг амтат гуатай ирсэн.
-Ургацын үржил шим, гарцын хувьд хэр байв? энэ зун хур бороо арвинтай жил гэж байсан.
-Өмнөх жилийн ургацаа бодвол гүйцээгүй ээ. Өмнөх жил 50, 60 тонн ургац хурааж байсан юм. Энэ жил Ховд нутагт маань ус багатай, хур бороо багатай байлаа. Гэхдээ тийм ч муу гарцтай байсангүй, дажгүй сайн шүү.
-Ярилцсанд баярлалаа.
Аваргын тарвасыг сурсаар ирэх хүмүүст хаягийг тодруулвал, Дөрөвдүгээр дулааны цахилгаан станцын төв хаалганы урд борлуулж байна. Холбогдох утас: 99959693
Т.Мөнхжаргал
Сэтгэгдэл (3)