зар
Улаанбаатар
Өнөөдөр / 2025.07.06
Өдөртөө
Шөнөдөө
ХАЙЛТ ХИЙХ
Эхлэл
Улс төр
Эдийн засаг
Нийгэм
Дэлхий
24 баримт
24 фото
Элчин сайд ярьж байна
Спорт
Видео
Сошиал мэдээ
  • Эхлэл
  • Улс төр
  • Эдийн засаг
  • Нийгэм
  • Дэлхий
  • 24 баримт
  • 24 фото
  • Элчин сайд ярьж байна
  • Спорт
  • Видео
  • Сошиал мэдээ

Эмгэнэл: Чингисийг хаан биш, Чингисийн төрийг төр биш гэж үздэг хүнийг “Чингис судлал”-ын тэргүүнээр сонгожээ

2022-8-11
0
ЖИРГЭХ

Их эзэн Чингис хааны мэндэлсний 860 жилийн ойд зориулан Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн ивээл дор “Чингис хааны ертөнц ба Монгол судлал” олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал наймдугаар сарын 6-10-ны өдрүүдэд болсон.

Арван жил тутамд, их эзэн Чингис хааны мэндэлсний тэгш ой бүрт зохион байгуулагдах энэхүү эрдэм шинжилгээний хуралд 14 орны 54 Монгол судлаач оролцон зургаан салбар хуралдааныг зохион байгуулсан. Салбар хуралдаануудаар Чингис хааны түүх, өв соёл, угсаатан зүй, гадаад харилцаа зэрэг өргөн сэдвийн хүрээнд илтгэл тавьж, хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн хэмээж буй ч олон улсын хуралд оролцсон монгол эрдэмтэд бол энэ хурлыг үр дүнгүй, утга учиргүй боллоо хэмээн шүүмжилснээ өөрсдийн сошиал хуудсаар бичсэн байсан. Үнэхээр чзохион байгуулсан газрынх нь хэлээд байгаа шиг энэ хурал цар хүрээ өргөн дэлгэр, үр өгөөжтэй болоогүй байх магадлалтай. Учир нь, арван жилдээ ганц удаа зохион байгуулах Их эзэн Чингис хаанд зориулсан эрдэм шинжилгээний хурал гэхэд хэвлэлийн мэдээллүүд ч цөөхөн л харагдсан.

Харин эл хурлыг олны анхааралд аваачсан ганц зүйл нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилгаар байгуулсан “Чингис хаан судлалын олон улсын холбоо” хийгээд түүний тэргүүн л байлаа. Энэ холбоо нь дэлхийн олон орны эрдэмтэн судлаачдын хамтын ажиллагааг идэвхжүүлэн дэмжих, олон улсын эрдэм шинжилгээний хурал, зөвлөгөөн зохион байгуулах, ном бүтээл хэвлэн нийтлүүлэх, Чингис хааны өв соёлыг сурталчлан таниулах үйл хэргийг дэмжин ажиллах зорилготой.

Гэсэн ч ийм сайхан санаачилга бүхий холбооны тэргүүнээр ОХУ-ын иргэн Н.Н.Крадиныг сонгосон нь олны дургүйцлийг маш их төрүүлсэн билээ. Н.Н.Крадин бол Чингис хааныг эзэнт гүрний төрийг төр биш, овог аймгийн холбоо хэмээн үздэг, түүгээрээ Чингис хааныг хаан биш, овог аймгийн толгойлогч хэмээдэг нэгэн.

Үүнийгээ ч 2019 оны нэгэн илтгэлдээ бичсэн байдаг. Ийм хүн Чингис хаан судлалын олон улсын холбоог тэргүүлэхээр болсныг Монголын түүхчид буруутгаж байгаагаа цахим орчинд илэрхийлээд эхэлжээ. Олон улсын хурлыг “Чингис хаан музей”-н захирал, Соёлын сайд асан С.Чулуун зохион байгуулсан гэдгийг энд тодотгоё.

Антропологич, МУИС-ийн багш Г.Мөнх-Эрдэнэ:

-“С.Чулуун урагшаа “Хүннү бол хятадын нэг хэсэг” гэж үздэг Ли Шин гэгчтэй, хойшоо “Чингисийн байгуулсан болон ер нь нүүдэлчид төр байгуулдаггүй, суурин иргэншлээс хараат, бүдүүлэг” гэж үздэг Крадин зэрэгтэй хамтраад зүгээр л давхцал уу, эсвэл зорилготой явдал уу?”

-Крадины 2019 оны дүгнэлт: Хэрвээ нүүдэлчин бие даагаад төр байгуулж чаддаг юм бол яагаад Чучка нар байгуулаагүй юм бэ? гэж асууж. Орост Чучка ямар агуулга илэрхийлдэг гээд байдаг билээ?

-“Л.Энх-Амгалан сайд Крадингаа юу бичдэгийг нэг уншиж үзсэн болов уу? Уншаагүй бас мэдээгүй бол үнэ төлбөр гэхгүй хэлээд өгөх юмсан”

-“С.Чулуун “Чингис хааны дэлхийн юу” гэнэ үү байгуулж байгаа юм байх.э Ерөнхийлөгчөөр нь “Чингис хаан төр-улс байгуулаагүй, сүпер комплекс ханлигуудын нэгдэл байгуулсан” буюу Монголчууд төр байгуулж чадахгүй бүдүүлэг гэж бичдэг Крадин сонгогдсон гэнэ” гэв.

Судлаач Л.Мөнх-Эрдэнэ

-“Их Монгол улс төр биш овог аймгийн холбоо (chiefdom), super complex chiefdom, Чингис эзэн хаан (emperor) бус овог аймгийн толгойлогч (chieftain) гэж үздэг нэгэн. Хүннү бүү хэл ИМУ төр улс бус тул нүүдэлчдийн төр улс гэж үгүй. Тиймээс Орос Монголд төр улс байгуулж өгсөн гэсэн үг” гэв.

Түүхч, МУИС-ийн багш М.Анхбаяр

-С.Чулуун Монголын архиваар тоглосон бол энэ удаа Чингис хаанаар мөн л тоглолоо. “Н.Крадин Чингисийн байгуулсан төрийг улс биш гэж үздэг хүн”

 

Д.Батчулуун

0
ЖИРГЭХ
Санал болгох
115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
Амралтын өдрийн жор: Зөөлөн, шүүслэг шорлог
Наадам айсуй: Түрүү жил айргийн тавд хурдалсан таван ШҮДЛЭН
ТАНИЛЦ: Зам хаах байршлууд
АНХААРУУЛГА: Та сэтгэгдэл бичихдээ хууль зүйн болон ёс суртахууны хэм хэмжээг хүндэтгэнэ үү. Хэм хэмжээ зөрчсөн сэтгэгдэлийг админ устгах эрхтэй.

Сэтгэгдэл (9)

  • William (129.205.124.101)
    Сайн мэдээ, та санхүүгийн төвшингөө өөрчлөх боломж хайж байна уу, сайн сайхан амьдрахын тулд мөнгө хэрэгтэй юу, та нэг бөөрөө 800 000 доллараар зарж, эрүүл хэвээр байх боломжтой, холбоо барина уу. drmax.hospital@gmail.com тэд танд хамгийн сайн анхаарал халамж тавьж, таныг ирэхээс өмнө мөнгөнийхөө талыг төлж, хагалгааны дараа бид танд төлөх үлдэгдлийг төлж, өнөөдөр тэдэнтэй холбогдож, ядуурлаас үүрд ангид байх болно drmax.hospital@gmail.com
    2022 оны 08 сарын 21 | Хариулах
  • Зочин (202.21.118.178)
    Энэ Чулуун гэдэг хүнийг Монголын төртэй холбоотой ажлаас бүр мөсөн чөлөөлвөл яййёйн юм бэ? Ийм хутгуурууд аль ч цаг үед байсан. Манай нөгөө төрийн хар хайрцагны бодлого хаашаа яваад байна аа. Олон улсын чанартай эзэн хааныхаа холбоог толгойлоод аваад явчих ухаант мэргэн манай Монголд байхгүй болсон юм байхдаа...
    2022 оны 08 сарын 18 | Хариулах
  • зочин (66.181.181.193)
    Эзэн Чингисийнхээ төрсөн өдрийг зун тэмдэглэе,
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • Зочин (192.82.89.240)
    Хөх толбогүй нөхөр яум
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • Зочин (192.82.91.198)
    Манай улсын түүхийг орос хятад хоёр устгахаар улайрч байна гэхдээ хоншоорр дутна
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • Зочин (192.82.74.156)
    С.Чулуун чинь одоо болтол шорондоо ороогүй юмуу
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • зочин (202.21.127.167)
    С.Чулуун бол Монголын түүхэнд нэгэн хар толбо мөн
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • Зочин (59.153.115.50)
    "Бурхан сөнөөх хүндээ ухаан заяадаггүй" гэж арабын зүйр үг бий. Монгол улс уруудан доройтож байгаа яг энэ үед Хүрэлсх болон түүний "гал хам" Чулуун нарын тэнэгтэж байгаа нь арай дэндлээ шүү.
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • zochin (124.158.120.154)
    adgiin shaaraa bas
    2022 оны 08 сарын 11 | Хариулах
  • Шинэ
  • Их уншсан
  • Их сэтгэгдэлтэй
  • 115 мянган тул загасны, 60 мянган зэвэг, хадран загасны жараахайг нутагшуулжээ
    10 цаг 15 мин
  • Мотокроссын улсын аварга шалгаруулах цуврал Дархан-Уул аймагт болно
    13 цаг 59 мин
  • Амралтын өдрийн жор: Зөөлөн, шүүслэг шорлог
    14 цаг 15 мин
  • Наадам айсуй: Түрүү жил айргийн тавд хурдалсан таван ШҮДЛЭН
    14 цаг 26 мин
  • ТАНИЛЦ: Зам хаах байршлууд
    14 цаг 34 мин
  • Улсын цолон ойрхон бөх #5: Аймгийн хурц арслан О.Наранбаатар
    14 цаг 51 мин
  • Улаанбаатарт 27 градус дулаан байна
    14 цаг 53 мин
  • Монгол тогооч нар дэлхийн аваргын хагас шигшээд оролцох эрхээ авлаа
    Уржигдар 18 цаг 13 мин
  • Наадмын нээлтийн тоглолтыг хоёр удаа тоглоно
    Уржигдар 17 цаг 40 мин
  • Голомт банкны кредит картаар Subscription үйлчилгээний эрхээ сунгаад буцаан олголт аваарай
    Уржигдар 17 цаг 28 мин
  • Тогтмол хэрэглээ бүрийг урамшуулах Big Loyalty хөтөлбөр үргэлжилж байна
    Уржигдар 17 цаг 26 мин
  • Төсвийн хүрээний мэдэгдэл, төсвийн төсөөллийн тухай хуульд өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн төслийн эцсийн хэлэлцүүлгийг хийв
    Уржигдар 17 цаг 20 мин
  • "Монгол дархан: өв, урлахуй" тусгай үзэсгэлэнд 60 уран бүтээлч 130 гаруй бүтээлээ дэлгэлээ
    Уржигдар 16 цаг 24 мин
  • Үерийн аюулаас сэрэмжлүүлж байна
    Уржигдар 16 цаг 12 мин
  • Ч.Ундрам: Олимпийн төрөлд байдаг спортуудаа төрөөс дэмжих нь зүйтэй
    Уржигдар 15 цаг 36 мин
  • Голомт банк 2024 оны Тогтвортой хөгжлийн тайлангаа нийтэллээ
    Уржигдар 15 цаг 14 мин
  • Б.Түвшин: Эдийн засгийн байдлаа алсдаа харж, төлөвлөж чадахгүй байна
    Уржигдар 15 цаг 02 мин
  • “Монгол дархан: Өв, урлахуй” үзэсгэлэнгийн шилдгүүд тодорлоо
    Уржигдар 14 цаг 28 мин
  • Сэлбэ хотын орон сууцжуулах төслийн шинэчилсэн таван багц тендерийг зарлалаа
    Уржигдар 14 цаг 03 мин
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
    Уржигдар 13 цаг 01 мин
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • "Камертон 30" тоглолтын онцлох агшнууд
  • Түүх бүтээж буй Монгол ОХИД
  • С.Цэнгүүн: Наадмын өдрүүдээр Б.Чойжилсүрэн сайд “мега хулгай” хийх гэж байна
  • Долоодугаар сарын эхэн өдрүүдийн цаг агаарын төлөв
  • ГАЗРЫН НАЙМАА: МУ-ын 2 га газрыг БНСУ-ын иргэд хууль бусаар 3 ТЭРБУМ ТӨГРӨГӨӨР заржээ
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #1: Аймгийн хурц арслан Д.Алтанцоож
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Засгийн газрын эмэгтэй сайд нарын ХОМ
  • Төрийн гурван өндөрлөгийн ХОМ
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • Ч.Ундрам: Өнөөдөр МУГТ болсон тамирчдад сар бүр 1 сая төгрөгийн урамшууллыг насан туршид нь олгоно
  • АМРАЛТЫН ӨДӨР: Та амралтаараа юу үзэх вэ?
  • Танилц: Засгийн газрын хуралдаанаас гаргасан шийдвэрүүд
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • ШУУД: УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаан эхэллээ
  • Б.Энхбаяр: АН хуралд суудаггүй хүмүүсээ татаж ав
  • "Камертон 30" тоглолтын онцлох агшнууд
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
  • С.Цэнгүүн: Наадмын өдрүүдээр Б.Чойжилсүрэн сайд “мега хулгай” хийх гэж байна
  • Түүх бүтээж буй Монгол ОХИД
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • П.Мөнхтулга: Морин уралдаанд малчдын морь уралдах боломжгүй болсон
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Г.Занданшатар: Хүн төвтэй хандлага төрийн албаны үндсэн зарчим болох ёстой
  • Б.Батцэцэг: Манай дипломатууд цөөн хүчээр асар их ажлыг амжуулдаг
  • ГАЗРЫН НАЙМАА: МУ-ын 2 га газрыг БНСУ-ын иргэд хууль бусаар 3 ТЭРБУМ ТӨГРӨГӨӨР заржээ
  • Улсын цолонд ойрхон бөх #1: Аймгийн хурц арслан Д.Алтанцоож
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Засгийн газрын эмэгтэй сайд нарын ХОМ
  • Төрийн гурван өндөрлөгийн ХОМ
  • Ч.Ундрам: Өнөөдөр МУГТ болсон тамирчдад сар бүр 1 сая төгрөгийн урамшууллыг насан туршид нь олгоно
  • Х.Тэмүүжин: Хууль зүйн байнгын хороо яг л шүдгүй арслан шиг байна
  • Г.Дамдинням: Увс аймаг дахь асуудал “Алт” аяны хүрээнд яригдахгүй
24 баримт
  • Хамгийн залуу эмэгтэй МУГТ болж буй Н.Нандинхүсэл гэж хэн бэ?
  • 17 жилийн өмнөх 7 дугаар сарын 1-ний өдрийг сануулах хуучирч, мартагдахгүй 24 баримт
  • Зуныг зугаатай, үр бүтээмжтэй өнгөрүүлэхэд тань туслах 24 зөвлөмж
  • Монгол орны үзэсгэлэнт байгалиас ОНЦЛОХ аяллын 24 цэг
  • Инээмсэглэл шиг ээ "гоёхон барилддаг" хүчтэн Д.Амарсайханы тухай 24 баримт
Эхлэл Улс төр Эдийн засаг Нийгэм Дэлхий 24 баримт 24 фото Элчин сайд ярьж байна Спорт Видео Сошиал мэдээ
Холбоо барих Сурталчилгаа байршуулах Зар Вэб сайт хийх

Зохиогчийн эрх хуулиар хамгаалагдсан. Мэдээлэл хуулбарлах хориотой.

Вэб сайтыг хөгжүүлсэн: Sodonsolution ХХК