
Н.Алтанхуягаас бүр өмнө буюу 1998-2000 оны хооронд АН-ынхан эрх барьж байхдаа энэ хуулийг батлуулж нийгэмд дуулиан тарьж байсан. Тодруулбал, 1998 онд Д.Баттулга, Х.Байгаль, С.Батчулуун нарын гишүүд казиногийн хуулийг санаачлан батлуулсан ч тун удалгүй лоббинд автсан хэргээр шоронгийн хаалга татаж, батлуулсан хууль нь ч хүчингүй болж унасан юм. Ингэж Казиногийн хуулийн түүх таагүйгээр эхэлж байв. Удалгүй 2003, 2007, 2010 онд хар түүх дахин давтагдаж тухайн үед УИХ-ын гишүүн байсан Ц.Шаравдорж, Л.Гүндалай, Д.Загджав нар Казиногийн хуулийг парламентаар дахин хэлэлцүүлэхийг оролдоод бараагүй.
Ингээд 5 жил өнгөрсний дараа АН дахин Засгийн эрхэнд гарангуутаа Казиногийн хуулийг дахин өргөн барилаа. Харин энэ удаад батлагдах нь баараггүй гэнэ. Үүнээс үзвэл АН Казиногийн хуулиа хаялгүй найзлах нь тодорхой байна.
Тэд одоо өргөн барьж буй хуулиа УИХ-аар хэлэлцэгдээд унаж байсан урьд урьдны хуулиудаас илүү алдаа, мадаг багатай боловсруулсан гэж эх сурвалжууд хэлж байна.
Уг хууль Н.Алтанхуягийн Засгийн газрын үед хэлэлцэгдэж байснаар орж ирвэл 7 бүлэг 32 зүйлтэй байна. Хуулийн төслийг өмнө нь Ц.Оюунгэрэл сайд өргөн барьж байсан бол энэ удаа Байгаль, орчин ногоон хөгжил, аялал жуулчлалын сайд Д.Оюунхорол өргөн барих гэнэ. Учир нь Казиногийн үйл ажиллагаа нь аялал, жуулчлалын салбарт илүү хамааралтай учраас тэр.
Засгийн газрын зүгээс Монгол улсын аялал жуулчлалын өрсөлдөх чадварыг 140 орноос 99-т жагсдаг. Тиймээс энэ салбараас орж ирдэг орлогыг нэмэгдүүлэх зорилгоор уг хуулийн төслийг боловсруулсан хэмээн тайлбарлаж байгаа юм. Тэд Казиногийн хууль л батлагдвал аялал жуулчлалын салбарын хөгжлийг хязгаарлаж буй асуудлууд шийдэгдэнэ гэж үзэж байгаа бололтой.
Эх сурвалжийн мэдээлж буйгаар энэ нь хууль захиалагчтай бөгөөд 2007-2008 онд Д.Загджав нарын гишүүдийн өргөн бариад байсан “Морин нуур” төслийнхний лоббины үргэлжлэл ч байж болох гэнэ. Тэгэхээр Казино байгуулж барих газар нь тодорхой гэсэн үг.
Ч.Сайханбилэгийн Засгийн газрын зүгээс олон улсын стандартад нийцсэн казино тоглоомын газрыг зохих ёсны хязгаарлалттайгаар байгуулж, төрийн зүгээс тавих хяналтын тогтолцоо, арга механизмыг тодорхой байлгана гэх.
Мөн Д.Загджав нарын өмнө нь өргөн барьсан хуулинд заасанчлан шинээр байгуулагдах казинод монголчууд орж тоглоход хязгаарлагдмал аж. Тодруулбал, 25 наснаас дээш улсад 20 сая төгрөгийн татвар төлсөн иргэнийг асуудалгүй оруулах гэнэ. Харин бусдад нь NO юм байна. Мөрийтэй тоглоомын газрыг Замын-Үүд, Алтанбулагийн чөлөөт бүсэд бус нийслэлд ойр, дэд бүтэц хөгжсөн газарт байгуулах нь зүйтэй гэж үзсэн байна. Учир нь монголчуудад уг тоглоом зохидоггүй бөгөөд үүнээс болж олон хүн ажил, амьдралаа алдаж "аавын хаалга" татаж байсан удаатай.
Тиймээс Казиногоос олох орлогыг монголчуудаас биш гадны иргэдээс авна гэж төлөвлөж байгаа аж.
Зарим хэвлэлд мэдээлснээр “Макаогийн зах зээлд мөрийтэй тоглоомоос олсон орлого 2001 онд 2,3 тэрбум ам доллар байсан бол 2006 онд 7,0 тэрбум ам.доллар болсон. Невадагийн тоглоомын хяналтын зөвлөлийн мэдээгээр ЛасВегас 2006 онд 6,5 тэрбум ам доллар, Атлантик хот мөн онд 5,2 тэрбум ам долларын орлого олсон байна. Азийн бусад Малайз, Хойд болон Өмнөд Солонгос, Филиппин, Камбож, Австрали, Шинэ Зеланд зэрэг орнуудад казиногийн бизнес хурдтай хөгжиж байна. Мөн Сингапур улсад саяхан казино тоглоомыг хуульчилсан бөгөөд “ЛасВегас Сэндс” компанид казиногийн лицензээ өгч үйл ажиллагааг нь эхлүүлсэн байна. Япон улсад Токио хотын захиргаа судалгаа явуулж Окинава хотын ойролцоо казино байгуулах нь зүйтэй гэсэн шийдэлд хүрсэн зэргээс нь харвал казиног зөв хууль, зөв аргаар хэрэглэж чадвал Монголын эдийн засгийг тулаад босоод ирэх ч төсөл байж болохоор юм” гэжээ. Гэхдээ уг тоо одоо нэлээд өссөн байна. Түүнчлэн БНХАУ-ын Засгийн газраас авлигатай тэмцэх аян өрнүүлсэн учир Макао дахь казинод тоглогчид гадагшаа гарах болсон гэнэ. Тиймээс хэрэв Монголд зөвхөн гадаадынхан тоглодог хязгаарлагдмал казино байгуулсан нөхцөлд зах зээл бэлэн гэж үзэж буй юм байна. Мөн казинотой хамт бусад мөрийтэй тоглоомын тухай хууль ч орж ирж буй тул энэ талын эрх зүйн зохицуулалт сайжирна гэж төсөл санаачлагчид үзжээ.
Уг хууль УИХ-д танилцуулагдаж энэ намрын, амжихгүй бол ирэх хаврын чуулганаар батлагдах нь тодорхой болоод байна. Ямартай ч монголчуудын эрх ашигт нийцсэн, эдийн засагт хувь нэмэр оруулсан хууль байгаасай.
Т.Хулан
Сэтгэгдэл (8)