Шатахууны хомсдол нүүрлэсэн өдрүүд үргэлжилсэн хэвээр байна. Нефтийн бүтээгдэхүүн импортлогч компаниудын шахаанд орсон монголчууд яах учраа олохгүй дор бүрнээ л бухимдацгаалаа. АИ 92, 95 бензиний онцгой татварыг тэглэсэн байсныг Засгийн газраас сэргээж, 50 татвар ногдуулах болсон нь хуурамчаар хомсдол үүсгэх шалтгаан болов. Зохиомол хомсдол бий болгосон импортлогч нар шатахуун түгээх газруудынхаа үүдэийг түр хугацаанд барьж, зарим нь дээрх төрлийн шатахуун байхгүй гэсэн шалтаг хэлж байх. Импорлогчдын шатахуун түгээх газрууд дараалалд дарагдан, хагас дутуухан ажиллана. Ингэж иргэдээр төр засгаар тоглож, хэсэг шантаажиллаа.
Үүнээс гарах гарц гаргалгааг дор бүрнээ эрэлхийлж, сошиал ертөнцөд үзэл бодлын тулаан өрнөсөн гэхэд болно. Тэртээ тэргүй ОХУ-аас импортолдог юм чинь тус улсын клонкуудыг бий болгоё, даварсан импортлогчдын эсрэг зогсох гээд бачимдаж, дургүйлхсэн иргэд өөрсдийн байр сууриа илэрхийлсэн юм. Гэхдээ энэ бүхэн хомсдолыг үгүй хийх гарц байсангүй. Шийдвэр гаргах түвшинд асуудлыг хэрхэн харах нь л гол байлаа. Удтал бухимдаж, ундуйцсаны эцэст Засгийн газар гараа өргөв. Өөрөөр хэлбэл, А 80, АИ 92 шатахуунд ногдуулах татварыг тэглэж, онцгой албан татвараа болилоо хэмээснээр асуудал бага зэрэг намжив. Гэвч өнөөх зохиомол хомсдол хэвээр. Бүр үнэ ханш нь өсчихсөн давхиж яваа. Бид ийм байдлаар амьдарч, импортлогчдын халаасыг түнтийлгэх замыг сонгосоор байх уу. Импортлогчдын өмнө иргэд сөхөрч, төр засаг нь дуугарч чадахгүй амаа үдүүлээд. Бидэнд өөр гарц байхгүй гэж үү. Шатахууны наймаачид болон төрийн дунд хайчин завсар байх ард иргэд саяын хэд хоногт туйлдлаа. Даварсан хэдэн компаниудын үгсэн хуйвалдах нь хэрээс хэтэрч, засаглалыг ч атгандаа оруулчихаж байх шиг. Даврагсдад ташуур хэрэгтэй мэт. Ерөнхийдөө сульдаатай эдийн засагтай, сулхан Ерөнхий сайд л харагдаад байгаа. Уг нь, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүхийг зоригтой, оновчтой шийдвэр гаргана гэж иргэд хүлээж байсан цаг саяхан. Гэвч тэрээр ийм байж чадсангүй. Ард түмнийхээ талд зогссонгүй. Зүгээр л буугаад өгчихлөө.
Магадгүй ширүүхэн дуугарч, импортлогчдын эрхийг нь хасах хүртэл арга хэмжээ аваад явчихаж болох л байсан болов уу. Тэд шантаажилж чадаж байгаа бол төр ч бас төмөр нүүрээ харуулчихад нэг их буруудахгүй. Иргэддээ харуулдаг төмөр нүүр нь засгийн шийдвэрийг эсэргүүцэн тунирхах импортлогчид руу чиглэхгүй байгаа нь даанч хачирхалтай. Тэдэнд хазаар чөдөр, ногт хэрэгтэй болжээ гэдэг анзаарагдах. Амыг татаж, төрийн нударга доор захирагдан ажиллах л ёстой болж.
Татвар тогтоох асуудал үүсэх бүрт ханш нэмэх, шантаажилж шарваганах үйлдэл байнга гаргадаг. Ерөнхийдөө Монгол Улс хэмээх өрх гэрийн эрх танхи хүүхэд нь ч юм шиг. Импортлогчид урдаас бусад хойноос төрсөн болж таарах нь. За нэг иймэрхүү зунгааралдсан, бантан шиг үйл ажиллагаатай дүр төрхөөр монголчуудын амьдрал үргэлжилсээр байна. Төр, засаг нь түмэн олонтойгоо шатахуун импортолж, дотоодод ханш нэмэн борлуулдаг хэдхэн компанийн өмнө өвдөг сөгдөж тэрийн уналаа.
Цаашид ч эрх компаниудын өмнө өвдөг сөгдөн, тэрий хадан сөхөрч мөргөсөөр байх шинжтэй. Монгол төр засгийн бодлого нэг иймэрхүү. Эргэж буцаж,илийрч төөрсөн байдалтай.
Э.Мөнгөн
Сэтгэгдэл (11)