Дөрвөн есийн хүйтэн тачигнаж, шатахууны хомсдолд өртсөн долоо хоног улиран одож байна. Гурван есийн хүйтнээр гунан үхрийн эвэр хуга хөлдөнө гэдэг ч идэр есийн хүйтэн жавар хайраагүй. Харин ах дөнөн үхэр дүүгийнхээ өшөөг авч байна гэсэн хошигнолоор долоо хоног эхэлсэн билээ. Үүнтэй зэрэгцэн нефть бүтээгдэхүүн импортлогчдын хуйвалдаанд төр засаг, түмэн олонтойгоо өртөж, боомилогдсон өдрүүд үргэлжиллээ.
Шантаажинд орсон засаг шийдвэрээ эргэн харав
Өнгөрсөн өдрүүдэд хамгийн том асуудал болсон үйл явдал бол нефть импортлогчдын шантааж байсан юм. Зохиомлоор хомсдол үүсгэн, шатахуун байхгүй хэмээн новшрох тэдний өөдөөс төр засаг томхон дуугарч чадсангүй. Импортлогчдын борлуулах цэгүүд зөвхөн карттай хүмүүст үйлчилнэ, эсвэл 20 мянган төгрөгөнд шатахуун худалдаална хэмээн шантаажилж байлаа. Бараг л шатахуун түгээгч нар хаданд авирчих шахлаа. Нефть бүтээгдэхүүн гаднаас худалдан авч дотоодод борлуулах эрхмүүдийн шантаажинд орсон Засгийн газар арга буюу шийдвэрээ эргэн харахад хүрсэн юм. Юун татвар тогтоох энэ тэр. Хэлсэн үгээ буцаан залгиж, импортлогчдын өмнө толгой бөхийж, өвдөг сөхрөв, У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар.
Тавин хувийн татвар авч улсын төсөвт багагүй хэмжээний хөрөнгө цуглуулах бодлого нь талаар болж хэлсэн үг, хийх шийдвэртээ засвар хийх ажилд гүйцэтгэх засаглал ханцуй шамлан оров. Асуудлыг алгуурлалгүй шийдэхийн тулд яаравчлан хуралдаж, АИ92, А80 шатахууны импортын онцгой татварыг тэглэлээ. Санасандаа хүрсэн импортлогчдын бүлэглэл алга хавсарч, баярлан, ард иргэд шатахуунаар гачигдахааргүй болсон юм. Энэ шийдвэрийг засгаас гаргахдаа дагалдуулан Дорноговь аймгийн Алтан Ширээ суманд Нефть боловсруулах үйлдвэр барих, Алтан Ширээ сумын нутаг дахь 150 га талбайг улсын тусгай хэрэгцээнд авахаар тусгалаа. Сайншандаас 20 км зайтай тус газарт энэ оны хоёрдугаар улиралд багтаан бүтээн байгуулалтын ажлууд эхлүүлэх гэнэ. Арга ядрахдаа, ахиад шантаажинд орж хэлсэн үгээ залгихгүй байх, гаргасан шийдвэртээ засвар оруулахгүйн тулд ийм шийдэлд хүрч байх шиг. Ямартай ч нефть боловсруулах үйлдвэр барих сураг гарч, Засгийн газар шийдвэр гаргалаа. Харин баригдах эсэх нь цаг хугацааны асуудал болон хувирч байна.
Хар жагсаалтаас нэрээ хасуулсан нь
Монгол Улс Европын холбооны хар жагсаалтад багтчихлаа гэх бараан мэдээлэл төрийн дээдсүүдийг сандаргасан юм. Үүнээс улсынхаа нэрийг хасуулахгүй бол зээлжих, гадны санхүүжилт авах асуудал хүндэрч эхлэх учир тэр. Тэгвэл тэрхүү жагсаалтад багтсан асуудлыг гүйцэтгэх засаглал, Сангийн яамнаас лавлаж, асуудалд хариу илгээснээр хар жагсаалтаас хасагдахаар болсон билээ. Европын Холбооны гишүүн орнуудын Сангийн сайд нарын Зөвлөл нэгдүгээр сарын 23-ны өдөр Брюссель хотноо хуралдаж, “татварын асуудлаар хамтран ажилладаггүй орнуудын жагсаалтаас” Монгол Улсыг гаргахаар шийдвэрлэсэн байна. Ийнхүү Монгол Улс хар жагсаалтад орсноосоо хоёр сарын дараа нэрээ хусуулж, цагаанд багтав.
Сангийн сайд нарын зөвлөл нь өмнөх оны арванхоёрдугаар сарын 5-нд хуралдаж дээрх жагсаалтад багтаах16 орны дотор Монгол Улсыг оруулчихсан. Энэ үйл явдлыг харсан манай Засгийн газар 15 хоногийн дараа буюу мөн оны арванхоёрдугаар сарын 20-нд 350 дугаар тогтоол баталж татварын асуудлаарх сайн засаглалын зарчим баримтлахаар болов. Үүнийгээ хоёр жилийн хугацаанд хэрэгжүүлэх бөгөөд тус зөвлөлийн өмнө хүлээсэн үүргээ чанд сахина хэмээснээр хар жагсаалтаас гарсан юм.
АНУ-д ажиллах Н2 виз ба Монгол Улс
Эдийн засгийн хүндрэлтэй нүр тулсан өнөө үед дотооддоо ажиллаж, ахиу мөнгө олж ар гэрээ тэжээнэ гэдэг хамгийн том асуудал болчихоод байгаа. Болж өгвөл гадаадад гарч ам.долларын цалин авч, ар гэрээ тэтгэх хүсэлд хэн хүнгүй хөтлөгдөх болсон цаг. Алс холын америк, солонгост ажиллахаар идэр залуучууд байтугай, 50 хүрсэн хөгшид ч зорих болсон. Тэгвэл энэхүү үүд хаалгыг нээсэн нэгэн үйл явдал тохиосон юм. Тодруулбал, АНУ-ын улирлын чанартай H2 ангиллын виз олгох эрхтэй орнуудын жагсаалтад Монгол Улс орсон мэдээлэл цахим ертөнцөөр цацагдав. Трампын тэргүүлж буй АНУ-ын Дотоодын аюулгүй байдлын яам энэ сарын 18-нд тус улсад H-2 ангиллын визээр иргэд нь нэвтрэх эрхтэй орнуудын жагсаалтад Монгол Улсыг багтааснаа албан ёсоор зарлалаа. Ингэснээр Монгол Улс анх удаа энэхүү жагсаалтад багтаж байгаа бөгөөд H-2A болон H-2B ангиллын виз авах эрх бүхий орнуудын жагсаалтад 2018 онд нэмэгдсэн цорын ганц улс болоод байгаа хэрэг. Ингэснээр алс холын америк тивийг зорих гэж элчин сайдын яамнаас аяллын виз хүсэн, хэн нэгнээр арын хаалгадуулах гарц хайх шаардлагагүй болж байгаа гэсэн үг. Мөн аяллаар очин “харлах” гэдэг том асуудалд ч орох шаардлагагүй болж байгаа юм.
Одоогоор Н2 ангиллын визээр АНУ-д ажиллах иргэдийг хэрхэн бүртгэх, ажил олгогчтой холбох нарийвчилсан журмыг АНУ-ын ЭСЯ-тай тохиролцохоор ажиллаж байгаа ажээ. Бүх асуудал цэгцэрсний дараа тус улсыг зорих монголчуудын тоо өсч, эх орноосоо дүрвэх иргэдийн тоо эрс өснө биз.
Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар ОУВС-гийн төлөөлөлтэй уулзлаа
Монгол Улс санхүү, эдийн засгийн хүндрэлээ даван туулахын тулд гадаадаас тусламж авахаар болсон. Ингэж байж элгээрээ хэвтсэн, эмчилгээ хүлээсэн эдийн засгаа аврах чадвартай болно хэмээн үзсэн билээ. Тийм ч учраас ОУВС-гийн Өргөтгөсөн зээлд хамрагдаад байгаа. Уг зээл нь гурван жилийн хугацаанд хэрэгжиж, эдийн засгийг эмчлэх юм. Гэхдээ зээл хэрхэн зарцуулагдаж, Монгол Улсын Засгийн газар оновчтой зөв бодлого барьж байна уу гэдэгт тус сангийнхан хяналт тавих нөхцөлтэй. Улирал тутам хянах, шалгах ажил хийсээр байгаа.
Долоо хоногийн сүүлчээр Валютын сангийн төлөөлөл эх оронд морилон ирлээ. Сангийн төлөөлөгчидтэй Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар хүлээн авч уулзсан юм. Уулзалтаар татвар, тэтгэврийн нас нэмэх, бусад асуудлын талаар ярилцаж шийдэлд хүрнэ гэсэн хүлээлт бий. Өнөөдөр тус сангийнхны шаардлага, шахалтаар татвар, тэтгэврийн нас нэмэх бодлого барьж байгаа гэсэн яриа дэлгэгдсэн. Тэгвэл сангийн төлөөлөгчид үүнд тодорхой хариу хэлж, Засгийн газар ийм шийдэлд хүрсэн үү, эсвэл шахалт байв уу гэдэг хариу өгөх юм. ОУВС-ын ажлын хэсэг манай улсад 14 хоног саатна. Энэ хугацаанд эргэлзээ төрүүлсэн олон асуултын учиг тайлагдаж, татварын бодлого тодорхойлогдох болно.
Ямартай ч иргэдийн эсэргүүцэлтэй тулсан, МҮЭХ-г тэмцэл нэртэй ажилд оруулсан үе шатлалтай татварын бодлого, тэтгэврийн нас нэмэх гэх мэтчилэн шийдвэр хаашаа эргэх нь тодорхойлогдох болох юм. Тиймээс ч иргэд үүнд маш их анхаарч, хэрхэн шийдэгдэхийг хүлээн сууна.
Сэтгэгдэл (5)